Pakiet zmian w przepisach, który wszedł w życie od 1 stycznia 2022 r. (tzw. Polski Ład 1.0), wprowadził niemałe zamieszanie wśród podatników, w tym – a może przede wszystkim – wśród samozatrudnionych. Na decyzje o formie opodatkowania przychodów/dochodów w 2022 r. dokonywane przez przedsiębiorców miały wpływ nowe zasady naliczania składki zdrowotnej (w tym jej całkowita nieodliczalność od podatku), podwyższenie progu podatkowego (do 120 tys. zł) oraz podniesienie kwoty wolnej od podatku (do 30 tys. zł) w ramach skali podatkowej, czy likwidacja preferencyjnych rozliczeń PIT dla samotnych rodziców.
Pakiet zmian 2.0
1 lipca 2022 r. ustawodawca wprowadził zasadnicze zmiany do zmian, które weszły w życie ze skutkiem od 1 stycznia 2022 r. Obejmują one kilka obszarów, w tym: składkę na ubezpieczenie zdrowotne, stawkę podatkową czy możliwość wspólnego rozliczenia się z dzieckiem.
Czytaj więcej:
Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym lub ryczałtem zyskali możliwość – choć w bardzo ograniczonym zakresie i w ramach limitów – pomniejszenia podstawy opodatkowania o część zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Z kolei samozatrudnionym opodatkowanym według skali podatkowej ustawodawca obniżył dolną stawkę PIT z 17 proc. do 12 proc., a także przywrócił preferencje dla samotnych rodziców, co w wielu przypadkach może uczynić skalę podatkową korzystniejszym rozwiązaniem niż rozliczenie podatkiem liniowym lub ryczałtem.
Tak istotne zmiany w przepisach podatkowych wprowadzone w trakcie roku podatkowego spowodowały, że przedsiębiorcy wyjątkowo zyskali możliwość zweryfikowania swojej uprzedniej decyzji o wyborze formy opodatkowania na 2022 rok.
Jednak ta możliwość nie została przyznana wszystkim. Mogą z niej skorzystać wyłącznie osoby opodatkowane w formie podatku liniowego lub ryczałtu, a zmiana może dotyczyć wyłącznie zmiany formy opodatkowania na skalę podatkową.
Deadline dla ryczałtowców
Przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mają wybór co do tego, od kiedy stosują opodatkowanie na zasadach ogólnych. Mogą oni opodatkować według skali podatkowej dochody uzyskane:
- w całym 2022 r. albo
- tylko od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.
Aby przejść z ryczałtu na zasady ogólne jedynie za część 2022 r., należy w terminie do 22 sierpnia 2022 r. powiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego (oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem). W tym przypadku wystarczające powinno być również oświadczenie składane za pośrednictwem CEIDG.
Formalności i rozliczenia
Podatnicy zmieniający formę opodatkowania w trakcie roku powinni pamiętać, aby:
1. zaprowadzić księgę przychodów i rozchodów na 1 lipca 2022 r.,
2. sporządzić remanent towarów handlowych na dzień 1 lipca 2022 r. oraz na dzień 31 grudnia 2022 r.,
3. za okres od 1 lipca 2022 r. obliczać i wpłacać zaliczki na zasadach ogólnych według skali podatkowej,
4. za okres od 1 lipca 2022 r. obliczać i wpłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach przewidzianych dla osób rozliczających się według skali podatkowej (9 proc. od dochodu),
5. do 2 maja 2023 r. złożyć dwa zeznania podatkowe:
- PIT-28 za okres od stycznia do czerwca 2022 r.,
- PIT-36 za okres od lipca do grudnia 2022 r.
Podatnicy, którzy zdecydują się na zmianę formy opodatkowania w trakcie roku, nie będą mieli prawa do wspólnego rozliczenia się z małżonkiem ani jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Skorzystają jednak z kwoty wolnej od podatku w pełnej wysokości (30 tys. zł), gdyż do ich dochodów od 1 lipca zastosowanie znajdzie skala podatkowa.
Dodatkowo osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej lub spółki jawnej osób fizycznych, powinny pamiętać, że przejście z ryczałtu na skalę podatkową będzie skuteczne tylko wtedy, gdy dokonają tego wszyscy wspólnicy w terminie do 22 sierpnia 2022 r.
Zmiana formy opodatkowania będzie miała również zastosowanie do dochodów w 2023 r., chyba że podatnik na 2023 r. wybierze inną formę opodatkowania (podatek liniowy, ryczałt).
Zmiana po zakończeniu roku…
Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym oraz ryczałtem mają również możliwość zmiany formy opodatkowania dopiero po zakończeniu 2022 r. W takim przypadku zmiana będzie odnosiła się do całego roku. Oznacza to, że zmieniając formę opodatkowania po zakończeniu roku, nowe zasady znajdą zastosowanie do dochodów uzyskiwanych od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r.
Formalnie zmiany będzie należało dokonać poprzez złożenie odpowiedniego rocznego zeznania podatkowego. Termin na rozliczenie się z przychodów/dochodów osiągniętych w 2022 r. upłynie 2 maja 2023 r. Taka zmiana będzie dotyczyła wyłącznie 2022 r. Oznacza to, że podatnik chcąc przejść na skalę podatkową również w odniesieniu za 2023 r. powinien odrębnie poinformować urząd skarbowy o zmianie formy opodatkowania.
… z ryczałtu na zasady ogólne…
Samozatrudniony, przechodząc z ryczałtu na zasady ogólne po zakończeniu roku podatkowego, powinien pamiętać, że:
1. do końca roku nadal ma obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów oraz wpłacania ryczałtu i składek na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach dotychczasowych,
2. należy sporządzić remanent towarów handlowych na 1 stycznia 2022 r. oraz na 31 grudnia 2022 r.,
3. po zakończeniu roku podatkowego:
- w terminie do 2 maja 2023 r. należy złożyć zeznanie PIT-36 za 2022 r., w którym wykazane zostaną przychody, koszty uzyskania przychodu oraz dochód/strata z prowadzonej działalności gospodarczej za cały rok podatkowy,
- w PIT-36 za 2022 r. przedsiębiorca wykaże również miesięczne lub kwartalne zaliczki należne i wpłacone w wysokości należnego i zapłaconego w 2022 r. ryczałtu,
- przed złożeniem zeznania PIT-36 za 2022 r. należy zaprowadzić i uzupełnić podatkową księgę przychodów i rozchodów za cały 2022 r.
Zdaniem autora
Dorian Jabłoński - starszy konsultant w Zespole Podatków Osobistych i Doradztwa dla Pracodawców MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
Prawo ponownego wybrania formy opodatkowania dotyczy wyłącznie działalności gospodarczej opodatkowanej aktualnie ryczałtem lub podatkiem liniowym – tu będzie można wybrać skalę podatkową. Ustawodawca nie przewidział natomiast możliwości zmian formy opodatkowania w drugą stroną, np. przejście ze skali podatkowej na ryczałt.
Decyzja o zmianie wybwranej formy opodatkowania powinna być gruntownie przemyślana i oparta na szczegółowych wyliczeniach odnoszących się do osobistej sytuacji podatnika. Dla jednej osoby przejście z ryczałtu na skalę podatkową może okazać się korzystne, bo np. skorzysta z niższej stawki PIT oraz rozliczy się wspólnie z małżonkiem. Dla innej taka sama zmiana może być nieopłacalna, bo np. oszczędność na podatku nie zrekompensuje wzrostu składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ze względu na mnogość indywidualnych sytuacji podatników jednoznaczne wskazanie, komu co się bardziej opłaca, nie jest możliwe. Zmianę formy opodatkowania należy dobrze przemyśleć jeszcze z jednego powodu. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, z podjętej decyzji o zmianie formy opodatkowania za 2022 r. nie będzie się już można wycofać.
… lub z liniowego na skalę
Przejście z podatku liniowego na rozliczenie według skali wiąże się z nieco mniejszą ilością formalności:
1. do końca roku przedsiębiorca nadal ma obowiązek wpłacania zaliczek i składek na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach przewidzianych dla podatku liniowego,
2. po zakończeniu roku podatkowego w terminie do 2 maja 2023 r. należy złożyć zeznanie PIT-36 za 2022 r., wykazując przychody, koszty uzyskania przychodu, dochód/stratę z prowadzonej działalności gospodarczej oraz zaliczki należne i wpłacone (wyliczone na zasadach określonych dla podatku liniowego).
Uwaga!
W przypadku działalności prowadzonej w formie spółki, zmiana formy opodatkowania możliwa jest niezależnie od tego, jaką formę wybrali pozostali wspólnicy (warunek zgodnego wybrania formy opodatkowania dotyczy wyłącznie ryczałtu).
Warto pamiętać, że przedsiębiorcy zmieniający formę opodatkowania z podatku liniowego albo ryczałtu na skalę podatkową zyskają, co do zasady – poza możliwością skorzystania z kwoty wolnej od podatku – prawo rozliczenia się wspólnie z małżonkiem albo jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Zmiana formy opodatkowania pociągnie ze sobą konieczność wyliczenia składek zdrowotnych za 2022 r. według zasad właściwych dla skali podatkowej, a więc będą one należne w wysokości 9 proc. dochodów. Po złożeniu zeznania rocznego za 2022 r. przedsiębiorca dokona rozliczenia rocznego składki, dopłacając ewentualną różnicę między składką roczną a składkami wpłaconymi w 2022 r. Nie będzie jednak musiał korygować z tego powodu miesięcznych deklaracji ZUS złożonych w 2022 r.
