To główny efekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 16 września 2011 r. (DzU nr 233, poz. 1381), jaki zapewne zainteresuje pracodawców i zleceniodawców. Modyfikacja weszła w życie 3 maja 2012 r.
Większa sankcja może być wymierzona dopiero w trakcie postępowań egzekucyjnych wszczętych po dniu wejścia w życie tej ustawy, czyli począwszy od 4 maja 2012 r.
Inne korekty przewidziane ustawą zmieniającą, rozszerzają zakres przewinień zakładu, za które grozi grzywna od komornika, oraz wyjaśniają zawiłości zbiegu różnych egzekucji.
Więcej i częściej
Podwyżka maksymalnej wysokości grzywny, która ma skłonić firmę zatrudniającą dłużnika do efektywniejszej współpracy z cywilnym organem egzekucyjnym, ma na celu urealnienie tych kar (zmiana art. 886 kodeksu postępowania cywilnego). Pozostają one bowiem na niezmienionym poziomie od 30 kwietnia 1996 r.
Jednocześnie od 3 maja 2012 r. został poszerzony katalog uchybień, za które zakładowi grozi grzywna od komornika (również zmiana do art. 886 k.p.c.). Do listy tej dołączyła niesubordynacja pracodawcy polegającą na tym, że:
1) łamie zakaz wypłacania zatrudnionemu wynagrodzenia poza częścią wolną od potrąceń,
2) nie przekazuje potrąconych kwot bezpośrednio wierzycielowi i nie zawiadamia komornika o pierwszej takiej wypłacie albo nie przekazuje ich komornikowi na jego wezwanie,
3) nie przesyła potrąconych sum wprost cywilnemu organowi egzekucyjnemu, gdy łącznie wystąpiły przesłanki:
- do wynagrodzenia jest bądź została skierowana inna egzekucja,
- pensja w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń.
Do 2 maja 2012 r. za wymienione naruszenia szef ponosił wyłącznie odpowiedzialność odszkodowawczą (art. 886 § 3 k.p.c.).
Koszty recydywy
Wciąż zachowają aktualność zasady wymierzania grzywien.
Zatem komornik może tę karę powtórzyć w kwocie do 2000 zł, jeżeli pracodawca nadal nie wykonał swojego obowiązku w dodatkowo zakreślonym terminie.
Sankcję tę dostaje pracodawca o statusie osoby fizycznej. Gdy działa on w innej formie prawnej, to nakłada się ją na pracownika lub wspólnika odpowiedzialnego za tego typu czynności. W razie niewyznaczenia pracownika lub niemożności jego ustalenia, ukarana zostaje osoba uprawniona do reprezentowania pracodawcy. W zakładzie pracy, który jest spółką cywilną, grzywnie podlega którykolwiek ze wspólników.
Za jakie przewinienia pracodawcy grozi od 3 maja 2012 r. grzywna za naruszenie obowiązków w egzekucji z wynagrodzenia za pracę (do 2000 zł) >patrz tabelka.
Kara za milczenie
Równocześnie od 3 maja 2012 r. pójdzie w górę z 500 zł do 2000 zł grzywna, jaką komornik ma prawo nałożyć na pracodawcę za nieuzasadnioną odmowę udzielenia informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji bądź świadome udzielenie wyjaśnień fałszywych (zmiana do art. 762 k.p.c.).
Zgodnie z art. 761 k.p.c. cywilny organ egzekucyjny może żądać wskazanych danych m.in. od innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu egzekucyjnym, w tym od pracodawców. Na tym tle dochodzi do wielu wątpliwości i sporów. Komornicy bardzo często żądają bowiem od szefów ujawnienia wielu szczegółowych danych o ich pracownikach, np. przesłania świadectwa pracy czy druków ZUS RMUA.
Zakłady pracy twierdzą tymczasem, że nie są to informacje niezbędne do prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę. Boją się ponadto, że podwładny zarzuci im naruszenie jego danych osobowych.
Grzywną może też zostać ukarany pracownik dłużnik za niepowiadomienie komornika o zmianie miejsca pobytu.
Karę grzywny za nieudzielanie informacji cywilny organ egzekucyjny nakłada na pracodawcę o statusie osoby fizycznej, a jeśli działa on w formie osoby prawnej lub innej organizacji – umocowanemu do tych działań pracownikowi, a gdy jego ustalenie jest utrudnione – kierownikowi.
Zbieg egzekucji
Nowelizacja wygładza również niejasności funkcjonujące na tle regulacji o zbiegu różnych egzekucji do wynagrodzenia za pracę. Sprecyzowała m.in., że w razie skierowania jednocześnie egzekucji cywilnej i administracyjnej do tego samego wynagrodzenia organ wyznaczony przez sąd prowadzi łącznie, w trybie dla siebie właściwym, wyłącznie obie egzekucje z wynagrodzenia za pracę, do którego nastąpił zbieg (zmiana do art. 773 § 1 k.p.c.).
Nowością jest, że postanowienie rozstrzygające zbieg egzekucji cywilnej i administracyjnej do wynagrodzenia za pracę, wskazujące organ właściwy do dalszego prowadzenia obu postępowań, może również wydać referendarz sądowy. Na postanowienie referendarza w tej sprawie przysługuje stronom i komornikowi skarga, a na postanowienie sądu – zażalenie.
Wedle nowych przepisów, gdy w opisanym trybie do łącznego realizowania egzekucji z wynagrodzenia zostanie wskazany administracyjny organ egzekucyjny (np. dyrektor oddziału ZUS, naczelnik urzędu skarbowego, gmina), komornik musi się rozliczyć ze swojej dotychczasowej działalności w sprawie przed przekazaniem akt. Ma zatem obowiązek:
- rozliczyć koszty egzekucji,
- zwrócić wierzycielowi pozostałości niewykorzystanej zaliczki,
- odnotować na tytule wykonawczym wysokość dotychczasowych kosztów egzekucyjnych oraz zakres, w jakim roszczenie wierzyciela zostało zaspokojone.
Dotychczas te powinności komornika nie były dostatecznie sformułowane, co powodowało wiele sporów oraz przeciąganie egzekucji.
Od 3 maja br. został ponadto dodany nowy przepis art. 773
2
k.p.c. Wskazuje on sposób wybrnięcia ze szczególnego zbiegu egzekucji cywilnej i administracyjnej. Chodzi o sytuację, gdy:
- komornik na podstawie jednego tytułu wykonawczego prowadzi egzekucję z dwóch lub więcej składników majątku pracownika dłużnika, a zbieg dotyczy tylko jednego z nich (np. wynagrodzenia za pracę), i
- jednocześnie łączna egzekucja do tego wynagrodzenia została przekazana administracyjnemu organowi egzekucyjnemu.
Sąd bądź referendarz sądowy wydają wówczas dalszy tytuł wykonawczy dla administracyjnego organu egzekucyjnego. Dotychczas brakowała takiej regulacji.
Wstrzymanie działań
W razie zawieszenia postępowania egzekucyjnego do wynagrodzenia za pracę sąd na wniosek pracownika – dłużnika może określić kwotę pensji, jaką będzie on pobierał w trakcie zawieszenia w celu zaspokojenia bieżących potrzeb (dodany art. 821
1
k.p.c.). Poprzednio nie było takiego rozwiązania, a jest ono uzasadnione zwłaszcza wtedy, gdyby egzekucja okazała się bezpodstawna.
Przepisy przejściowe
Opisane zmiany obowiązują od 3 maja 2012 r. Jednak nowe rozwiązania wolno stosować dopiero w trakcie postępowań egzekucyjnych wszczętych po dniu ich wejścia w życie, a więc wszczętych najwcześniej 4 maja 2012 r. (art. 9 nowelizacji). Ustawodawca zrezygnował tym razem z zasady bezpośredniego stosowania prawa. -