Pracownik pełnoetatowy za cały miesiąc pracy nie może dostać mniej, niż wynosi ustalona na dany rok płaca minimalna. Do końca 2011 r. jest to 1386 zł brutto, a dla podwładnego, który dopiero rozpoczął karierę zawodową, w pierwszym roku jego zatrudnienia 1108,80 zł brutto. Z początkiem 2012 r. kwoty te wzrosną odpowiednio do 1500 i 1200 zł.

U osób zaangażowanych w niepełnym czasie pracy pensję minimalną wyznaczamy proporcjonalnie do wymiaru etatu.

Suma składników

Obowiązek zagwarantowania zatrudnionym płacy minimalnej nie oznacza, że właśnie na takim poziomie musi być określone ich wynagrodzenie zasadnicze. Pensja pracownicza może stanowić zbiór wielu różnych należności, które po zsumowaniu dadzą minimum ustawowe.

Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie elementy płacowe należy brać tu pod uwagę. Niektórych z nich nie można zaliczać do składowych minimum. Aby nie narazić się na spory z pracownikami i np. sankcje Państwowej Inspekcji Pracy, trzeba wiedzieć, jak skalkulować minimalną zapłatę za świadczoną pracę.

Wynagrodzenia osobowe…

Ustalając, czy podwładny otrzymuje ustawowe minimum, uwzględnia się przysługujące mu składniki pensji i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które Główny Urząd Statystyczny zaliczył do wynagrodzeń osobowych. Tak stanowi art. 6 ust. 4 ustawy z 10 października 2002 o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.).

Listę tych należności wskazuje załącznik do objaśnień do formularzy Z-06 i Z-03, dostępny na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl, zakładka formularze). Wśród nich wymienia m.in.

• wynagrodzenia zasadnicze okre- ślone np. w formie prowizyjnej, w stawce miesięcznej lub godzinowej,

• dodatki za staż pracy i inne dodatki, np. funkcyjne, za warunki pracy, za znajomość języków itp.,

• nagrody i premie regulaminowe,

• wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy,

• odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia,

• dodatek wyrównawczy wypłacany pracownikom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

…z pewnymi wyjątkami

Nie każde jednak wynagrodzenie o charakterze osobowym powinno być liczone do płacy minimalnej. Nie znajdzie się w nim:

• wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych (w tym dodatki za nadgodziny),

• nagrody jubileuszowe,

• odprawy pieniężne przysługujące pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy (art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę).

W literaturze przeważa  pogląd, że do ustawowego minimum nie należy wliczać także dodatku za pracę w porze nocnej. Za słusznością tego stanowiska przemawia już samo to, że dodatek ten oblicza się od stawki minimalnej (na podstawie art. 151

8

§ 1 k.p.). Z tego można wnioskować, że intencją ustawodawcy było, aby gratyfikację nocną wypłacać ponad tę stawkę.

Ponadto uwzględnianie w minimalnym wynagrodzeniu dodatku za obowiązki świadczone w nocy mogłoby doprowadzać do sytuacji, w której dwaj pracownicy, piastujący takie samo stanowisko, otrzymywaliby identyczną pensję, mimo że jeden realizował wyznaczone mu zadania za dnia, a drugi nocą. To  pozbawiałoby jakiejkolwiek rekompensaty za uciążliwość świadczenia pracy w nocy.

Czasem z wyrównaniem

W pewnych okolicznościach przepisy nakazują uzupełnić płacę minimalną w postaci wyrównania. Staje się to konieczne wtedy, gdy w miesiącu pobory pracownika nie sięgają poziomu minimalnego z powodu

• terminu wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub

• rozkładu czasu pracy.

Podwładnym wynagradzanym według stawek godzinowych wyrównanie wypłaca się za każdą wypracowaną godzinę. Oblicza się je jako różnicę między wartością, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w zakresie pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością pensji pracownika w danym miesiącu, przeliczoną na godzinę pracy.

Podwładnym opłacanym według miesięcznych stawek wynagrodzeń wyrównanie także reguluje się za każdą godzinę pracy, na zasadach opisanych powyżej. Te same reguły trzeba zastosować także u pracownika niepełnoetatowego. Pamiętać przy tym należy o tym, że odnosimy się tu do płacy minimalnej ustalonej w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez podwładnego w danym miesiącu.

Wyrównanie nie przysługuje wtedy, gdy podwładny otrzymał pensję niższą od minimalnej wyłącznie z powodu np. urlopu bezpłatnego lub absencji chorobowej.

Jakie świadczenia poza rachunkami

W ustawowym minimum nie ujmuje się świadczeń niezaliczanych przez GUS do wynagrodzeń osobowych, czyli m.in.

• wynagrodzeń bezosobowych, np. należności wypłacanych na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło,

• honorariów,

• zasiłków chorobowych,

• ekwiwalentów za pranie odzieży roboczej i za używanie do pracy własnej odzieży,

• należności z tytułu odbywania podróży służbowych,

• ryczałtów pieniężnych za używanie do celów służbowych samochodów lub innych środków lokomocji niebędących własnością pracodawcy,

• świadczeń urlopowych oraz świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

• świadczeń przysługujących pracownikom przeniesionym do pracy w innej miejscowości,

• odpraw z tytułu rozwiązania umowy z przyczyn niedotyczących pracowników,

• odpraw pośmiertnych,

• odszkodowań wynikających z umowy o zakazie konkurencji.

Przykład

Pani Sylwia pracuje na pół etatu w podstawowym systemie czasu pracy. Otrzymuje 8 zł za godzinę oraz co miesiąc premię regulaminową w wysokości 20 proc. wynagrodzenia.

W listopadzie 2011 pani Sylwia powinna otrzymać za pracę co najmniej 693 zł (1386 zł x 1/2 etatu). Niestety, zarobiła mniej, bo pracodawca z powodu kłopotów finansowych nie wypłacił jej premii.

W tej sytuacji, aby ustalić kwotę wyrównania, zakład musi wykonać następujące obliczenia:

• stawka godzinowa wynikająca z minimalnego wynagrodzenia (1386 zł  x 1/2 etatu) : 80 godz. do przepracowania w listopadzie przy połowie etatu = 8,66 zł

• stawka wynagrodzenia zasadniczego pani Sylwii 8 zł

• kwota różnicy między stawkami 8,66 zł – 8 zł = 0,66 zł

• kwota wyrównania 0,66 zł x 80 godz. = 52,80 zł

Ponieważ po dodaniu wyrównania (52,80 zł) do kwoty wynikającej ze stawki godzinowej (80 godz. x 8 zł = 640 zł) nadal nie otrzymamy kwoty minimalnej (52,80 zł + 640 zł = 692,80 zł