[b]Wrzesień to dla pracownika ostatni miesiąc pracy. 24 października dostanie ostatnią pensję. Jest to wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 4500 zł i dodatkowo: dodatek funkcyjny 200 zł, premia regulaminowa 20 proc. płacy zasadniczej (900 zł), dodatek stażowy 10 proc. płacy zasadniczej (450 zł) i odprawa emerytalna 6050 zł. Pracownik należy do kasy zapomogowo-pożyczkowej, dlatego z pensji musimy ująć jeszcze składkę.
Dodatkowo we wrześniu dobrowolnie opłaciliśmy zatrudnionemu szczepienie przeciwko grypie (30 zł) i otrzymaliśmy informację od komornika o potrąceniu z pensji niezapłaconego mandatu w wysokości 200 zł. To nie wszystko. Z poborów ujmujemy jeszcze co miesiąc 1000 zł alimentów. Pracownik ma koszty podstawowe i złożył PIT-2. Jak sporządzić listę płac? Czy dodatkowo powinniśmy na niej umieścić zebrane przez pracownika środki w kasie zapomogowo-pożyczkowej?[/b]
Na liście płac musi się znaleźć wynagrodzenie, dwa dodatki (funkcyjny i stażowy), premia regulaminowa i odprawa. Większość z nich jest oskładkowana i opodatkowana. Wyjątek to odprawa. Od niej bowiem odprowadzamy podatek, ale składek ZUS już nie. Jeśli chodzi natomiast o szczepienie przeciwko grypie, to w większości przypadków jest ono oskładkowane i opodatkowane.
Eksperci podkreślają jednak, że w tym zakresie wyjątek może dotyczyć niektórych grup zawodowych narażonych na działanie wirusa grypy, wobec których przepisy szczególne stanowią, że szczepienie przeciwko grypie jest obowiązkowe.
[srodtytul]Co i jak potrącić[/srodtytul]
Dodatkowo na naszej liście płac mamy potrącenia. Chodzi o składkę do kasy zapomogowo-pożyczkowej oraz wartość niezapłaconego mandatu. Przypomnijmy sobie, czy wolno je ująć z wynagrodzenia bez zgody pracownika.
Wygląda to tak: kodeks pracy rozróżnia potrącenia przymusowe (ustawowe) i dobrowolne. Różnica między nimi jest zasadnicza, bo na dokonanie tych ostatnich potrzebna jest zgoda zatrudnionego. Tak wynika z art. 87 – 91 k.p. Tymczasem bez jego zgody, po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, wolno potrącić:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.
Niezapłacony mandat zaliczymy do drugiej grupy. Dokonując potrąceń, pamiętajmy jednak o trzech podstawowych regułach. Po pierwsze, kwoty potrąceń odliczamy od wynagrodzenia netto (tj. po odliczeniu składek i podatków).
Co prawda przepisy mówią tylko o składkach na ubezpieczenia społeczne, ale przyjmuje się, że chodzi także o odliczenie składki zdrowotnej. Po drugie, potrąceń dokonujmy w odpowiedniej kolejności. Najpierw potrącamy alimenty, potem inne kwoty egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych (np. zadłużenie z tytułu niezapłaconego mandatu), następnie zaliczki i na końcu nałożone przez pracodawcę kary pieniężne. Po trzecie, miejmy na uwadze ustawowe granice potrąceń i kwotę wolną (tj. wartość pensji, którą mimo ujmowanych zadłużeń musimy pozostawić pracownikowi).
Co prawda przy alimentach jej nie ma, ale przy innych sumach egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych stanowi ona minimalne wynagrodzenie netto lub jego odpowiedni procent. Jeśli chodzi natomiast o granice potrąceń, to łącznie w przypadku alimentów i innych sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych wynosi ona 3/5 wynagrodzenia. Tyle teoria.
Dodajmy do niej jeszcze, że granicę potrąceń i kwotę wolną ustalamy także na poziomie wynagrodzenia netto. Zatem żeby sprawdzić kwoty, powyżej których potrącenia są zakazane, musimy od wynagrodzenia pracownika odliczyć składki i podatki. Podkreślam jednak, że na potrzeby potrąceń mówimy o wynagrodzeniu, a nie o przychodzie. Pomijamy zatem wartość szczepienia przeciwko grypie.
[srodtytul]Zastrzyk osobno[/srodtytul]
To co zrobić zatem ze składnikiem przychodu, jakim jest szczepionka? Najlepiej rozliczyć na odrębnej liście płac. Po odliczeniu składek i podatków wartość tego świadczenia trzeba odliczyć od otrzymanej kwoty netto.
To świadczenie w naturze, które pracownik już otrzymał. W wyniku tych rachunków otrzymamy kwotę ujemną, którą pracownik musi oddać. Jeżeli tego nie zrobi, najlepiej doliczyć ją do listy wynagrodzeń z potrąceniami i ująć z wynagrodzenia netto.
[srodtytul]Jest kasa, jest składka[/srodtytul]
I na koniec słowo o pracowniczych kasach zapomogowo-pożyczkowych (PKZP). To źródło finansowej pomocy przyznawanej w postaci zapomóg oraz krótko- i długoterminowych pożyczek. PKZP można stworzyć w każdym zakładzie pracy, jeśli chce do niej przynależeć co najmniej dziesięciu pracowników.
Gdy chętnych jest mniej, to PKZP może mieć charakter kasy międzyzakładowej. W jednym zakładzie pracy PKZP może być jednak tylko jedna, a jej członkami mogą być nie tylko pracownicy, ale też emeryci i renciści.
Pieniądze z PKZP pochodzą m.in. z wkładów członkowskich, wpisowego czy darowizn i zasadniczo są lokowane w trzech funduszach: oszczędnościowo-pożyczkowym, rezerwowym i zapomogowym. Tak stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (DzU nr 100, poz. 502 ze zm.).
Osobom skreślonym z listy członków PKZP przysługuje zwrot ich wkładów członkowskich w terminie określonym w statucie. Te pieniądze nie są przychodem pracownika. Nie ujmujemy ich zatem na liście płac. Można się jednak zastanowić, czy w ostatnim miesiącu zatrudnienia składkę na PKZP potrącać.
Rozporządzenie tego nie reguluje, ale stanowi, że członek PKZP opłaca składki do momentu ustania członkostwa w kasie. To z kolei następuje w wyniku ustania zatrudnienia, a w opisywanym przypadku nastąpiło pod koniec września. Zatem choć to nieracjonalne, to nie ma podstaw prawnych, by za ten miesiąc składkę na PKZP pominąć.
Zobaczmy teraz, jak wygląda lista płac dla pracownika z pytania. Przypominam, że KUP i kwota wolna przysługują tylko raz w miesiącu. Zasto-sujemy je tylko na jednej liście płac.
[ramka][b]LISTA PŁAC DLA WARTOŚCI SZCZEPIONKI[/b]
[b]KROK 1. Składki społeczne[/b]
emerytalna 30 zł x 9,76 proc. = 2,93 zł
rentowe 30 zł x 1,5 proc. = 0,45 zł
chorobowa 30 zł x 2,45 proc. = 0,74 zł
razem 4,12 zł
[b]KROK 2. Składki zdrowotne[/b]
podstawa 30 zł – 4,12 zł = 25,88 zł
składka pełna 25,88 zł x 9 proc. = 2,33 zł
składka odliczana od podatku 25,88 zł x 7,75 proc. = 2,01 zł
[b]KROK 3. Zaliczka podatkowa[/b]
podstawa opodatkowania 30 zł – 4,12 zł = 25,88 zł, po zaokrągleniu 26 zł
podatek 26 zł x 18 proc. = 4,68 zł
zaliczka do US 4,68 zł – 2,01 zł = 2,67 zł, po zaokrągleniu 3 zł
[b]KROK 4. Wartość netto[/b]
30 zł – (4,12 zł + 2,33 zł + 3 zł + 30 zł) = –9,45 zł
Otrzymany wynik to kwota, którą pracownik musi zwrócić. Eksperci radzą, by ujemną wartość potrącić z wynagrodzenia netto.
[b]LISTA PŁAC Z POTRĄCENIAMI[/b]
[b]KROK 1. Składki społeczne[/b]
emerytalna 6050 zł (suma wynagrodzeń pracowniczych pomniejszona o wartość odprawy, która jest nieoskładkowana) x 9,76 proc. = 590,48 zł
rentowa 6050 zł x 1,5 proc. = 90,75 zł
chorobowa 6050 zł x 2,45 proc. = 148,23 zł
razem 829,46 zł
[b]KROK 2. Składki zdrowotne[/b]
podstawa 6050 zł – 829,46 zł = 5220,54 zł
składka pełna 5220,54 zł x 9 proc. = 469,85 zł
składka odliczana od podatku 5220,54 zł x 7,75 proc. = 404,59 zł
[b]KROK 3. Zaliczka podatkowa[/b]
podstawa opodatkowania 12 100 zł – (829,46 zł + 111,25 zł) = 11 159,29 zł, po zaokrągleniu 11 159 zł
podatek (11 159 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 1962,29 zł
zaliczka do US 1962,29 zł – 404,59 zł = 1557,70 zł po zaokrągleniu 1558 zł
[b]KROK 4. Wartość netto[/b]
12 100 zł – (829,46 zł + 469,85 zł + 1558 zł) = 9242,69 zł
[b]KROK 5. Potrącenia[/b]
granica potrąceń 9242,69 zł x 3/5 = 5545,61 zł
alimenty, nie ma tu kwoty wolnej, więc potrącamy 1000 zł; pozostanie 8242,69 zł (9242,69 zł – 1000 zł)
mandat, kwota wolna netto przy założeniu że pracownik ma ulgę obniżającą podatek i podstawowe KUP to 984,15 zł, a więc wolno potrącić 7258,54 zł (8242,69 zł – 984,15 zł), pamiętając o granicy, czyli 5545,61 zł. W takim razie:
8242,69 zł – 200 zł mandatu = 8042,69 zł
składka do PKZP, tu kwota wolna wynosi 80 proc. minimalnego wynagrodzenia, tj. 787,32 zł (80 proc. x 984,15 zł); zatem 8042,69 zł – 20 zł (zakładamy, że to wartość składki PKZP) = 8022,69 zł – wynagrodzenie netto po potrąceniach
Szczepionka: jeżeli pracownik nie zwróci kwoty wynikającej z rozliczenia przychodu uzyskanego w postaci szczepionki, można ją potrącić z wynagrodzenia. W ten sposób otrzymamy kwotę do wypłaty równą 8013,24 zł (8022,69 zł – 9,45 zł).[/ramka]
