Pracownik, którego umowa o pracę ulega rozwiązaniu, ma prawo do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, do którego nabył prawo w trakcie zatrudnienia, ale nie zdążył wykorzystać do chwili odejścia z firmy (art. 171 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]). Sposób naliczania tego świadczenia zależy, w uogólnieniu, od składników wynagrodzenia, które pracownikowi przysługują zgodnie z treścią obowiązującej go umowy o pracę.
[srodtytul]W zależności od poborów[/srodtytul]
Składniki określone w stałej wysokości przysługujące za okresy nie dłuższe niż miesięczne przyjmujemy do podstawy ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wysokości przysługującej pracownikowi w miesiącu rozwiązywania umowy o pracę.
Tak stanowi § 15 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=14F0927CD97B881EBD4239F542FC18C5?id=74468]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.[/link], dalej rozporządzenie urlopowe). Należą do nich m.in. wynagrodzenie zasadnicze, stała premia regulaminowa, dodatek stażowy i dodatek funkcyjny, określone w stałej wysokości.
Zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż miesięczne przyjmujemy do podstawy ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w średniej miesięcznej wysokości wypłaconej w okresie trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do takiego ekwiwalentu, czyli rozwiązania angażu (§ 16 ust. 1 rozporządzenia urlopowego). Zaliczamy tu m.in. prowizje i premie regulaminowe o zmiennej wysokości.
Składniki zmienne przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż miesięczne przyjmuje się do podstawy ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w średniej miesięcznej wysokości wypłaconej w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozwiązania umowy o pracę (§ 17 rozporządzenia urlopowego). Mowa tu np. o premii kwartalnej.
[srodtytul]Niektóre miesiące pomijamy…[/srodtytul]
Ustalając średnią miesięczną wysokość zmiennych składników wynagrodzenia przysługujących za okresy nie dłuższe niż miesięczne (np. miesięcznej prowizji) oraz składników przysługujących za okres dłuższe niż miesięczne (np. premii kwartalnej), jeżeli przez cały okres przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru, poprzedzający miesiąc, w którym rozwiązywana jest umowa o pracę, lub przez okres krótszy, lecz obejmujący pełny miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące kalendarzowe, pracownikowi nie przysługiwały takie składniki wynagrodzenia, uwzględnia się najbliższe miesiące, za które one przysługiwały. Tak wynika z § 11 ust. 1 w zw. z § 16 ust. 3 rozporządzenia urlopowego.
[ramka][b]Przykład 1[/b]
Pani Magda była handlowcem ze stawką zasadniczą w wysokości 3000 zł i prowizją od sprzedaży przysługującą za okresy miesięczne. 30 czerwca jej umowa o pracę została rozwiązana.
Od 1 do 30 kwietnia 2010 r. przebywała na urlopie bezpłatnym, dlatego do podstawy ekwiwalentu urlopowego pracodawca powinien był przyjąć: 3000 zł pensji zasadniczej i prowizję w średniej miesięcznej wysokości wypłaconej w lutym, marcu i maju 2010 r.
W kwietniu pani Magdzie nie przysługiwała prowizja.[/ramka]
[srodtytul]…a niektóre dopełniamy[/srodtytul]
Jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu przyjmowanego do ustalenia średniego miesięcznego wynagrodzenia ze składników zmiennych, wynagrodzenie faktycznie wypłacone mu w tym czasie dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Tak stanowi § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego. To działanie to tzw. uzupełnianie.
Ale jak dokonywać uzupełnienia, gdy pracownik prze-pracował tylko część któregokolwiek miesiąca z okresu uwzględnianego w podstawie ekwiwalentu? Tylko z tego jednego miesiąca czy z całego okresu? Istnieją w tym zakresie dwie interpretacje.
[srodtytul]Dwa stanowiska[/srodtytul]
Na podstawie literalnego brzmienia § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego nasuwa się wniosek, że uzupełniamy składniki zmienne w odniesieniu do pełnego okresu przyjmowanego do podstawy.
[ramka][b]Przykład 2[/b]
Pan Paweł jest zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy na stanowisku doradcy kredytowego i wynagradzany prowizją w wysokości 1 proc. wartości podpisanych w danym miesiącu umów kredy- towych. Jego umowa o pracę rozwiąże się 31 lipca 2010 r.
Od kwietnia do czerwca wypracował prowizję w następujących wysokościach: kwiecień – 10 000 zł, maj – 9000 zł, czerwiec – 5000 zł. Wysokość czerwcowej prowizji była znacznie niższa od prowizji wypłaconych w pozostałych miesiącach, bo od 14 do 30 czerwca pan Paweł był na zwolnieniu lekarskim.
Ustalając wartość średniej miesięcznej prowizji przyjmowanej do podstawy ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, uzupełnienia dokonujemy w odniesieniu do całego trzymiesięcznego okresu.
Sumujemy zatem wypłacone w tym czasie prowizje, dzielimy wynik przez przepracowane w tym okresie dni i mnożymy przez dni, które pracownik przepracowałby, gdyby nie korzystał ze zwolnienia lekarskiego.
10 000 zł + 9000 zł + 5000 zł = 24 000 zł
(24 000 zł : 48 dni [przepracowanych]) x 61 dni (do przepracowania) = 30 500 zł
30 500 zł : 3 miesiące = 10 166,67 zł (co stanowi wysokość średniej miesięcznej prowizji z okresu kwiecień – czerwiec 2010 r.)[/ramka]
Istnieje również interpretacja, zgodnie z którą uzupełnienie powinno odnosić się jedynie do miesiąca, w którym pracownik przez jego część był nieobecny w pracy. Opiera się ona przede wszystkim na przeświadczeniu, że taki sposób uzupełniania jest bardziej miarodajny dla ustalenia wysokości danego składnika, którą pracownik wypracowałby, gdyby przez cały miesiąc wykonywał pracę.
Jest on jednak niezgodny z przepisami. A przypomina sposób uzupełniania przy wyliczaniu wynagrodzenia i zasiłku za czas choroby pracownika (art. 37 ust. 2 pkt 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=03A3086AD800DF759088549A65917088?id=352798]ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512)[/link].
[ramka][b]Przykład 3[/b]
Policzmy podstawę ekwiwalentu według tej koncepcji dla pana Pawła z przykładu 2.
5000 zł : 8 dni (przepracowanych w czerwcu) x 21 dni (do przepracowania) = 13 125 zł
10 000 zł + 9000 zł + 13 125 zł = 32 125 zł
32 125 zł : 3 miesiące = 10 708,33 zł (co stanowi wysokość średniej miesięcznej prowizji z okresu kwiecień – czerwiec 2010 r.)[/ramka]
[i] Czekamy na interpretację Głównego Inspektoratu Pracy, do którego wystąpiliśmy w opisanej sprawie[/i]