Pracę na roli zaliczamy niekiedy do okresu zatrudnienia

Przy stażu do nagrody jubileuszowej można doliczyć okres pracy w gospodarstwie rodziców od ukończenia 16 roku życia do podjęcia pierwszej pracy. W jaki sposób mam to wykazać i gdzie uzyskam takie zaświadczenia?

– pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Przede wszystkim czytelnik musi sprawdzić, czy przepisy lub postanowienia układu bądź porozumienia zbiorowego obowiązujące w jego firmie przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia u innego pracodawcy. Chodzi tu także o okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie prowadzonym przez rodziców lub teściów i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem. Gdy regulacje to uwzględniają, ma to wpływ na wiele uprawnień pracowniczych, np. dodatek za staż pracy, nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, a także świadczenia określone w kodeksie pracy, czyli odprawę pośmiertną, wymiar urlopu wypoczynkowego.

Jeśli czytelnik dowie się, że pracodawca honoruje pracę na roli, musi odwołać się do ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (DzU nr 54, poz. 310, dalej ustawa). Sprawdza w niej, czy ma prawo ubiegać się o zaliczenie tej pracy.

Zgodnie z jej art. 1 ust. 1 pkt 2 mogą zostać zaliczone przypadające przed 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów poprzedzające jego objęcie i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem.

Aby więc wliczyć ten okres do stażu pracy, pracownik musi łącznie spełnić następujące warunki:

- pracować w gospodarstwie rolnym rodziców lub teściów,

- praca przypadała przed 1 stycznia 1983 r.,

- pracę tę wykonywał po ukończeniu 16 roku życia,

- objąć to gospodarstwo i rozpocząć jego prowadzenie osobiście lub ze współmałżonkiem.

Nieodzownym warunkiem wliczenia do stażu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców lub teściów jest zatem jego przejęcie. I to od rodziców lub teściów. Nie liczy się więc przepisanie roli np. z siostry na brata.

Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 30 stycznia 2003 r. (II SA 613/00). Uznał, że art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy uzależnia zaliczenie tego okresu od spełnienia dwóch warunków:

1) objęcie gospodarstwa rodziców lub teściów,

2) rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem.

Istotne jest również to, czy gospodarstwo obejmuje osoba faktycznie wykonująca w nim pracę oraz czy objęta rola była gospodarstwem w dniu objęcia zgodnie z przyjętą w danym okresie definicją gospodarstwa rolnego i obowiązującymi wtedy normami obszarowymi. Z ustawy nie wynika natomiast, aby warunkiem wliczenia pracy wykonywanej na roli było objęcie go w całości. Przyjęcie nawet części ziemi, jeżeli odpowiadało obowiązującemu w tym dniu obszarowi przewidzianemu dla gospodarstwa, spełnia wymogi ustawy.

Do 30 września 1990 r. wielkość objętego gospodarstwa musiała odpowiadać w dniu jego objęcia przynajmniej minimalnej normie obszarowej przewidzianej w rozporządzeniu Rady Ministrów z 28 listopada 1963 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych (DzU nr 45, poz. 34 ze zm.). Minimalny obszar wynosił:

- 0,2 ha od 28 listopada 1964 r. do 22 grudnia 1971 r.,

- 0,5 ha od 23 grudnia 1971 r. do 30 czerwca 1989 r.,

- 1 ha od 1 lipca 1989 r. do 30 września 1990 r.

Po nowelizacji kodeksu cywilnego z 28 lipca 1990 r. od 1 października 1990 r. do dziś minimalny obszar przy obrocie nieruchomościami rolnymi poza dziedziczeniem nie został określony. O tym, czy dany kawałek ziemi jest rolą, decydują przepisy podatkowe. Zgodnie z art. 1058 kodeksu cywilnego przy dziedziczeniu gospodarstwa rolnego obowiązuje minimalna norma obszarowa i jest to 1 ha.

Pracę w gospodarstwie rolnym czytelnik może dowieść zaświadczeniem z gminy oraz zeznaniami świadków. Nie ma określonego druku, na którym urząd potwierdza, że dana osoba prowadziła gospodarstwo i kiedy. Może to być pismo podpisane przez właściwego urzędnika. Wiarygodnym dokumentem będzie też ten dotyczący przekazania dziecku gospodarstwa przez rodziców.

Ponieważ jednak prawo do jubileuszówki ustala pracodawca indywidualnie wobec każdego pracownika na podstawie obowiązujących w firmie przepisów, to on ocenia dowody. Dotyczy to również wiarygodności dokumentów, na które powołuje się zainteresowany, oraz zeznań świadków. Powinien więc uwzględnić wszystkie wskazane przez zatrudnionego informacje, dotyczące m.in. części składowych gospodarstwa, jego wielkości, opłacanych podatków, składek na ubezpieczenie społeczne.