Przepisy umożliwiły podatnikom podjęcie decyzji zarówno w trakcie roku podatkowego, jak i po jego zakończeniu.

Zmiana w trakcie roku

Z art.17 ust.1 ustawy zmieniającej ustawę o PIT wynika, że podatnik może złożyć w terminie do 22 sierpnia 2022 r. na piśmie oświadczenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Oświadczenie dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik dokona wyboru innej formy opodatkowania.

Przedsiębiorcy zyskali więc możliwość zmiany formy opodatkowania ze skutkiem wstecznym od początku 2022 roku oraz w drugiej połowie roku od lipca 2022 r. do grudnia 2022 r. Jeśli przedsiębiorcy przed 1 lipca 2022 r. opodatkowali swoje dochody podatkiem liniowym albo ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, mogli zmienić zasady opodatkowania tych dochodów w trakcie roku i zastosować skalę podatkową. Ryczałtowcy mogli zdecydować o przejściu na skalę podatkową od lipca do grudnia 2022 roku składając do urzędu skarbowego oświadczenie w terminie do 22 sierpnia 2022 roku. Wskazany termin dotyczył wyłącznie przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Zmiana po zakończeniu roku

Zwykle dopiero po zakończeniu roku przedsiębiorcy mogą ocenić, która forma opodatkowania jest dla nich korzystniejsza.

PRZYKŁAD

Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. W dniu 22 sierpnia 2022r. na podstawie pisma złożonego do urzędu skarbowego zmieniłem formę opodatkowania za drugie półrocze z ryczałtu na zasady ogólne. Czy po zmianie formy w trakcie roku mogę zmienić formę rozliczenia podatku za pierwsze półrocze? Czy można to zrobić w zeznaniu podatkowym? Jaki druk trzeba złożyć urzędowi skarbowemu? – pyta czytelnik.

Jeżeli przedsiębiorca w trakcie roku wybrał rozliczenie na zasadach ogólnych od lipca do sierpnia 2022 r. a chciałby opodatkować te dochody za cały rok na zasadach ogólnych, może to zrobić po zakończeniu roku. Przedsiębiorca nie straci prawa do opodatkowania swoich dochodów za cały 2022 rok według skali podatkowej. W tym celu wystarczy, że złoży w terminie do 2 maja 2023 roku zeznanie podatkowe PIT-36, w którym zadeklaruje opodatkowanie swoich dochodów za poprzedni rok według skali.

Warunkiem opodatkowania dochodów według skali jest nie składanie za poprzedni rok zeznania PIT-28, które jest właściwe dla przychodów opodatkowanych ryczałtem. Jeśli przedsiębiorca złoży PIT-28, nie będzie mógł zmienić własnej decyzji i opodatkować tych samych dochodów (przychodów) według skali podatkowej.

Uwaga!

Ważna zmiana dotyczy terminu złożenia formularza PIT-28. Termin ten został wydłużony do 2 maja 2023 roku. Ustawodawca ujednolicił terminem składania rozliczeń rocznych PIT-28 z pozostałymi podatnikami podatku PIT. Dotychczas ryczałtowcy składali PIT-28 do końca lutego. Dodać należy, że w przypadku rozliczeń za 2022 rok 30 kwietnia 2023 roku, który jest ostatecznym terminem na rozliczenie się z dochodów, przypada w dzień wolny od pracy, tj. w niedzielę, stąd termin na złożenie zeznań podatkowych przesuwa się na 2 maja 2023 r.

Dwie formy

Ryczałtowcy, którzy zdecydowali się na zmianę formy opodatkowania z ryczałtu na skalę wyłącznie od lipca do grudnia 2022 r. opodatkują przychody za pierwsze półrocze zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych, a za drugie półrocze na zasadach ogólnych. Wobec tego po zakończeniu roku 2022 będą musieli złożyć dwa zeznania roczne, tj. PIT-28, w którym wykażą przychody osiągnięte od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r., oraz PIT-36, w którym wykażą dochody osiągnięte od 1 lipca do 30 grudnia 2022 r.

Konieczna ewidencja

Ryczałtowcy, którzy zmienili formę opodatkowania mają obowiązek zaprowadzić nową ewidencję podatkową. Przejście na zasady ogólne obliguje do uzupełnienia księgi przychodów i rozchodów. Dotychczas przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem prowadzili ewidencję przychodów. Należało w niej wpisywać wyłącznie przychody związane z działalnością gospodarczą, natomiast koszty nie były uwzględniane do wyliczenia podatku. Nie zwalniało to jednak przedsiębiorców z przechowywania dokumentów kosztowych. W nowej ewidencji przedsiębiorca wpisuje więc wszystkie przychody i koszty związane z działalnością gospodarczą i opodatkuje dochody za 2022 rok na zasadach ogólnych.

Co ze składką

Przedsiębiorcy, którzy opłacają ryczałt, mają prawo odliczyć od przychodu 50 proc. zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. W gorszej sytuacji są przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych, ponieważ nie mogą oni odliczyć od swoich dochodów składek na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto w inny sposób ustala się podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla ryczałtowca, a inaczej dla przedsiębiorcy opodatkowanego na zasadach ogólnych. W myśl art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podstawa wymiaru składek dla działalności opodatkowanej ryczałtem wynosi odpowiednio 60 proc., 100 proc. albo 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku i zależy od wielkości osiągniętych przychodów. Natomiast w działalności opodatkowanej na zasadach ogólnych podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne jest dochód. Zatem zmiana formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne powoduje naliczenie składki zdrowotnej od nowa.

Skutkiem tej zmiany może być dopłata przez przedsiębiorcę podatku dochodowego i składek zdrowotnych po zakończeniu roku. Dopłata może być wynikiem odliczenia od przychodów w trakcie roku składki zdrowotnej, a tego nie można zrobić na zasadach ogólnych. Ponadto na wysokość podatku wpływa także podstawa wymiaru składki zdrowotnej, która jest inna dla działalności opodatkowanej ryczałtem ewidencjonowanym i inna dla działalności opodatkowanej na zasadach ogólnych. Wobec tego negatywne konsekwencje zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne mogą być faktycznie widoczne dopiero po zakończeniu roku. W takiej sytuacji istnieje prawdopodobieństwo, że przedsiębiorcy mogą korygować zeznania podatkowe.

Autorka jest konsultantem w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO

Podstawa prawna:

- art.15 ust.4, art. 16 ust. 1 i 2, art. 17 ust. 1, art. 36 pkt 2 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1265 ze zm.)

- art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)