Jaki podatek od fundacji rodzinnej

- Zamierzamy zarejestrować fundację rodzinną, do której fundator wniesie lokal użytkowy. Lokal planujemy wynajmować. Jak ustalić wartość początkową lokalu. Czy odpisy amortyzacyjne od niego będą kosztem uzyskania przychodu fundacji? – pyta czytelnik.

Fundacja rodzinna to nowe rozwiązanie prawne, które funkcjonuje od 22 maja br. Tworzenie i funkcjonowanie fundacji zostało uregulowane w ustawie o fundacji rodzinnej, natomiast opodatkowanie zdarzeń gospodarczych fundacji określają przepisy ustaw o PIT i o CIT.

Przychody z innych źródeł

Według ogólnej zasady wynikającej z art. 20 ust. 1g ustawy o PIT za przychody z innych źródeł uważa się przychody z tytułu otrzymania lub postawienia do dyspozycji świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, a więc m.in. środków pieniężnych, składników majątkowych i mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Przepis ten wskazuje także moment powstania przychodu w przypadku otrzymywania innych świadczeń niż pieniężne. Zgodnie z omawianym przepisem, jeżeli przedmiotem świadczenia lub tym mieniem nie są pieniądze lub wartości pieniężne, to przychód powstaje w ostatnim dniu miesiąca, w którym podatnik otrzymał takie świadczenie lub mienie, a w przypadku świadczenia lub mienia przysługującego za okres dłuższy niż miesiąc przychód powstaje w ostatnim dniu każdego miesiąca, za który takie świadczenie lub mienie przysługuje. Nie wszystkie przychody podlegają jednak opodatkowaniu. Ustawa o PIT w art. 21 ust. 1 pkt 157 lit. a i b zwalnia z podatku przychody, o których mowa w art. 20 ust. 1g:

a) fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,

b) beneficjenta fundacji rodzinnej z tytułu świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej (składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji), jeżeli beneficjentem jest fundator albo osoba będąca w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w ww. art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W rozumieniu tych przepisów przekazanie świadczeń lub mienia m.in. osobom wymienionym w art. 4a ust. 1 ustawy od spadków i darowizn jest zwolnione z podatku dochodowego. Do tej grupy osób należą: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym oraz macocha. Z kolei przekazanie majątku beneficjentom fundacji rodzinnej z I (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie) lub II (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych) grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn podlega opodatkowaniu według stawki 10 proc., a jeśli beneficjent nie kwalifikuje się do żadnej wymienionych grup, to stawka podatku wynosi 15 proc.

Kiedy stosuje się preferencje

Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT zwalnia się z podatku fundację rodzinną. Jednak w niektórych przypadkach zwolnienie to nie będzie miało zastosowania. Zwolnieniu nie podlegają przychody od budynków wskazane w art. 24b ustawy o CIT. Oznacza to, że jeśli fundacja jest właścicielem budynków, które wynajmuje lub dzierżawi, budynki te stanowią środek trwały, są położone w Polsce, a wartość początkowa powierzchni budynku wynosi 10 mln zł, to fundacja może zapłacić podatek „od przychodów z budynków” w wysokości 0,035 proc. podstawy opodatkowania za każdy miesiąc. Na podstawie art. 24q ustawy o CIT zwolnienie z podatku nie dotyczy także przekazanego lub postawionego do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio:

1) świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej (składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji),

2) mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,

3) świadczenia w postaci ukrytych zysków.

Stawka podatku dochodowego z tytułu ww. przychodów wynosi 15 proc. podstawy opodatkowania. Podstawą tą jest przychód odpowiadający wartości przekazanego świadczenia lub przekazanego majątku w związku z rozwiązaniem fundacji. W przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej przychód odpowiadający wartości mienia pomniejsza się o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów. Wartością podatkową mienia jest wartość niezaliczona uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą od wartości rynkowej tego mienia. Gdy przedmiotem świadczenia lub mieniem są rzeczy lub prawa lub inne świadczenia w naturze, w tym rzeczy i prawa przekazane lub postawione do dyspozycji nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia, ich wartość ustala się stosując przepisy art. 12 ust. 5–6a ustawy, a więc na podstawie wartości rynkowej tych rzeczy lub świadczeń. W zakresie, w jakim fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą wykraczającą poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, stawka podatku wynosi 25 proc. podstawy opodatkowania.

Wniesienie majątku

Jak wskazano wcześniej, fundator wnosi do fundacji majątek o wartości nie niższej niż 100 tys. zł na pokrycie funduszu założycielskiego. Majątek ten staje się majątkiem fundacji.

Zgodnie z art. 27 ustawy o fundacji rodzinnej prawa majątkowe wniesione przez fundatora albo osoby inne niż fundator do fundacji rodzinnej, ze wskazaniem osoby wnoszącej mienie oraz z określeniem rodzaju i wartości każdego z wniesionych składników mienia, w wysokości określonej według stanu i cen z chwili ich wniesienia oraz ich wartości podatkowej, zamieszcza się w spisie mienia. Natomiast według art. 16g ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uważa się co do zasady – w razie nabycia w drodze darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny lub umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Wobec tego należy przyjąć, że wartością początkową wniesionej nieruchomości, tj. lokalu użytkowego, o którym mowa w pytaniu, będzie jego wartość rynkowa z dnia nabycia. Odpisy amortyzacyjne dokonywane od lokalu użytkowego nie będą kosztem uzyskania przychodu, jeśli przychody fundacji nie będą opodatkowane CIT. Jeżeli zatem koszty w postaci odpisów amortyzacyjnych służą osiąganiu przychodów zwolnionych, to nie mogą być kosztami uzyskania przychodu, zgodnie z art. 7 ust. 3 pkt 3 ustawy o CIT. Przychody z tytułu wynajmu przez fundację rodzinną lokalu użytkowego są zwolnione z CIT, pod warunkiem że przedmiotem wynajmu nie jest przedsiębiorstwo lub składniki majątku, które wcześniej służyły prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby powiązane z fundacją.

Autorka jest konsultantem w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO

Podstawa prawna:

- ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (DzU z 2023 r., poz. 326 ze zm.)

- ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 2587 ze zm.)

- ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)

DEFINICJA

Zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej

Fundacja jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna podlega wpisowi do rejestru fundacji rodzinnych, który jest prowadzony przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie. Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 tys. zł.

Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie wyznaczonym przez przepisy ustawy o fundacji rodzinnej. Fundacja jest zwolniona z podatku dochodowego, ale jako osoba prawna ma obowiązek ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych za pomocą ksiąg rachunkowych. Księgi te są jednocześnie ewidencją podatkową i na jej podstawie fundacja sporządzi po zakończeniu roku podatkowego zeznanie podatkowe oraz sprawozdanie finansowe. Fundacja może wypłacać świadczenia lub przekazywać majątek m.in. na rzecz beneficjentów. Beneficjentem świadczenia może być osoba fizyczna (zwykle będą to osoby z rodziny fundatora), organizacja pożytku publicznego lub fundator. Otrzymywane przez beneficjentów świadczenia pieniężne lub rzeczowe od fundacji mogą zostać opodatkowane CIT lub PIT w zależności od statusu beneficjenta tych świadczeń.