Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 7 marca 2017 r. (C 390/15).
Stan faktyczny
6 grudnia 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy o VAT w zakresie, w jakim przepisy te przewidują stosowanie obniżonych stawek VAT tylko do publikacji udostępnionych na nośniku fizycznym, z wyłączeniem e-booków. W trakcie postępowania głównego Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Prokurator Generalny podkreślili, że sporne przepisy polskiej ustawy o VAT zostały wydane w celu transpozycji do prawa krajowego zmienionej dyrektywy o VAT. W związku z tym polski ustawodawca nie mógł inaczej uregulować tej kwestii, nie naruszając zobowiązań wynikających z prawa Unii Europejskiej.
Sąd powziął wątpliwości co do ważności przepisów w zmienionej dyrektywie ze względów proceduralnych oraz ze względu na to, że przepis może być sprzeczny z zasadą neutralności podatkowej. Książki cyfrowe udostępnione na nośniku fizycznym i te przesyłane drogą elektroniczną wykazują analogiczne właściwości i spełniają te same potrzeby konsumentów. Natomiast przepisy dopuszczają stosowanie obniżonej stawki VAT tylko do dostawy książek cyfrowych na nośniku fizycznym.
W związku z tym Trybunał Konstytucyjny postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.
Wyrok sądu
TSUE podkreślił, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, elementy charakteryzujące różne sytuacje powinny być określone i ocenione w świetle przedmiotu i celu danych przepisów, przy czym należy uwzględnić także zasady i cele danej dziedziny prawa.
Obniżona stawka VAT nie może być stosowana do dostawy książek cyfrowych drogą elektroniczną, podczas gdy stosowanie takiej stawki jest dopuszczone w odniesieniu do dostawy książek cyfrowych na wszystkich nośnikach fizycznych. Elementy charakteryzujące te dwie sytuacje, a także ich ewentualnie podobny charakter, powinny być określone i ocenione w świetle celów zamierzonych przez prawodawcę, skoro zezwolił on państwom członkowskim na stosowanie obniżonej stawki VAT do dostawy książek cyfrowych na wszystkich nośnikach fizycznych. Celem stosowania obniżonej stawki VAT do dostawy książek jest wspieranie czytania, czy to beletrystyki lub książek specjalistycznych, czy to gazet lub czasopism. W związku z tym należy uznać, że poprzez umożliwienie państwom członkowskim stosowania obniżonych stawek VAT do dostawy książek na wszystkich nośnikach fizycznych, zmieniona dyrektywa służy takiemu celowi. Cel taki może zostać osiągnięty, jeżeli obywatele Unii Europejskiej będą mogli mieć faktyczny dostęp do treści książek, a sposób ich dostawy nie będzie odgrywał decydującej roli.
Podsumowując, TSUE uznał, że dostawa książek cyfrowych na wszystkich nośnikach fizycznych z jednej strony, oraz dostawa książek cyfrowych drogą elektroniczną z drugiej strony, są sytuacjami podobnymi.
Jednocześnie TSUE stwierdził, że nie jest możliwe stosowanie obniżonej stawki VAT do dostawy książek cyfrowych drogą elektroniczną, tak jak jest to dopuszczalne dla dostawy takich książek na wszystkich nośnikach fizycznych. Obniżenie stawki na usługi elektroniczne, do których zalicza się dostawa książek w formie elektronicznej, byłoby sprzeczne z zamierzeniami prawodawcy unijnego, który wyłącza wszystkie usługi elektroniczne z możliwości stosowania obniżonej stawki VAT. Ponadto wprowadziłoby nierówne traktowanie między usługami nieelektronicznymi, które co do zasady nie korzystają z obniżonej stawki VAT, a usługami elektronicznymi.
TSUE uznał, że w okolicznościach toczącego się postępowania odmienne traktowanie dostawy książek cyfrowych drogą elektroniczną i dostawy książek na wszystkich nośnikach fizycznych, należy uznać za należycie uzasadnione.
TSUE stwierdził, że przepis zmienionej dyrektywy, który skutkuje wyłączeniem możliwości stosowania przez państwa członkowskie obniżonej stawki VAT do dostawy książek cyfrowych drogą elektroniczną, przy jednoczesnym dopuszczeniu stosowania obniżonej stawki VAT do dostawy książek na jakimkolwiek nośniku fizycznym, nie narusza zasady równego traktowania.
podstawa prawna: Dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.)
Komentarz eksperta
Preferencji nie stosuje się do usług elektronicznych - Magdalena Szlembarska, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO
Wysokość VAT na e-booki uregulowana jest na poziomie europejskim w dyrektywie VAT (2006/112/WE). Książki elektroniczne uznaje ona za usługę, natomiast papierowe - jako sprzedaż towaru, stąd zróżnicowanie stawki. Dlatego w Polsce książki papierowe oraz audiobooki obłożone są stawką obniżoną, czyli 5 proc., a książki elektroniczne (e-booki) – podstawową 23-proc. Wyrok TSUE nic nie zmieni w tym zakresie, książki elektroniczne będą nadal opodatkowane stawką podstawową.
Wyłączenie stosowania obniżonej stawki VAT w przypadku e-booków jest konsekwencją szczególnego systemu VAT mającego zastosowanie do handlu elektronicznego. Rynek usług elektronicznych podlega szybkim przemianom, m.in. z tego względu ustawodawca chciał, aby wobec tego rodzaju usług stosowane były proste i jednolite reguły. Rzecznik generalna Juliane Kokott w przedłożonej wcześniej opinii doszła, podobnie jak TSUE, do wniosku, że dyrektywa VAT jest ważna w zakresie, w jakim zastrzega obniżoną stawkę podatku do książek, gazet i czasopism drukowanych oraz książek cyfrowych, jeżeli dostarczane są na nośniku fizycznym.
