Koszty zakwaterowania ze składką ZUS

Celem uatrakcyjnienia zatrudnienia pracodawcy często przyznają swym pracownikom mieszkania służbowe. Praktykowane są także działania polegające na refinansowaniu kosztów wynajmowanych przez nich mieszkań. Bonusy te wiążą się jednak z konsekwencjami składkowymi. Zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe stanowi przychód z zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przychód ze stosunku pracy

Przyznawane przez pracodawcę korzyści polegające na nieodpłatnym udostępnieniu pracownikom mieszkania lub na zwracaniu kosztów zakwaterowania będą kwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy. Przychód ten nie został wyłączony z obowiązku oskładkowania. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia go w katalogu zwolnień. Wartość tego świadczenia powinna zatem zostać wliczona do podstawy wymiaru składek na wszystkie ubezpieczenia, w tym na ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek oskładkowania tych korzyści potwierdza Sąd Najwyższy w uchwale z 10 grudnia 2015 r. (III UZP 14/15), zgodnie z którą „Pojęcie przychodu określone w art. 4 ust. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 483 ze zm.) obejmuje wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników i tym samym stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu art. 18 ust. 1 tej ustawy".

Wartość świadczenia

Aby dokonać ustalenia wartości świadczenia w naturze – do celów jego oskładkowania – należy zastosować zasady uregulowane w § 3 rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z tym przepisem „wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku: (...) jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego:

- dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego – w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,

- dla lokali komunalnych – w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,

- dla lokali własnościowych (z wyłączeniem lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego) oraz domów stanowiących własność prywatną – w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach – w danej dzielnicy,

- dla lokali w hotelach – w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel".

Jeżeli z danego mieszkania korzysta kilku pracowników, wartość pieniężną świadczenia należy podzielić proporcjonalnie do liczby tych osób. Potwierdza to interpretacja ZUS z 23 września 2014 r. (WPI/200000/1037/2014).

Jeżeli pracodawca refinansuje zatrudnionemu jedynie koszty wynajmowanego przez niego mieszkania, to w podstawie wymiaru składek należy uwzględnić pełną wysokość zwracanych pracownikowi wydatków.

W przypadku gdy pracodawca zapewnia pracownikowi nieodpłatne zakwaterowanie jedynie czasowo w związku z odbywaniem przez zatrudnionego podróży służbowych, wartość tego świadczenia będzie podlegała wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale tylko do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej. Potwierdza to ZUS w piśmie z 8 października 2014 r. (DI/100000/43/981/2014).

Pobyt za granicą

Wartość świadczenia polegającego na zapewnieniu pracownikom zakwaterowania podczas odbywania przez nich zagranicznej podróży służbowej podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na zasadach uregulowanych w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe., tj. „w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, (...) z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy". Stanowisko to potwierdza interpretacja ZUS z 15 maja 2013 r. (WPI/200000/451/ 583/2013), zgodnie z którą: (...) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników oddelegowanych poza granicami kraju, którym pracodawca zapewnia nieodpłatnie zakwaterowanie, stanowi kwota wynagrodzenia powiększona o wartość uzyskiwanego przez pracownika świadczenia w naturze wyliczoną zgodnie ze wskazanym § 3 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r., a następnie pomniejszona o równowartość diet przysługujących z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu. Ustalona w powyższy sposób kwota nie może być niższa niż przeciętne wynagrodzenie wskazane w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych".

Autorka jest adwokatem w Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy sp. k.