Dobry start, lepsze widoki na przyszłość czy niwelowanie dziur budżetowych wynikających z zatrudnienia „na czarno" – to tylko niektóre z przyczyn najnowszej nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która dotyczy osób do 26. roku życia zatrudnionych w ramach różnych stosunków prawnych. Nowelizacja weszła w życie 1 sierpnia 2019 r. Ponadto, zmiana przepisów ma zmniejszyć tzw. klin podatkowy, czyli różnicę między pensją netto a kwotą, jaką firma wydaje na zatrudnienie pracownika.

Czytaj także: Zerowy PIT dla młodych: luka umożliwia przekręt na studenta

Mogłoby się wydawać, że nowy pomysł rządowy na ulgę podatkową obejmie wszystkich młodych podatników, którzy nie ukończyli jeszcze 26 lat. Jednak nic bardziej mylnego. Okazuje się, że po analizie nowych przepisów część młodych podatników czeka niemiła niespodzianka, gdyż do skorzystania z nowej preferencji nie jest wystarczające spełnienie, tylko kryterium wieku. Szacuje się, że ze znowelizowanych przepisów skorzysta tylko ponad 2 mln młodych.

Forma zatrudnienia

Ustawodawca uzależnił skorzystanie z nowej preferencji od formy zatrudnienia, która powinna przybrać formę:

• stosunku służbowego,

• stosunku pracy,

• stosunku pracy nakładczej,

• spółdzielczego stosunku pracy,

• umowy zlecenia.

Przychody te powinny pochodzić z okresu, w którym podatnik nie miał jeszcze ukończonego 26. roku życia.

Oznacza to, że zerowy PIT nie jest dla osób zatrudnionych na umowach o dzieło, prowadzących własną działalność gospodarczą, a także tzw. młodych nierezydentów, tj. osób z zagranicy. Nawet jeśli są one zatrudnione np. na podstawie umowy zlecenia, płatnik będzie musiał pobierać zryczałtowany podatek u źródła w wysokości 20 proc. kwoty przychodów. Jak się okazuje, takich przypadków jest jednak więcej, gdyż z nowego wyłączenia nie skorzystają również osoby niebędące pracownikami, a które mają zawarte umowy zlecenie na kwoty nieprzekraczające 200 zł (gdyż są one opodatkowane ryczałtem), a także osoby pobierające zasiłek chorobowy czy macierzyński, które to zasiłki są zaliczane do przychodów z innych źródeł.

Limit kwotowy

Wprowadzenie nowej preferencji nie oznacza dla młodych osób, że wszystkie przychody z ww. stosunków prawnych będą zwolnione bez żadnych ograniczeń. Zwolnienie znajdzie zastosowanie wyłącznie do kwoty 85 528 zł rocznie (kwotę przychodów zwolnionych z podatku zrównano zatem z granicą pierwszego progu podatkowego). Nie dotyczy to jednak dochodów uzyskanych w 2019 roku – w tym przypadku, limit zwolnienia wynosi 35 636,67 zł.

Warto podkreślić, że w kwocie przychodów zwolnionych nie uwzględnia się natomiast takich przychodów, jak m.in.:

• diety i należności za czas podróży służbowej,

• wartości świadczeń rzeczowych przysługujących na podstawie przepisów BHP,

• przychodów, od których zaniechano poboru podatku na podstawie Ordynacji podatkowej.

Co po przekroczeniu limitu

Do nadwyżki przychodów ponad kwotę limitu stosuje się przepisy o opodatkowaniu na zasadach ogólnych z zastosowaniem skali podatkowej oraz z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku. „Pierwsze" 85 528 zł nie podlega w ogóle opodatkowaniu, natomiast kolejne 85 528 zł należy opodatkować stawką 18 proc. Z kolei stawka 32 proc. znajdzie zastosowanie dopiero po przekroczeniu kwoty 171 056 zł rocznie. W konsekwencji, sytuacja osób do 26. roku życia będzie wyglądała inaczej niż u pozostałych podatników, którzy w drugi próg podatkowy „wpadają" już po przekroczeniu 85 528 zł.

Do nadwyżki przychodów ponad limit zwolnienia będą miały zastosowanie koszty uzyskania przychodów właściwe dla danego rodzaju umowy, przy czym wysokość kosztów nie będzie mogła przekroczyć kwoty przychodów podlegających opodatkowaniu.

Inaczej sytuacja przedstawia się, gdy chodzi o wynagrodzenia z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi, lub pokrewnymi (tzw. honoraria autorskie). Zasadą jest, że podatnik, po spełnieniu określonych przesłanek, może zastosować do honorariów autorskich preferencyjne 50 proc. koszty uzyskania przychodów (m.in. jednym z takich warunków jest, aby działalność była wymieniona w katalogu działalności twórczych wprowadzonym do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w 2018 r.). Osoby do 26. roku życia, które będą korzystały ze zwolnienia przychodów, nie będą mogły po przekroczeniu limitu zwolnienia zastosować 50 proc. kosztów uzyskania przychodów. Ustawodawca zdecydował się na takie rozwiązanie, aby zapobiec kumulacji dwóch preferencji podatkowych. Innymi słowy, młody podatnik będzie musiał wybrać, z której preferencji będzie chciał skorzystać.

Ważny jest czas

Przy skorzystaniu z nowej preferencji niezwykle ważny jest aspekt czasowy. Młody podatnik powinien złożyć płatnikowi odpowiednie oświadczenie, w którym zadeklaruje, że dochody z wcześniej wspomnianych stosunków prawnych oraz uzyskane już po wejściu w życie znowelizowanej ustawy (tj. po 1 sierpnia 2019 r.) mają być rozliczane według nowych regulacji. Dopiero wtedy takie przychody uzyskiwane w 2019 r. będą korzystały ze zwolnienia. Dla płatnika oznacza to, że będzie zobligowany do stosowania zwolnienia do tych przychodów i niepobierania zaliczek na podatek dochodowy. Obowiązek złożenia stosownego oświadczenie przez podatnika dotyczy tylko przychodów osiąganych w 2019 r. W następnych latach podatnik nie będzie musiał składać takiego oświadczenia, bo płatnik będzie automatycznie zobowiązany do stosowania zwolnienia w stosunku do przychodów osiąganych przez młodych podatników.

Zwolnienie powinno być zastosowane najpóźniej miesiąc po uzyskaniu przez płatnika stosownego oświadczenia od podatnika i stosowane aż do miesiąca, w którym przychód przekroczy limit kwotowy lub w którym podatnik ukończy 26. rok życia (włącznie z tym miesiącem).

Rozliczając przychody z 2019 r., podatnik będzie zobowiązany wykazać kwoty wynagrodzeń za okres od stycznia do końca lipca, natomiast za okres od sierpnia do grudnia – tylko w sytuacji, gdyby otrzymane wynagrodzenie przekroczyło limit zwolnienia przewidziany w 2019 r. (35 636,67 zł).

Roczne zeznanie

Od 2020 r. składanie zeznań rocznych przez młodych podatników nie będzie konieczne, jeżeli osiągnięty przez nich przychód nie przekroczy granicy zwolnienia (tj. 85 528 zł) i jednocześnie tacy podatnicy nie uzyskali innych przychodów podlegających opodatkowaniu. Jeżeli jednak młody podatnik przekroczy limit zwolnienia, będzie musiał w zeznaniu rocznym wykazać kwotę nadwyżki do opodatkowania.

Odrębną kwestią są obowiązki płatników w zakresie wystawienia PIT-11 oraz PIT-4R. Płatnicy będą zobligowani do uwzględnienia całości wypłaconych wynagrodzeń, w tym kwoty przychodu zwolnionego. Takie rozwiązanie stanowi wyjątek od zasady, wprowadzony dla umożliwienia fiskusowi kontroli nad tym, czy rzeczywiście limit przychodów zwolnionych nie został przekroczony.

Likwidacja PIT dla młodych nie oznacza też, że od tej pory osoby spełniające powyższe warunki będą otrzymywały pełną pensję (brutto). Nadal bowiem będzie istniał obowiązek płacenia składek ZUS. Co istotne, zasadą jest, że składka zdrowotna ponoszona przez podatnika pomniejsza podatek dochodowy. Jeżeli jednak nie ma podatku do zapłaty, młodzi podatnicy efektywnie poniosą ciężar składki na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż zostanie ona pokryta z ich wynagrodzenia.

Maciej Stępień radca prawny, Marta Musidłowska prawnik Kancelaria Andersen Tax & Legal