Czy to prawda, że jeśli akcyza nie została wcześniej zapłacona i nie mamy na to dowodów, to jako posiadacze wyrobów akcyzowych musimy ten podatek uiścić? Jak się przed tym ustrzec? – pyta czytelnik.
Stosownie do art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym przedmiotem opodatkowania akcyzą jest także nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Ustawodawca wskazał jednak, że aby takie opodatkowanie miało miejsce, muszą zostać spełnione następujące warunki:
- podatnik nabywa lub posiada wyroby akcyzowe,
- wyroby te znajdują się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy,
- od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości, nie ustalono więc, że podatek został zapłacony,
- ustalenia te są wynikiem kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego.
Już samo posiadanie lub nabycie wyrobów akcyzowych może być czynnością lub stanem faktycznym podlegającym opodatkowaniu akcyzą, jeżeli od tych wyrobów nie uiszczono podatku akcyzowego. Jest to więc czynność opodatkowana po stronie nabywcy lub posiadacza wyrobów akcyzowych, jeśli nie została od nich zapłacona akcyza.
Potwierdzenie uiszczenia kwoty podatku akcyzowego może wynikać np. z treści faktury, która dokumentuje dostawę wyrobu akcyzowego.
Ryzyko po stronie kupującego
Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym podatnikiem akcyzy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która realizuje czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą. Ustawodawca precyzuje, że chodzi tu również o podmiot, który nabywa lub posiada wyroby akcyzowe – znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy – jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.
Jak się ustrzec
Prowadząc działalność gospodarczą, podatnik musi mieć ograniczone zaufanie do swoich kontrahentów, od których nabywa wyroby akcyzowe (np. olej opałowy). Podatnik, który nabywa (lub posiada) wyroby akcyzowe, poza procedurą zawieszenia akcyzy, musi zatem wykazać najwyższą czujność, aby w przyszłości nie ponosić negatywnych konsekwencji własnego zaniedbania. Powinien zatem żądać od swojego kontrahenta dowodów potwierdzających zapłatę podatku akcyzowego od nabywanych wyrobów akcyzowych. Przed organami podatkowymi podatnik ma obowiązek wykazać fakt zwalniający go od odpowiedzialności podatkowej. Przedsiębiorca jest bezpieczny, jeśli posiada dokumenty od kontrahenta, z których wynika, że podatek taki został zapłacony przez sprzedawcę. Zgodnie z orzecznictwem sądowoadministracyjnym to nabywca wyrobu akcyzowego zobowiązany jest ustalić, czy akcyza została opłacona na poprzednim etapie obrotu (wyrok WSA w Opolu z 26 sierpnia 2014 r., I SA/Op 103/14). Co więcej, nabywca ma obowiązek wskazać podmiot, który zapłacił od nabywanego przez niego wyrobu akcyzę. Oznacza to, że nabywca każdorazowo musi ustalić we własnym zakresie, czy od nabywanych przez niego wyrobów podatek został zapłacony.
Dla odpowiedzialności podatkowej nabywcy lub posiadacza wyrobu akcyzowego z tytułu podatku akcyzowego istotne znaczenie ma zatem posiadanie wiarygodnych dowodów o uiszczeniu akcyzy w należnej wysokości. Jeśli o to nie zadba, to mimo zasady jednokrotności opodatkowania akcyzą staje się podatnikiem tego podatku, gdy od nabywanego towaru nie zapłacono akcyzy.
Jeśli obowiązek podatkowy z tego tytułu ciąży na kilku podatnikach (bo przedmiotem są te same wyroby akcyzowe), to zapłata akcyzy związanej z tymi wyrobami przez jednego z nich powoduje, że zobowiązanie podatkowe względem pozostałych podatników wygasa.
Organ nie będzie szukał
Jeśli w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego organ ustalił, że podatek akcyzowy nie został zapłacony, a podatnik – nabywca – nie wskazał rzeczywistego (a nie domniemanego) dostawcy wyrobów, to organy podatkowe nie mają obowiązku poszukiwać nieokreślonego dostawcy celem sprawdzania płatności tego podatku (wyrok WSA w Opolu z 26 sierpnia 2014 r., I SA/Op 101/14). Aby powstał obowiązek podatkowy wynikający z nabycia lub posiadania wyrobów akcyzowych, znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, nie mogą wystąpić następujące okoliczności:
- określenie lub zadeklarowanie akcyzy po zakończeniu procedury zawieszenia poboru akcyzy,
- zapłata akcyzy w należnej wysokości, lub
- ustalenie w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego, że podatek został zapłacony (wyrok WSA w Olsztynie z 31 lipca 2014 r., I SA/Ol 196/14).
