W latach 2009–2011 w spółce wdrażano zaawansowany system komputerowy. Podatniczka zdecydowała się na jego nową wersję, bo w sposób całościowy obejmuje on procesy zachodzące w spółce (logistyka, księgowość, kadry i płace etc.).

Spółka nabyła prawo do korzystania z systemu w drodze umowy leasingu operacyjnego zawartej w 2010 r. na 36 miesięcy. Uzyskała też ekspertyzę o możliwości uznania systemu za nową technologię w rozumieniu art. 18b ust. 2 ustawy o CIT. Umowa leasingu nie zawiera postanowienia przewidującego rozliczanie odpisów amortyzacyjnych przez spółkę. Odpisy amortyzacyjne dla celów podatkowych ujmuje finansujący. Firma tłumaczyła, że system nie został wprowadzony do ewidencji podatkowej, ale rozpoznała go jako wartość niematerialną i prawną w ewidencji rachunkowej. Zapytała czy w takiej sytuacji ma prawo do skorzystania z ulgi na nowe technologie. Sama uważała, że spełnia wszystkie warunki, żeby skorzystać z takiego odliczenia.

Fiskus się z tym nie zgodził. Wskazał, że jednym z warunków do skorzystania z odliczenia jest ujęcie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w rejestrze prowadzonym dla celów podatkowych. Ujęcie przedmiotu leasingu w księgach rachunkowych tego warunku nie spełnia. W momencie rozpoznania wartości niematerialnej i prawnej w ewidencji rachunkowej spółka nie spełniała wszystkich przesłanek umożliwiających zastosowanie odliczenia ulgi na nabycie nowych technologii.

Spółka zaskarżyła interpretację, ale merytorycznie racji nie przyznał jej ani sąd pierwszej instancji, ani NSA.

NSA zauważył, że spółka zawarła umowę leasingu operacyjnego. W rezultacie ryzyko i korzyści związane z przedmiotem umowy pozostawały nadal po stronie finansującego. To ten podmiot mógł uwzględnić kwoty wydatków na nabycie nowej technologii we własnej podatkowej ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. podatkowych. Jak podkreślił sąd kasacyjny, dla funkcjonowania w CIT takich pojęć jak środek trwały, wartości niematerialne i prawne, amortyzacja czy ewidencja środków trwałych zasadnicze znaczenie ma art. 16a i art. 16b ustawy o CIT, a w przypadku wartości niematerialnych i prawnych i umowy leasingu – art. 16b ust. 2 pkt 4 ustawy o CIT. Zgodnie z jego treścią te składniki majątku są wartością niematerialną i prawną podlegającą amortyzacji u podatnika, jeśli zgodnie z przepisami rozdziału 4a odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający. W ocenie NSA, skoro spółka nie rozliczała odpisów amortyzacyjnych z uwagi na zawartą umowę leasingu operacyjnego, to nie miała ona podstaw ani do określenia kwoty wydatków będących wartością początkową, ani do wprowadzenia jej do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej na potrzeby CIT.

Jak podkreślił sąd, wartość początkowa, o której mowa w art. 18b ust. 4 ustawy o CIT, musi wynikać z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej dla celów podatkowych, a nie jakiejkolwiek innej ewidencji.

W spornej sprawie tylko podmiot finansujący mógł uwzględnić w ewidencji podatkowej nową technologię i rozliczać odpisy amortyzacyjne. Wartość początkowa wartości niematerialnej i prawnej wynika wprost z ewidencji podatkowej finansującego. Skarżąca nie miała możliwości ustalenia wielkości odliczenia na podstawie wydatków poniesionych w postaci rat leasingowych.

Ostatecznie NSA uznał, że ustalenie kwoty wydatków na nabycie nowych technologii, która podlega odliczeniu, wiąże się z koniecznością określenia wartości początkowej nabytej wartości niematerialnej i prawnej. Wartość początkowa musi bezpośrednio wynikać z ewidencji podatkowej. Nie może natomiast wynikać z zapisów w księgach rachunkowych.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 kwietnia 2015 r. (II FSK 1117/14).

—oprac. Aleksandra Tarka

Maciej Trzebny, dyrektor, Tax Advisory Services BT&A Group

Brzmienie przepisów ustawy o CIT wskazuje jednoznacznie, że odliczeniu od podstawy opodatkowania podlegają wyłącznie wydatki na nabycie nowych technologii, które zostały ujęte w wartości początkowej wynikającej z ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika dla celów podatkowych, i które nie zostały mu zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Należy zatem zgodzić się z NSA, że ulga na nowe technologie nie ma zastosowania do wydatków poniesionych w związku z użytkowaniem nowych technologii na podstawie umów leasingu operacyjnego. W takim bowiem przypadku leasingowana technologia nie może zostać ujęta w ewidencji prowadzonej przez korzystającego dla celów podatkowych jako wartość niematerialna i prawna.

Oznacza to, że podatnicy planujący korzystanie z nowych technologii na podstawie umów leasingu operacyjnego powinni rozważyć, czy korzyści ekonomiczne związane z wyborem tej formy finansowania inwestycji będą rekompensować utratę możliwości skorzystania z ulgi podatkowej.

Na marginesie należy zwrócić uwagę, że wyłączenie możliwości stosowania preferencji podatkowych w przypadku korzystania z wiedzy technologicznej na podstawie umów leasingu operacyjnego wydaje się sprzeczne z głównym celem wprowadzenia omawianej ulgi, jakim było stworzenie zachęty dla podatników do inwestowania w innowacyjne technologie.

Podejście to wydaje się tym mniej zasadne, że preferencje przewidziane w art. 18b ustawy o CIT mogą zostać zastosowane, gdy podatnicy korzystają z wiedzy technologicznej na podstawie umów leasingu finansowego w rozumieniu przepisów ustawy o CIT. W takim przypadku spełniony jest bowiem warunek dotyczący ujęcia leasingowanej technologii w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez korzystającego dla celów CIT.