Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 11 marca 2015 r. (I SA/Sz 1507/14).
Stan faktyczny
Podatniczka jest artystą plastykiem, konserwatorem dzieł sztuki. Prowadzi działalność gospodarczą sklasyfikowaną pod numerem PKD 91.03.2. Wykonywane przez nią usługi są ściśle związane z kulturą. Wykonuje prace konserwatorskie i restauratorskie przy zabytkach. Podatniczka podkreślała, że prace te stanowią przejaw jej działalności twórczej o indywidualnym charakterze, za które otrzymuje wynagrodzenie (honorarium), po czym przenosi na zleceniodawcę prawa autorskie. Zapytała, czy wykonywane przez nią usługi konserwacji zabytków w ramach prowadzonej działalności są zwolnione z podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT. Sama uważała, że tak.
Fiskus nie zgodził się na taką wykładnię przepisów. Podkreślił, że warunkiem zastosowania zwolnienia, o które pyta podatniczka, jest nie tylko spełnienie przesłanki o charakterze przedmiotowym, dotyczącej rodzaju świadczonych usług (kulturalnych). Konieczne jest także spełnienie przesłanki podmiotowej, odnoszącej się do usługodawcy, który musi być jednym z podmiotów wymienionych w ustawie – m.in. indywidualnym twórcą lub artystą wykonawcą w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanym za wykonaną usługę w formie honorarium. Tymczasem, w ocenie fiskusa, wnioskodawczyni nie może być uznana za twórcę. Przejawem prowadzonej przez nią działalności nie jest bowiem powstanie utworu, lecz jego konserwacja i restauracja związana z wykonaniem określonych czynności o charakterze technicznym. Usługi konserwatorskie i restauratorskie mają charakter prac odtworzeniowych, pozbawione są indywidualnego kreatywnego działania. Są to prace naprawcze, które nie przyczyniają się do powstania czegoś twórczego, lecz jedynie uzupełniają lub odtwarzają stan pierwotny. Urzędnicy przypomnieli też, że usługi polegające na prowadzeniu prac konserwatorskich i restauratorskich od 1 stycznia 2012 r. nie korzystają ze zwolnienia, więc podlegają opodatkowaniu 23-proc. stawką VAT.
Rozstrzygnięcie
Podatniczka zaskarżyła interpretację i wygrała. WSA w Szczecinie zauważył, że podany we wniosku stan faktyczny jest dla organu interpretacyjnego wiążący. Zatem bez względu na to, czy stan ten jest zgodny z rzeczywistością, czy jest niepełny, jest podstawą do udzielenia interpretacji. Organ nie może bowiem wydawać indywidualnej interpretacji na podstawie stanu faktycznego wykreowanego przez siebie. Skarżąca nie opisała we wniosku, na czym polegają wykonywane przez nią prace konserwatorskie. Podała jedynie, że świadczone przez nią usługi kulturalne są charakterystyczne dla działalności twórczej, mają cechy indywidualne, a prawa autorskie po otrzymaniu honorarium przenoszone są na zleceniodawców. Dlatego, zdaniem WSA, w tak opisanym stanie faktycznym fiskus źle zinterpretował przepisy. Nie sposób bowiem zaakceptować stanowiska, że taki stan faktyczny nie wyczerpuje dyspozycji art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT.
Sąd podkreślił, że zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT nie będzie jednak miało zastosowania do wszystkich usług świadczonych przez skarżącą. Dotyczy ono bowiem jedynie działań o charakterze twórczym, noszących cechy indywidualne, wynagradzanych honorariami, za które prawa autorskie przenoszone są na zleceniodawców. Natomiast zwolnieniem nie będą objęte działania o charakterze czysto technicznym.
Sąd nie podzielił też poglądu organu, że przejawem prowadzonej przez skarżącą działalności nie jest tworzenie utworów, lecz jedynie wykonywanie czynności o charakterze technicznym.
—oprac. Aleksandra Tarka
Zdaniem eksperta
Paulina Bąk, młodsza konsultantka w dziale doradztwa podatkowego BDO
Wyrok dotyka dwóch kluczowych kwestii dotyczących zarówno prawa materialnego, jak i procedury wydawania interpretacji. W wyroku tym WSA podkreślił, że organ podatkowy, wydając interpretację, jest bezwzględnie związany stanem faktycznym podanym przez wnioskodawcę. Podatnik może wykreować dowolny stan faktyczny i do tego stanu faktycznego organ podatkowy powinien się odnieść. Jeżeli natomiast organ podatkowy ma wątpliwości co do kompletności stanu faktycznego, który jest niezbędny do oceny podatkowej, to powinien wezwać wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Warto jednak w tym miejscu podkreślić, że ryzyko związane z podaniem nieprawdziwego stanu faktycznego obciąża podatnika. Jeżeli bowiem w toku przyszłej kontroli podatkowej okazałoby się, że faktyczna sytuacja podatnika jest inna, to taki podatnik nie korzysta z ochrony, która wynikała z pozytywnej interpretacji podatkowej.
Drugą kwestią, do której odniósł się sąd, jest próba ustalenia, co mieści się pod pojęciem usług kulturalnych świadczonych przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów, a tym samym jakie usługi mogą korzystać ze zwolnienia z VAT.
Od wielu lat organy podatkowe, kierując się zasadą, że zwolnienia jako wyjątek od reguły powszechności opodatkowania należy interpretować ściśle, odmawiają poszczególnym grupom możliwości korzystania z nich, uznając, że ubiegający się o zwolnienie nie są artystami czy twórcami, a wykonywane przez nich prace mają charakter techniczny.
Sądy nie są już jednak w tym zakresie tak restrykcyjne. WSA uznał prace konserwatorskie za tworzenie utworów w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a nie jedynie za wykonywanie czynności o charakterze technicznym. Ponadto odwołał się do celu, w jakim zwolnienie zostało ustanowione przez unijnego ustawodawcę. Celem wprowadzenia w prawie unijnym zwolnienia z VAT dla usług kulturalnych było obniżenie kosztów dostępu do kultury i dziedzictwa narodowego. Jeśli orzeczenie sądu stanie się prawomocne, to może dać szansę na wywalczenie prawa do korzystania ze zwolnienia z VAT innym grupom nieuznawanym przez organy podatkowe za twórców czy artystów.
