Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 12 lutego 2015 r. w sprawie C-349/13.
Spółka Oil Trading Poland prowadzi działalność w zakresie sprzedaży olejów smarowych przeznaczonych na cele inne niż napędowe i grzewcze. OTP nabywa oleje smarowe w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowych i sprzedaje je w Polsce. 10 kwietnia 2009 r. spółka wystąpiła z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego, zadając pytanie, czy oleje smarowe podlegają opodatkowaniu akcyzą. Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 23 kwietnia 2010 r. udzieliła na to pytanie odpowiedzi twierdzącej. W praktyce oznacza to, że na oleje smarowe nałożony został podatek akcyzowy oraz że – co ważniejsze – mogą być one nabywane w dwóch trybach.
1. Po pierwsze, do olejów smarowych można zastosować procedurę zawieszenia poboru akcyzy, która wymaga spełnienia wielu formalności administracyjnych, w szczególności związanych z uzyskaniem statusu zarejestrowanego odbiorcy i magazynowaniem produktów (wyroby muszą być magazynowane w składach podatkowych), co generuje wysokie koszty.
2. Drugi sposób przywozu dotyczy wyrobów z zapłaconą w innym kraju UE akcyzą. Wówczas przed wprowadzeniem wyrobów akcyzowych na terytorium kraju należy zgłosić planowane nabycie wyrobów do właściwego naczelnika urzędu celnego i złożyć zabezpieczenie akcyzowe.
Spółka na tę interpretację wniosła skargę, w wyniku której WSA w Szczecinie uznał, że oleje smarowe wykorzystywane do innych celów niż napędowe lub grzewcze nie są objęte systemem ujednoliconego podatku akcyzowego w Unii Europejskiej oraz że nie należy stosować przepisów prawa polskiego obejmujących je podatkiem akcyzowym. Od wyroku skargę kasacyjną wniósł minister finansów. Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się z kolei do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniem prejudycjalnym.
Analizując wyrok w sprawie Fendt Italiana(C 145/06 i C 146/06, EU:C:2007:411), NSA stwierdził, że wynika z niego, iż oleje smarowe nie są wyrobami akcyzowymi w myśl unijnych dyrektyw, co oznacza, że mogą być objęte podatkami tylko wtedy, gdy nałożenie tego podatku nie spowoduje formalności związanych z przekraczaniem granic w handlu między państwami członkowskimi. Jednak zdaniem NSA orzecznictwo nie precyzuje, czy podatek akcyzowy może być nałożony na wyroby niezharmonizowane wówczas, gdy są one przywożone z innego kraju członkowskiego, oraz czy obowiązki zgłoszenia nabycia wewnątrzwspólnotowego i złożenia zabezpieczenia akcyzowego przed przywozem należy uważać za formalności przy przekraczaniu granic.
Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 12 lutego 2015 r. orzekł, że przepisy wspólnotowe nie sprzeciwiają się temu, aby produkty nienależące do zakresu stosowania dyrektyw, takie jak oleje smarowe wykorzystywane do celów innych niż napędowe i grzewcze, były objęte podatkiem regulowanym na identycznych zasadach jak te, które dotyczą systemu ujednoliconego podatku akcyzowego ustanowionego przez prawo UE.
Pytający sąd sam ma rozstrzygnąć problem
Paulina Bąk , młodsza konsultantka w dziale Doradztwa podatkowego BDO
Objęcie olejów smarowych reżimem podatku akcyzowego jest ością niezgody między podatnikami a Ministerstwem Finansów od początku wejścia w życie ustawy o podatku akcyzowym. Niestety, Trybunał Sprawiedliwości UE jest już kolejną instytucją, która rozstrzygnęła ten spór na niekorzyść podatników.
W wyroku z 12 lutego 2015 r. TSUE potwierdził, że oleje smarowe wykorzystywane w inny sposób niż jako paliwo silnikowe lub grzewcze nie są objęte systemem ujednoliconego podatku akcyzowego ustanowionego przez dyrektywę. Nie oznacza to jednak, że państwo członkowskie nie może stosować względem nich reżimu akcyzowego. Państwa członkowskie mogą nakładać podatki na takie wyroby, pod warunkiem że podatki te nie spowodują formalności przy przekraczaniu granic w handlu między państwami członkowskimi. Tę kluczową kwestię Trybunał pozostawił do rozstrzygnięcia każdorazowo sądowi krajowemu.
Trzeba podkreślić, że ostatnio można zaobserwować swoistą tendencję Trybunału do pozostawienia danej kwestii do oceny sądu, który zadał pytanie. Takie działanie przeczy idei pytań prejudycjalnych. Sąd krajowy zadaje bowiem pytanie po to, żeby poznać rozwiązanie danego problemu, a nie po to, żeby usłyszeć, że ma daną kwestię sam ocenić. O tym sąd krajowy wie już przed wysłaniem pytania. Tym razem jednak Trybunał udzielił sądowi krajowemu wyraźnych wskazówek, zabierając tym samym wcześniej podarowany luz decyzyjny. W efekcie Trybunał przypomniał, że z wcześniejszego orzecznictwa wynika, iż jeśli celem formalności nałożonej na importera produktu objętego podatkiem krajowym jest zapewnienie uregulowania zobowiązania z tytułu tego podatku, to formalność taka jest związana ze zdarzeniem powodującym powstanie obowiązku podatkowego, czyli z nabyciem wewnątrzwspólnotowym, a nie z przekraczaniem granic w rozumieniu tego przepisu. To – zdaniem Trybunału – oznacza, że zarówno zastosowanie procedury zawieszenia poboru akcyzy, jak i obowiązki związane z nabyciem wewnątrzwspólnotowym olejów z zapłaconą akcyzą, tzn. obowiązek powiadomienia o nabyciu oraz złożenia zabezpieczenia, nie powodują formalności przy przekraczaniu granic.
W tym kontekście trudno oczekiwać, aby zadający pytanie NSA uznał – niezgodnie z wytycznymi Trybunału – że obowiązki nałożone na sprzedawców olejów smarowych są jednak formalnościami przy przekraczaniu granic. Warto również zwrócić uwagę, że obecnie Komisja Europejska rozważa objęcie wszystkich olejów smarowych, niezależnie od przeznaczenia, systemem kontroli przemieszczania przewidzianym w dyrektywie horyzontalnej. W praktyce oznacza to, że wszystkie oleje smarowe mają być w przyszłości przewożone za pomocą systemu EMCS.
