Przypomnijmy, że nieodpłatne przekazania towarów na terytorium kraju podlegają, co do zasady, opodatkowaniu VAT, jeżeli przekazującemu przysługiwało, w całości lub ?w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT). Jednak neutralne, z punktu widzenia podatku od towarów i usług, pozostanie nieodpłatne przekazanie prezentów o małej wartości ?i próbek, jeżeli przekazanie to następuje na cele związane ?z działalnością gospodarczą podatnika (art. 7 ust. 3 ustawy o VAT). Analogicznie będzie również w przypadku nieodpłatnych przekazań dla kontrahentów zagranicznych.

Po pierwsze bowiem, przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (dalej: WDT) ustawodawca nakazuje rozumieć wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego ?w wykonaniu czynności określonych w art. 7. Pojęcie WDT nie jest więc ograniczone wyłącznie do dostawy odpłatnej. Dostawa wewnątrzwspólnotowa może również nastąpić ?w wykonaniu dostawy nieodpłatnej. Musi być przy tym spełniony warunek rejestracji nabywcy dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych (art. 13 ust. 2 ustawy o VAT).

Podobnie jest w odniesieniu do eksportu. Z definicji zawartej w art. 2 pkt 8 ustawy o VAT wynika, że eksportem jest każda dostawa spełniająca wskazane w niej warunki – niezależnie od tego, czy będzie odpłatna, czy nieodpłatna.

Podobnie jak w obrocie krajowym, nie będzie natomiast stanowiło WDT i eksportu przekazanie za granicę prezentów o małej wartości albo próbek (jeżeli nastąpi na cele działalności gospodarczej przekazującego). Tego typu przekazania pozostaną nieopodatkowane VAT.

Ze stawką zero proc.

Gdy nie mamy do czynienia z prezentem o małej wartości albo próbką, przekazanie prezentu kontrahentowi zagranicznemu należy opodatkować. Stawka podatku będzie przy tym wynosić zero proc., jeżeli zachowane zostaną zwykłe warunki jej stosowania, przewidziane dla WDT i eksportu.

W przypadku WDT podatnik musi więc:

? ?dokonać dostawy na rzecz podatnika posiadającego ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych,

? ?być zarejestrowany jako podatnik VAT UE w momencie złożenia deklaracji, w której wykazuje nieodpłatne przekazanie,

? ?posiadać dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Przy eksporcie z kolei podatnik musi otrzymać dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej przed upływem terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy.

Niespełnienie tych warunków oznacza konieczność opodatkowania przekazania na zasadach przewidzianych dla transakcji krajowych, ?a więc zastosowania odpowiedniej stawki podatku.

Przede wszystkim cena nabycia

Ustawa o VAT nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących ustalania podstawy opodatkowania dla nieodpłatnego przekazania towaru w ramach WDT lub eksportu. Należałoby więc tutaj zastosować ogólną zasadę dotyczącą nieodpłatnych przekazań, zgodnie z którą podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Oznacza to, że opodatkowaniu będzie podlegać cena nabycia lub koszt wytworzenia przekazywanego towaru, zaktualizowany na moment przekazania.

Faktura czy dokument wewnętrzny

W kwestii wystawiania faktur dokumentujących przekazanie prezentu dla zagranicznego kontrahenta polskie regulacje budzą sporo wątpliwości. Zasadniczo bowiem, zgodnie ?z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy ?o VAT, fakturę należy wystawić dla udokumentowania każdej sprzedaży realizowanej przez podatnika. Sprzedażą tymczasem jest także WDT, za którą uznajemy również nieodpłatne wydanie towaru podmiotowi unijnemu (art. 2 pkt 22 ustawy o VAT). Oznaczałoby to, że przy wydaniu towaru kontrahentowi unijnemu należy wystawić mu fakturę VAT.

Prawidłowe wystawienie takiej faktury może być jednak w praktyce problematyczne, gdyż powinna ona zawierać np. dane dotyczące ceny. Przy przekazaniu nieodpłatnym nie mamy tymczasem do czynienia z ceną, lecz raczej z wartością towaru, która jest podstawą opodatkowania. Nie wiadomo zatem, czy w fakturze należałoby wskazać tę właśnie wartość, czy może cenę towaru, która w tym przypadku wynosi „zero".

Z tego względu bardziej zasadne byłoby moim zdaniem uznanie, że dla udokumentowania nieodpłatnego wydania towaru, stanowiącego WDT lub eksport, polski podatnik powinien wystawić jedynie dokument wewnętrzny, ?w którym wykaże dane niezbędne dla celów opodatkowania VAT. Nie powinien on natomiast wystawiać faktury VAT kontrahentowi.

—Łukasz Chłond, partner w Dziale Doradztwa Podatkowego TaxTone