W 2004 r. spółka fińska złożyła do organu podatkowego właściwego dla podmiotów zagranicznych wniosek o zwrot podatku od towarów i usług za rok 2003. Spółka złożyła wniosek według obowiązującego wówczas rozporządzenia ministra finansów z 23 czerwca 2001 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom, zmienionego następnie rozporządzeniem z 26 sierpnia 2003 r. Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia, urząd skarbowy miał na rozpatrzenie wniosku (przeprowadzenie czynności sprawdzających) ?i wydanie decyzji sześć miesięcy. Tymczasem decyzja ?o zwrocie wnioskowanej kwoty na rzecz spółki została wydana dopiero po ponad trzyletnim postępowaniu (tj. w 2007 r.).

Najpierw wniosek...

W 2009 r. spółka złożyła do organu podatkowego, który ?w 2007 r. wydał decyzję ?w sprawie zwrotu VAT, wniosek o zapłatę odsetek od nieterminowego zwrotu tego podatku. W uzasadnieniu wniosku spółka wskazała, że niezwrócona w terminie, tj. ?w okresie sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku, kwota VAT jest nadpłatą w rozumieniu ustawy – Ordynacja podatkowa w związku z przepisami ustawy o VAT. Nadpłata ta podlega oprocentowaniu, ?a odsetki należą się spółce od dnia następującego po upływie sześciomiesięcznego terminu na zwrot VAT do dnia faktycznego zwrotu tego podatku.

Organy podatkowe I i II instancji nie uwzględniły wniosku spółki, stwierdzając, że przepisy dotyczące oprocentowania nadpłaty mogłyby znaleźć zastosowanie do podmiotów zagranicznych wyłącznie na mocy jednoznacznego przepisu prawa, zaś przepisy ówcześnie obowiązującego rozporządzenia ministra finansów nie dawały podstawy prawnej do wypłaty odsetek w przypadku zwrotu podatku podmiotowi zagranicznemu z opóźnieniem.

...a potem skarga

Spółka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który przychylił się do zaprezentowanej przez nią argumentacji. Wskazał, że nie można podmiotów zagranicznych traktować odmiennie od podmiotów krajowych. Stawianie podmiotów krajowych na uprzywilejowanej pozycji ?w stosunku do podmiotów zagranicznych godzi w zasadę równości oraz zasadę demokratycznego państwa prawnego, wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP. Sąd nie rozstrzygnął jednak sprawy ostatecznie, lecz sformułował wskazówki do zbadania przez organy podatkowe istnienia w państwie siedziby spółki (tj. ?w Finlandii) podstawy prawnej do wypłaty oprocentowania ?w przypadku nieterminowego zwrotu podatku polskim podmiotom – na tzw. zasadzie wzajemności, którą statuuje ww. rozporządzenie ministra finansów >patrz ramka.

Sprawa została ponownie przekazana do organu podatkowego I instancji, który odmówił spółce wypłaty odsetek, stwierdzając brak ?w Finlandii zasady wzajemności w odniesieniu do polskich podmiotów, które ubiegałyby się o wypłatę odsetek w tym kraju. Swoje rozstrzygnięcie organ oparł na wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów, które ustaliło, że zgodnie z fińską ustawą o podatku od wartości dodanej zwroty VAT nie są oprocentowane.

Stanowisko organu I instancji podtrzymał organ ?II instancji. Skoro bowiem fińska administracja podatkowa nie wypłaca odsetek polskim podmiotom, to wniosek o wypłatę odsetek złożony przez fińską spółkę w Polsce nie może być uwzględniony.

Po raz drugi

Spółka ponownie wniosła skargę do WSA. Ostatecznie sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który rozstrzygnął na korzyść organów podatkowych. W wyroku z 16 lipca 2014 r. (I FSK 1276/13) orzekł, że ponieważ Finlandia nie stosuje zasady wzajemności w stosunku do polskich podmiotów, to – kierując się zasadą równości – nie można stawiać fińskiej spółki w Polsce na uprzywilejowanej pozycji i wypłacić na jej rzecz odsetek. W analogicznej sytuacji polski podmiot w Finlandii takich odsetek by bowiem nie otrzymał.

Warto się ubiegać

Przypomnijmy, że z uwagi na pięcioletni okres przedawnienia można jeszcze ubiegać się o odsetki ?z tytułu zwrotu VAT dokonanego z opóźnieniem na podstawie decyzji o zwrocie wydanych w latach 2009–2010.

Przykład

Wniosek o zwrot VAT za rok 2003 należało złożyć do ?30 czerwca 2004 r. Spółka (będąca podmiotem zagranicznym niezarejestrowanym w Polsce do celów VAT, nabywająca ?w Polsce towary i usługi ?w latach 2000–2010) złożyła wniosek o zwrot 30 czerwca 2004 r. Wniosek powinien zostać rozpatrzony, a podatek zwrócony, co do zasady ?w ciągu sześciu miesięcy ?od dnia jego złożenia, tj. do ?30 grudnia 2004 r. Decyzja ?o zwrocie została jednak wydana dopiero 10 stycznia 2009 r. Spółka może zatem ubiegać się o odsetki z tytułu nieterminowego zwrotu VAT ?za okres od 31 grudnia 2004 r. do dnia faktycznego zwrotu ?VAT. Kwotą, od której będą liczone odsetki, jest kwota zwrotu VAT wynikająca ?z decyzji z 10 stycznia 2009 r.

Warto ubiegać się o odsetki, gdyż podmioty zagraniczne mogą liczyć na oprocentowanie nawet w wysokości 11–12,5 proc. w skali roku.

Zdaniem autora:

Jacek ?Puszczewicz, starszy konsultant podatkowy ?w Rödl & Partner w Warszawie, ?http://www.roedl.com/pl/pl/

Powstało nienależne świadczenie publicznoprawne

Trudno zgodzić się z rozstrzygnięciem NSA. Sąd ten nadał zasadzie wzajemności niepoprawne, zbyt ogólne rozumienie. Należy ją rozumieć w ten sposób, że państwa przyznają swoim podatnikom takie same prawa i przywileje, tzn. państwa te gwarantują wobec swoich podmiotów porównywalne korzyści.

W przedmiotowej sprawie organy podatkowe zbadały jedynie wybrany fragment art. 152 fińskiej ustawy ?o podatku od wartości dodanej. Z treści tego przepisu wynika zaledwie, że zwroty VAT nie są oprocentowane. Przepis ten nie wyjaśnia natomiast, do czego nie odniósł się ani NSA, ani pierwotnie nie badały tego organy podatkowe, czy ów przepis znajduje zastosowanie ?do standardowych zwrotów fińskiego podatku od wartości dodanej czy też również do szczególnej fińskiej procedury zwrotu VAT podmiotom zagranicznym.

Rozstrzygnięcie NSA nie uwzględnia również tego, że fińska administracja podatkowa nie działała opieszale ?i zasadniczo VAT dla podmiotów zagranicznych był ?w tym kraju zwracany w przewidzianym terminie. ?W związku z tym wywodzenie, że przepisy fińskie nie regulują kwestii wypłaty odsetek od nieterminowego zwrotu VAT, również nie do końca odzwierciedla przedmiotowego stanu faktycznego w kontekście omawianej zasady wzajemności.

W konsekwencji spółka nie otrzymała odsetek, pomimo że na zwrot VAT czekała ponad trzy lata. NSA w swoim rozstrzygnięciu nie dostrzegł, co jest istotą przedmiotowego sporu, że z chwilą upływu sześciomiesięcznego terminu, „przetrzymywana" przez organ podatkowy kwota zwrotu VAT staje się nienależnym świadczeniem publicznoprawnym, a więc w istocie nadpłatą, podlegającą oprocentowaniu. Takie natomiast stanowisko NSA zajmował wielokrotnie ?we wcześniejszych swoich wyrokach.

Należy się spodziewać, że rozstrzygnięcie NSA będzie wykorzystywane przez organy podatkowe w argumentacji przeciw wypłacie odsetek. Dlatego warto, aby podmioty występujące w Polsce o wypłatę odsetek od nieterminowego zwrotu VAT badały obowiązywanie zasady wzajemności w państwie swojej siedziby.

Na czym polega zasada wzajemności w VAT

Zasada wzajemności oznacza, że jeżeli polskim podmiotom, które nie są zarejestrowane dla potrzeb VAT na terytorium innego państwa, przysługiwać będzie od tego państwa zwrot VAT z tytułu nabycia w tym państwie towarów i usług, to w Polsce odpowiednio zwrot tego podatku przysługiwać będzie podmiotom pochodzącym z tego państwa. Zasada ta powinna znaleźć odpowiednie zastosowanie do kwestii wypłaty odsetek od nieterminowego zwrotu VAT.