Udzielanie ulg w spłacie podatków jest traktowane jako jedna z form pomocy udzielanej przez państwo przedsiębiorcom. Taka pomoc może nastąpić tylko w konkretnie określonych sytuacjach, wynikających z przepisów prawa. W związku z tym, że wniosek ?o rozłożenie zaległości podatkowej na raty dotyczy podatnika będącego przedsiębiorcą, istotne dla rozstrzygnięcia jest odpowiednie powołanie przepisów prawa podatkowego dotyczących ulg podatkowych.

Generalnie, stosownie do art. 67a  § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) organ podatkowy, na wniosek podatnika, ?w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) ?odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;

2) ?odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;

3) ?umorzyć w całości lub ?w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną, przy czym w tym przypadku może również z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, jeśli:

Istotne jest, że umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

Organ podatkowy powinien rozpatrzyć wniosek podatnika o rozłożenie na raty zaległości podatkowej bez zbędnej zwłoki.

Sytuacje wyjątkowe?i losowe

Użyte przez ustawodawcę sformułowania „ważny interes podatnika" lub „interes publiczny" mają charakter niedookreślony. Z tego względu nie istnieje określony katalog sytuacji, które z góry mogłyby zostać zakwalifikowane jako ważny interes podatnika czy też interes publiczny. To okoliczności konkretnej sprawy pozwalają na stwierdzenie, czy występują powody, dla których z punktu widzenia wskazanych przesłanek uzasadnione jest zastosowanie ulgi ?w spłacie zaległości podatkowej, m.in. w postaci rozłożenia zaległości na raty.

Spójnik „lub" użyty w art. 67a o.p. wskazuje na to, że wystarczy spełnienie tylko jednej ?z nich, a więc albo mamy do czynienia z ważnym interesem podatnika, albo interesem publicznym. To zaś oznacza, że organ podatkowy w każdym przypadku powinien zbadać sprawę pod kątem spełnienia obu przesłanek (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 29 stycznia 2014 r., I SA/Łd 1175/13).

W orzecznictwie sądów administracyjnych i doktrynie prawa jako ważny interes podatnika definiuje się sytuacje nadzwyczajne, wyjątkowe, losowe, które uniemożliwiają uregulowanie zaległości przez podatnika, przy równoczesnym uwzględnieniu normalnej sytuacji ekonomicznej podatnika, wysokości uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków.

Interes publiczny utożsamiany jest zaś z taką dyrektywą postępowania, która nakazuje mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa lub danej społeczności lokalnej, takich jak: sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, sprawność działania aparatu państwowego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 kwietnia 1999 r., SA/Sz 850/98 i z 10 marca 2009 r., ?I FSK 31/08).

Przykład

Podatnik nie przestrzegał obowiązujących przepisów prawa w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, ?gdyż powstanie zaległości podatkowych w podatku od towarów i usług za marzec ?2014 roku w kwocie 3210 zł zostało spowodowane działaniem samego podatnika. Jak bowiem wynikało ?z uzasadnienia do złożonego przez niego wniosku ?o rozłożenie wspomnianej kwoty na raty, opóźnienie powstało powodu  przeznaczania tej kwoty przez podatnika na regulowanie bieżących potrzeb.

Nieuregulowanie zaległości podatkowych przez podatnika świadczy o kredytowaniu działalności środkami należnymi Skarbowi Państwa. Nie wystąpiły zatem czynniki niezależne ?od podatnika. Co więcej, uwzględnienie przez organ podatkowy wniosku podatnika ?o rozłożenie zaległości podatkowej na raty stanowiłoby nieuzasadnioną preferencję ?w traktowaniu tego podatnika ?w stosunku do podatników, którzy rzetelnie wywiązują się ze swoich zobowiązań podatkowych.

Niezbędne elementy

Podanie – wniosek podatnika o rozłożenie zaległości podatkowej na raty powinno spełniać wymogi formalne, określone w art. 168 o.p., ?a więc zawierać co najmniej treść żądania, wskazanie osoby, od której pochodzi, oraz jej adresu (miejsca zamieszkania lub pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności), a także czynić zadość innym wymogom ustalonym ?w przepisach szczególnych. Istotne jest również podanie proponowanej liczby rat, ?w których podatnik zobowiązuje się spłacić zaległość podatkową. Co prawda nie jest to element obligatoryjny, niemniej wskazanie wiarygodnej liczby rat, np. popartej wyliczeniami finansowymi, z pewnością zadziała korzystniej na rzecz podatnika.

Jeśli bowiem podatnik nie wskaże wysokości rat i terminów ich płatności, to organ podatkowy może go wezwać do uzupełnienia wniosku. Ustalenie rat spłaty zaległości podatkowej podatnika w wysokości niemożliwej do realizacji przez niego stwarza iluzję uwzględnienia wniosku podatnika (wyrok WSA w Poznaniu z 5 grudnia 2013 r., I SA/Po 534/13).

Urząd sam oceni

Wniosek podatnika podlega tzw. uznaniu, co oznacza, że organ podatkowy może objąć podatnika wspomnianą ulgą, ale niekoniecznie musi to zrobić. Może bowiem uznać, że nie spełnił warunków do objęcia go ulgą w postaci rozłożenia zaległości na raty.  Ocena organu podatkowego jest swobodna i powinna być przeprowadzona w zgodzie ?z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a ponadto uwzględniać przyjętą w orzecznictwie wykładnię przepisów dotyczących przyznawania przywilejów podatkowych ?w postaci rozłożenia na raty zaległości podatkowych (wyrok WSA w Białymstoku z 12 lutego 2014 r., I SA/Bk 435/13). Skoro zaś decyzja organu podatkowego ma charakter uznaniowy, to organ powinien dokładnie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające ?i na podstawie tak przeprowadzonego postępowania dowodowego podjąć decyzję czy uwzględnić wniosek podatnika, czy nie (wyrok NSA ?z 4 lutego 2014 r., II OSK 2128/12).

Koniecznie trzeba uzasadnić

Składając wniosek o rozłożenie zaległości podatkowej na raty podatnik powinien go umotywować poprzez wskazanie takich okoliczności, które uzasadniają wystąpienie z takim żądaniem. Powinien także załączyć stosowne dokumenty źródłowe pozwalające na weryfikację jego twierdzeń. Podatnik powinien więc wskazać, w jaki sposób nieuwzględnienie jego wniosku spowoduje niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody. Powinien przy tym wykazać ważny interes podatnika lub interes publiczny. Organ podatkowy bada bowiem okoliczności sprawy, które pozwolą mu na podjęcie odpowiedniej decyzji w przedmiocie rozłożenia zaległości na raty. Podatnik powinien więc wskazać, jaki ważny dla niego interes lub interes publiczny, przemawia za rozłożeniem zaległości podatkowej na raty.

Istotnym elementem jest także podkreślenie tymczasowości sytuacji przedsiębiorcy odnoszącej się do braku możliwości zapłaty zaległości podatkowej.

Nieprawidłowe sporządzenia wniosku, a więc lakoniczność czy ogólność podnoszonych argumentów, jak również brak stosownych dokumentów dołączonych do pisma, mogą spowodować wydanie negatywnego dla podatnika rozstrzygnięcia, tzn. odmawiającego rozłożenia zaległości na raty.

Jeśli skarbówka wzywa – uzupełnić

Organ podatkowy może zwrócić się do podatnika ?o uzupełnienie wniosku, jeżeli uzna, że jest on niekompletny. Organ ma prawo odmówić rozłożenia na raty zaległości podatkowej podatnika, gdy mimo wezwania go do dostarczenia konkretnych dokumentów, np. bilansu, rachunku zysków i strat spółki, udokumentowania niezapłaconych faktur czy monitów, podatnik nie przedłoży wymaganych dokumentów. Będzie to oznaczać, że podatnik nie udokumentował okoliczności przywołanych przez niego we wniosku (wyrok WSA we Wrocławiu z 7 maja 2013 r., I SA/Wr 302/13).

W przypadku wniosku o rozłożenie na raty zaległości podatkowej podatnik nie składa opłat związanych z rozparzeniem tego wniosku.