Swój finał znalazła głośna sprawa dotycząca sposobu opodatkowania VAT kompleksowych usług magazynowania świadczonych na rzecz zagranicznych kontrahentów (wyrok NSA z 2 kwietnia 2014 r., I FSK 1786/13). Rozstrzygnięcie NSA uwzględnia wnioski wynikające z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 27 czerwca 2013 r. (C?155/12), do którego polski sąd zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym.

Sądy zgodziły się z przedsiębiorcą

Przypomnijmy, że postępowanie dotyczyło podatnika, który wystąpił do organu podatkowego z pytaniem o podatkowe skutki świadczenia kompleksowych usług magazynowania na rzecz zagranicznych kontrahentów. Usługa ta obejmowała między innymi przyjmowanie towarów do magazynu, umieszczanie towarów na odpowiednich półkach magazynowych, przechowywanie i pakowanie towarów dla klientów, wydawanie towaru, rozładunek i załadunek.

Nie ma precyzyjnych przesłanek, jakimi należy się kierować przy ustalaniu związku usługi z nieruchomością

Wnioskodawca uważał, że świadczenie usług tego typu objęte jest mechanizmem reverse charge, w którym podatek rozlicza nabywca. Natomiast zdaniem fiskusa, świadczona przez podatnika usługa jest związana z nieruchomością i jako taka obciążona jest VAT w Polsce. Ostatecznie, zarówno wojewódzki sąd administracyjny, jak i NSA przyznały rację podatnikowi.

Miejsce świadczenia

Zgodnie z generalną zasadą, miejscem świadczenia usług wykonywanych na rzecz zagranicznych kontrahentów (podatników VAT) jest państwo siedziby odbiorcy usługi (art. 28b ustawy o VAT). Innymi słowy, usługi transgraniczne świadczone na rzecz podatników są opodatkowane w państwie ich konsumpcji. W praktyce oznacza to, że polski przedsiębiorca wystawia fakturę bez VAT, a podatek rozliczy w swoim kraju nabywca usługi (import usług).

Ustawa o VAT zawiera jednak wiele wyjątków od tej reguły. Jeden z nich dotyczy świadczenia usług związanych z nieruchomościami (art. 28e ustawy o VAT). W przypadku tego rodzaju usług, miejscem świadczenia – a więc państwem, w którym należy rozliczyć VAT – jest państwo, w którym położona jest nieruchomość związana z usługą.

Ustawa o VAT wskazuje jedynie przykładowy katalog usług związanych z nieruchomościami. Należą do nich m.in. usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usługi zakwaterowania w hotelach, usługi najmu nieruchomości, usługi przygotowywania i koordynowania prac budowlanych (usługi architektów i nadzoru budowlanego).

Przykładowy katalog

Usługi magazynowania nie zostały wskazane wprost jako usługi związane z nieruchomościami. Czy to oznacza, że w przypadku tego rodzaju świadczeń miejscem opodatkowania będzie zawsze kraj siedziby odbiorcy usługi? Niekoniecznie. Artykuł 28e ustawy o VAT zawiera jedynie przykładowy katalog usług związanych z nieruchomościami. Nie można zatem wykluczyć, że w konkretnych przypadkach usługi niewymienione wprost w art. 28e ustawy o VAT zostaną uznane za związane z nieruchomościami i opodatkowane w Polsce.

Aby taka sytuacja miała miejsce, musi wystąpić związek pomiędzy usługą a wykorzystaniem nieruchomości. Przepisy ustawy o VAT nie zawierają żadnych wskazówek kiedy taki związek może wystąpić. Pomocne w tym zakresie mogą być wnioski wynikające z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE wydanego w sprawie polskiego podatnika. Trybunał wskazał między innymi, że aby usługa mogła być opodatkowana w miejscu położenia nieruchomości, konieczne jest, aby przedmiotem świadczenia usług była sama nieruchomość.

W wyroku z 2 kwietnia br. NSA przyznał rację podatnikowi i uznał, że usługa polegająca na magazynowaniu towarów połączona z wieloma innymi świadczeniami nie podlega opodatkowaniu w miejscu położenia magazynu. Niemniej, pogląd ten mógłby nie znaleźć uznania w przypadku świadczenia usług polegających wyłącznie (lub w głównej mierze) na udostępnianiu powierzchni magazynowej.

—Tomasz Wilk

Zdaniem autora: Tomasz Wilk, ekspert z Sendero Tax & Legal

Ryzyko sporów jest bardzo duże

Trudno oprzeć się wrażeniu, że udzielone przez Trybunał Sprawiedliwości UE wyjaśnienia pozostawiają spory luz interpretacyjny. Można przecież uznać, że prawie każda usługa jest mniej lub bardziej związana z jakąś nieruchomością. W tej sytuacji, stosując do opodatkowania usług magazynowych (oraz innych usług) mechanizm odwrotnego obciążenia, przedsiębiorcy ryzykują powstanie zaległości podatkowej z tytułu braku rozliczenia transakcji krajowej.

Jak widać na przykładzie omawianej sprawy, brak precyzyjnych przesłanek, jakimi należy się kierować przy ustalaniu związku usługi z nieruchomością, może skutkować sporem z organami podatkowymi. Z punktu widzenia racjonalności systemu VAT jest pożądane, aby władze podatkowe nie doszukiwały się związku pomiędzy usługą a nieruchomością w innych przypadkach, niż jest to absolutnie uzasadnione. Opodatkowanie usługi w miejscu położenia nieruchomości jest bowiem wyjątkiem od reguły i tak właśnie – jako wyjątek, a nie reguła – powinien być traktowany art. 28e ustawy o VAT.

Należy mieć zatem nadzieję, że omawiany wyrok NSA przysłuży się wypracowaniu racjonalnych zasad ustalania miejsca świadczenia usług transgranicznych w taki sposób, aby przedsiębiorcy rzadziej byli zaskakiwani swobodnymi interpretacjami przepisów przez władze podatkowe.