Dla niektórych podmiotów rozwiązaniem korzystnym ?w aspekcie zmniejszenia obciążeń podatkowych może być utworzenie podatkowej grupy kapitałowej. Zastosowanie takiego rozwiązania, pomimo wymogu spełnienia wielu przesłanek, również o charakterze formalnym, zasługuje na rozważenie, w szczególności przez podmioty o powiązanych strukturach. Może być bowiem wygodnym narzędziem optymalizacyjnym, zwłaszcza jeżeli w skład grupy wchodzą zarówno spółki rentowne, jak i podmioty wykazujące stratę. Utworzenie grupy daje takim spółkom możliwość wspólnego rozliczenia podatku, co może okazać się korzystne przy ustalaniu przychodu do opodatkowania.

Wymagane zgłoszenie umowy

Dla powstania podatkowej grupy kapitałowej niezbędne jest zawarcie umowy o jej utworzeniu, w formie aktu notarialnego, na okres co najmniej trzech lat podatkowych. Umowa powołująca podatkową grupę kapitałową musi być zgłoszona do właściwego naczelnika urzędu skarbowego co najmniej na trzy miesiące przed rozpoczęciem roku podatkowego przyjętego przez podatkową grupę kapitałową. Do przedłużenia okresu funkcjonowania podatkowej grupy kapitałowej jest wymagane zawarcie nowej umowy, podlegającej zgłoszeniu i zarejestrowaniu przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

W razie gdy w okresie obowiązywania umowy wystąpią zmiany w stanie faktycznym lub w stanie prawnym, zależne od którejkolwiek ze stron umowy, które naruszają wskazane w ustawie o CIT warunki uznania podatkowej grupy kapitałowej za podatnika podatku dochodowego, dzień naruszenia któregokolwiek ?z tych warunków oznacza utratę statusu podatnika przez grupę oraz koniec jej roku podatkowego.

Zasady tworzenia i funkcjonowania grup zostały przez ustawodawcę określone ?w sposób rygorystyczny, co jest poniekąd zrozumiałe ?z uwagi na dążenie do wyeliminowania zjawiska unikania opodatkowania.

Dużo zalet...

Podstawową korzyścią związaną z rozliczaniem się w ramach grupy jest możliwość efektywnego operowania stratą podatkową. Zgodnie ?z art. 7a ust. 1 ustawy o CIT, przedmiotem opodatkowania w grupach kapitałowych jest osiągnięty w roku podatkowym dochód będący nadwyżką sumy dochodów wszystkich spółek tworzących grupę nad sumą ich strat. W praktyce oznacza to sumowanie dochodów i strat wszystkich spółek ?z grupy. Jeżeli któraś ze spółek nie wygeneruje w danym roku podatkowym dochodu (poniesie stratę), to strata ta będzie mogła zostać pokryta z dochodów innych spółek z grupy. Eliminuje to sytuację, w której ze względu na niską rentowność taka spółka wykazuje stratę (lub minimalny dochód) kilka lat z rzędu i traci możliwość rozliczenia straty sprzed pięciu lat (art. 7 ust. 5 ustawy o CIT). Korzyść osiągną również spółki rentowne z grupy, gdyż będą mogły odliczyć pokrytą część straty od dochodu i w konsekwencji uiścić niższy podatek.

Inna zaleta utworzenia grupy wynika z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT, zgodnie z którym do kosztów podatkowych nie zalicza się darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem dokonywanych między spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową. Przekazanie darowizny na rzecz spółki ?z grupy darczyńca będzie zatem mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Warto również zwrócić uwagę na art. 11 ust. 8 ustawy o CIT. Wprowadza on zasadę, zgodnie z którą spółki działające w ramach grupy nie mają obowiązku stosowania przepisów dotyczących cen transferowych. Utworzenie grupy kapitałowej może się zatem okazać szczególnie korzystne dla podmiotów powiązanych, które, działając w podatkowej grupie, nie musiałyby dokumentować transakcji zawieranych pomiędzy sobą. Nie byłyby także narażone na sankcje i oszacowanie dochodu przez organ podatkowy w przypadku, gdyby uznał on w toku kontroli, że cena transakcyjna została ustalona na niewystarczającym poziomie.

Wskutek utworzenia podatkowej grupy kapitałowej uproszczona zostaje również procedura wpłacania zaliczek, co pozwala zoptymalizować koszty administracyjne w grupie. Grupa kapitałowa jest bowiem dla potrzeb podatku dochodowego traktowana jako jeden podmiot, nie zaś kilka oddzielnych spółek. Podatek dochodowy oraz zaliczki na ten podatek są więc obliczane, pobierane ?i wpłacane przez tylko jedną spółkę, która została wyznaczona przez członków grupy w umowie o jej utworzeniu. Organem podatkowym właściwym do rozstrzygania ?o obowiązkach grupy w odniesieniu do podatku dochodowego jest urząd skarbowy właściwy dla delegowanej spółki.

...i jedna wada

Zastosowanie omawianego rozwiązania nie jest jednak doskonałym sposobem optymalizacji. Pomijając trudności w spełnieniu warunków postawionych przez ustawodawcę ?w zakresie utworzenia grupy, pomioty wchodzące w jej skład nie mogą np. rozliczyć straty powstałej przed utworzeniem grupy. Przedsiębiorcy każdorazowo powinni zatem analizować, czy prowadzenie działalności w ramach grupy jest w ich przypadku opłacalne.

—Hanna Kozłowska, doktor nauk prawnych, ?doradca podatkowy i biegły rewident współpracujący z KDA grupa HLB w Poznaniu

Ustawowe przesłanki utworzenia grupy

Warunki utworzenia podatkowych grup kapitałowych uregulowane są w art. 1a ustawy o CIT. ?Jak wskazuje ten przepis, podatkowa grupa kapitałowa będzie podatnikiem, jeżeli spełnione są ?łącznie następujące warunki:

1) podatkową grupę kapitałową mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ?lub spółki akcyjne mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:

a) przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą z tych spółek jest nie niższy niż 1 000 000 zł,

b) jedna ze spółek (spółką dominująca) posiada bezpośredni 95 proc. udział w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych spółek (spółek zależnych), która na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji nie została nieodpłatnie lub na zasadach preferencyjnych nabyta przez pracowników, rolników lub rybaków albo która nie stanowi rezerwy mienia Skarbu Państwa na cele reprywatyzacji,

c) spółki zależne nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących tę grupę,

d) w spółkach tych nie występują zaległości podatkowe,

2) spółka dominująca i spółki zależne zawarły w formie aktu notarialnego umowę o utworzeniu na okres co najmniej trzech lat podatkowych podatkowej grupy kapitałowej i umowa ta została zarejestrowana przez naczelnika urzędu skarbowego,

3) po utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej spółki tworzące tę grupę spełniają warunki wymienione w pkt 1 lit. a–c, a ponadto:

a) nie korzystają ze zwolnień od podatku dochodowego na podstawie odrębnych ustaw,

b) nie pozostają w związkach powodujących zaistnienie okoliczności, o których mowa w art. 11 ustawy ?o CIT, z podatnikami podatku dochodowego niewchodzącymi w skład podatkowej grupy kapitałowej;

4) podatkowa grupa kapitałowa osiągnie za każdy rok podatkowy udział dochodów w przychodach ?w wysokości co najmniej 3 proc.