Jesteśmy firmą budowlaną. Wykonujemy roboty budowlane na terenie Polski. Naszymi głównymi odbiorcami są firmy. W większości umów prace budowlane są przyjmowane częściami, po przyjęciu danej części prac przysługuje nam prawo do żądania określonej części wynagrodzenia. Wykonanie robót budowlanych lub ich częściowe wykonanie potwierdzane jest protokołem zdawczo-odbiorczym. Nie stosujemy umów, które przewidywałyby rozliczanie prac budowlanych w okresach rozliczeniowych i nie otrzymujemy zaliczek. Z reguły stosujemy 60-dniowy termin płatności (od dnia wystawienia faktury). Rozliczamy się za okresy miesięczne (deklaracja VAT-7). Jak od 1 stycznia 2014 r. jest dla nas najkorzystniej rozpoznawać obowiązek podatkowy ?w VAT?

– pyta czytelnik.

Do 31 grudnia 2013 r. w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych, stosownie do art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania tych usług. Na podstawie ?art. 19 ust. 14 ustawy o VAT zasady te miały zastosowanie również do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór był dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.

Zatem w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r. obowiązek podatkowy z tytułu robót budowlanych powiązany był z momentem otrzymania całości lub części zapłaty. Dopiero w przypadku jej braku ?o momencie powstania obowiązku podatkowego decydował 30. dzień, licząc od dnia wykonania (częściowego wykonania odebranego protokołem zdawczo-odbiorczym) usług budowlanych. Do 31 grudnia 2013 r. dla sposobu ustalenia obowiązku podatkowego nie miał znaczenia status odbiorcy, w szczególności to, czy usługobiorcą była firma, czy osoba indywidualna.

Do 31 grudnia 2013 r. wystawienie faktury nie miało bezpośredniego wpływu na moment powstania obowiązku podatkowego. Mogło mieć jedynie wpływ pośredni, tzn. że dopiero po otrzymaniu faktury ?nabywca mógł zapłacić za wykonane roboty budowlane, ?a otrzymanie zapłaty przed ?30. dniem od wykonania tych robót powodowało po stronie ich wykonawcy obowiązek podatkowy.

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2013 r., w przypadkach określonych m.in. w art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy o VAT fakturę wystawiało się nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego. Faktury te nie mogły być wystawione wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego (zob. § 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia ?w sprawie faktur z 2011 r.).

Jak jest teraz

Od 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy z tytułu robót budowlanych i budowlano-montażowych powstaje ?w różny sposób w zależności od statusu nabywcy. Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że Państwa firma świadczy te usługi budowlane głównie na rzecz firm. W przypadku tych usług obowiązek podatkowy należy zatem rozpoznać, kierując się ?art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT. Stosownie do tego przepisu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT, z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych.

Na podstawie art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą m.in. sprzedaż (przez sprzedaż rozumie się m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju) dokonywaną przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Państwa firma, wykonując roboty budowlane na rzecz innych firm, ma zatem obowiązek wystawienia faktury na podstawie art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W konsekwencji oznacza to, że w przypadku tych robót budowlanych obowiązek podatkowy powstaje według szczególnych zasad określonych ?art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT, tj. z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej ich wykonanie.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Państwa firma nie otrzymuje zaliczek, więc problem ten nie zostanie poruszony w artykule.

Kiedy korzystnie...

W pewnym zakresie Państwa firma może zatem wpływać na termin powstania obowiązku podatkowego z tytułu wykonanych robót budowlanych na rzecz firm. Późniejsze wystawienie faktury, tzn. wystawienie jej w następnym okresie rozliczeniowym, może być sposobem optymalizacji podatkowej. W takim bowiem przypadku firma później będzie zobowiązana do zapłaty VAT od wykonanych robót budowlanych. ?W szczególności może to być korzystne w stosunku do robót budowlanych odebranych pod koniec miesiąca, gdyż w tym przypadku przesunięcie terminu płatności związane z późniejszym wystawieniem faktury jest niewielkie.

Przykład

Roboty budowlane na rzecz jednej z firm zostaną wykonane ?27 stycznia 2014 r. ?Gdyby faktura potwierdzająca wykonanie tych robót została wystawiona jeszcze w styczniu (np. 30 stycznia 2014 r.), to VAT należny od tych robót musiałby być wykazany w deklaracji VAT-7 za styczeń 2014 r. Jeśli natomiast faktura zostałaby wystawiona dopiero w lutym 2014 r. ?(np. 3 lutego 2014 r.), to VAT płacony byłby miesiąc później. ?Przy czym termin płatności, ?w którym nabywca usług powinien uregulować zobowiązanie, przesunąłby się w podanych przykładowych datach wystawienia faktury jedynie ?o 4 dni.

...a kiedy nie

Przesunięcie daty wystawienia faktury na kolejny miesiąc nie byłoby już tak korzystne ?(z uwagi na przesunięcie również terminu płatności) w sytuacji, gdyby prace były wykonane na początku miesiąca.

Przykład

Załóżmy, że opisane ?w poprzednim przykładzie prace byłyby wykonane już 7 stycznia 2014 r. W tym przypadku przesunięcie terminu wystawienia faktury np. z 8 stycznia ?na 3 lutego 2014 r. przesunie ?o jeden miesiąc termin ?rozliczenia VAT. Niestety, przesunięty zostanie również termin płatności za wykonane usługi i to prawie o cały miesiąc. Oceniając taką sytuację całościowo (nie tylko od strony optymalizacji VAT, ale również płynności finansowej), może to oznaczać, że przesunięcie momentu rozpoznania ?obowiązku podatkowego ?w VAT poprzez późniejsze wystawienie faktury jest ?dla firmy nieopłacalne.

Częściowe przyjęcie

Decydując się na przesunięcie terminu powstania obowiązku podatkowego, należy pamiętać, że termin ten możemy przesunąć maksymalnie ?o 30 dni od dnia wykonania robót budowlanych. Trzeba przy tym mieć na uwadze, że na mocy art. 19a ust. 2 ustawy ?o VAT, w odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę. W przypadku niektórych świadczonych przez Państwa firmę usług budowlanych roboty są przyjmowane częściowo, a Państwo mają prawo do żądania zapłaty za te części wykonanych usług. Spełnione są zatem przesłanki, aby uznać, że w tej części usługi są wykonane.

Zdarza się zapomnieć

Są sytuacje, gdy podatnik świadczący usługi budowlane nie wystawił faktury lub wystawił ją ?z opóźnieniem >patrz ramka. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 ustawy ?o VAT, tj. nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usług, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności (zob. art. 19a ust. 7 ustawy o VAT).

Nie dla osób prywatnych

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że nieznaczną część robót budowlanych Państwa firma wykonuje na rzecz osób fizycznych nieprowadzacych działalności gospodarczej. W przypadku tych robót podatnik (wykonawca robót budowlanych) nie ma żadnej możliwości przesunięcia terminu powstania obowiązku podatkowego w VAT. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z regułą ogólną wyrażoną w art. 19a ?ust. 1 ustawy o VAT, tzn. z chwilą wykonania usługi (za wykonanie usługi rozumie się również jej częściowe wykonanie, jeśli usługodawcy przysługuje za to wynagrodzenie).

Państwa firma nie ma też ?w takim przypadku obowiązku wystawienia faktury, chyba że nabywca zgłosi żądanie jej wystawienia, na co ma czas do końca 3. miesiąca, licząc od końca miesiąca, w którym wykonano usługę (stosownie do ?art. 106b ust. 3 ustawy o VAT).

Autor jest doradcą podatkowym

60 dni na wystawienie

W przypadku, o którym mowa w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT, tzn. w przypadku robót budowlanych i budowlano-montażowych wykonanych na rzecz podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, fakturę wystawia się nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usług (zob. art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT). Faktury te nie mogą być wystawione wcześniej niż 30. dnia przed wykonaniem usługi (zob. art. 106i ust. 7 ustawy o VAT).