Co do zasady, każde przysporzenie majątkowe jest przychodem podlegającym opodatkowaniu. Przychodem jest zatem również wartość świadczeń otrzymanych w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, o czym wyraźnie mówi art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. Jednocześnie ustawa ta klasyfikuje przychód tego rodzaju do kategorii przychodów z innych źródeł (art. 20 ust. 1).

Dla firm...

W przypadku przekazywania prezentów, czy to krajowym, czy zagranicznym osobom prawnym bądź osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, na wręczającym nie ciążą żadne obowiązki podatkowe związane z takim przekazaniem. Nie musi on zatem ani potrącać podatku, ani nie występuje konieczność wystawienia przez niego informacji PIT-8C. Pogląd ten jest potwierdzony w licznych interpretacjach organów podatkowych, wśród których można wymienić interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 20 lipca 2009 r. (IBPBI/1/415-352/09/ESZ), czy interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 2 czerwca 2009 r. (ILPB2/415-229/09-5/ES).

Z kolei w przypadku obdarowanego zastosowanie znajdzie art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT, zgodnie z którym do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zalicza się również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Nie chodzi tu jednak o wartość samego prezentu, ale o to, czy może on przynieść obdarowanemu jakiekolwiek korzyści majątkowe. Przykładowo, prezent może stać się przedmiotem obrotu, zostać potraktowany jako inwestycja albo mieć wymierną wartość użytkową.

Obdarowany w pierwszej kolejności musi zatem stwierdzić, czy otrzymany podarunek posiada dla niego jakąkolwiek wartość, czy też nie. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, to przychód z tego tytułu powinien być doliczony do innych przychodów z działalności. Należy przy tym pamiętać, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą nie mogą skorzystać ze zwolnienia podatkowego przewidzianego dla prezentów o wartości do 200 zł (będzie o tym mowa niżej). Jeśli podarunek nie ma takiej wartości, to obdarowany nie uzyskuje żadnego przysporzenia majątkowego, a więc nie uzyskuje przychodu.

...i dla osób fizycznych

Inaczej wygląda to w przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W ich przypadku otrzymany prezent, o czym była mowa powyżej, jest tzw. przychodem z innych źródeł, który co do zasady podlega opodatkowaniu. Zgodnie jednak z art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy o PIT, jeżeli wartość nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą nie przekracza 200 zł, to są one zwolnione z opodatkowania.

Co istotne, kwota 200 zł odnosi się do pojedynczego prezentu. Jeśli zatem ktoś zostanie obdarowany kilkoma prezentami, nawet w niewielkim odstępie czasu, ale wartość żadnego z nich nie przekroczy wskazanej kwoty, to przychód z tego tytułu nie będzie podlegał opodatkowaniu. Nawet jeśli łączna ich wartość będzie wyższa niż 200 zł. Aczkolwiek w sytuacji, gdy wartość pojedynczego prezentu przekracza 200 zł, opodatkowaniu podlega cała jego wartość, a nie jedynie nadwyżka ponad tę kwotę.

W odróżnieniu od wręczania prezentów dla przedsiębiorców, w przypadku obdarowania osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej, nie rozpatruje się wartości prezentu dla obdarowanego, tylko koszt samego prezentu, który poniósł wręczający. Tylko on ma bowiem wiedzę o wartości upominku i na nim ciążą ewentualne obowiązki informacyjne. Te zaś wchodzą w grę przy prezentach o wartości powyżej 200 zł. Przekazujący prezent nie musi co prawda obliczać i potrącać podatku, chociaż jest wtedy zobowiązany, stosownie do art. 42a ustawy o PIT, do sporządzenia informacji PIT-8C oraz jej przekazania w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika. W przypadku nierezydentów – urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Na tej podstawie obdarowany uwzględni wartość otrzymanego prezentu w swoim zeznaniu podatkowym.

Obowiązek sporządzania informacji PIT-8C dla partnera zagranicznego niemającego rezydencji w Polsce może budzić uzasadnione wątpliwości. Z jednej strony żaden przepis ustawy o PIT nie wyłącza tego obowiązku w stosunku do osób niemających miejsca zamieszkania na terytorium Polski. Tym bardziej, jeśli miejscem świadczenia jest terytorium naszego kraju.

PIT-8C dla zagranicznego kontrahenta w kraju...

Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o PIT, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). W przypadku osób zagranicznych należy jednak wziąć dodatkowo pod uwagę postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Mogą one decydować (i tak jest w większości przypadków), że omawiane przychody opodatkowane są w państwie rezydencji (zamieszkania) podatnika, w związku z czym można argumentować, że na wręczającym prezent nie ciążą żadne powinności. Obdarowany nie jest bowiem polskim podatnikiem, świadczenie nie jest w ogóle opodatkowane w Polsce, a więc polskie regulacje nie mają w takiej sytuacji zastosowania.

Poglądu takiego nie podziela jednak fiskus, który uważa, że obowiązek sporządzenia takiej informacji nie jest zależny od statusu rezydencji świadczeniobiorcy. Przykładem takiego stanowiska jest interpretacja Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Skarbowego z 15 września 2005 r. (ZD/415-194-29/05).

...i poza jego terytorium

Jeszcze więcej wątpliwości odnośnie do zasadności sporządzania informacji PIT-8C powstaje w sytuacji, gdy wręczenie prezentu następuje za granicą. Wydaje się wręcz oczywiste, że przychód osiągnięty przez obdarowanego poza terytorium Polski nie powinien podlegać opodatkowaniu.

Jak można się spodziewać, fiskus prezentuje jednak stanowisko przeciwne i uważa, że prezenty wręczane nierezydentom za granicą są jednak przychodami osiąganymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tłumaczy to w ten sposób, że „źródło tegoż dochodu jest trwale związane z terytorium Polski (świadczenie jest uzyskane od rezydenta polskiego mającego siedzibę w Polsce)" (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 12 października 2010 r., IBPBII/1/415-616/10/BJ).

Abstrahując od faktu, że taki sposób rozumowania pozwalałby z każdego zagranicznego przedsiębiorcy współpracującego z polską firmą zrobić polskiego podatnika, organy podatkowe powinny się zastanowić jeszcze nad tym, który urząd skarbowy byłby w takiej sytuacji właściwy do opodatkowania osoby zagranicznej. Zgodnie bowiem z § 5 ust. 2 pkt 2 lit. b) rozporządzenia ministra finansów w sprawie właściwości organów podatkowych (DzU z 2005 r. nr 165, poz. 1371 ze zm.), w przypadku uzyskiwanych przez podatników będących nierezydentami innych dochodów, właściwi miejscowo są naczelnicy urzędów skarbowych ustaleni ze względu na miejsce pobytu podatnika, jeżeli pobór podatku następuje bez pośrednictwa płatnika. Skoro zaś miejsce pobytu podatnika jest poza granicami Polski, to taki organ nie istnieje.