Artykuł 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT określa zwolnienie z VAT tylko w sytuacji, gdy od sprzedawanego towaru nie przysługiwało w momencie jego zakupu prawo do odliczenia podatku naliczonego. Zatem przepis ten nie jest podstawą do zwolnienia w przypadku, gdy podatnik, nabywając towar (np. samochód lub motor), miał ograniczone prawo do odliczenia podatku.

Rozporządzenie rozszerza zakres

Zwolnienie z VAT sprzedaży samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych jest uregulowane dodatkowo przez rozporządzenie ministra finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT. Zgodnie z jego § 13 ust. 1 pkt 5, zwalnia się od podatku dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50 proc. lub 60 proc. kwoty podatku:

a) określonej w fakturze lub

b) wynikającej z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji naczelnika urzędu celnego określającej wysokość podatku, lub

c) należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub

d) należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

— nie więcej jednak niż odpowiednio 5000 zł lub 6000 zł, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT.

Pomocne prawo o ruchu drogowym

Aby zastosować zwolnienie od VAT na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia, firma, która sprzedaje motocykl, powinna rozstrzygnąć dwie kwestie:

- czy motor jest towarem używanym oraz

- czy przy jego nabyciu przysługiwało ograniczone prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (w wysokości 50 proc. lub 60 proc. kwoty podatku, nie więcej jednak niż odpowiednio 5000 zł lub 6000 zł).

Rozpatrując kwestię podatku naliczonego z tytułu nabycia motocykla należy odwołać się zarówno do przepisów z zakresu VAT regulujących zasady odliczania podatku, jak również do prawa o ruchu drogowym określającego, czy motocykl jest innym pojazdem samochodowym.

Ważne jest wykorzystanie

Zgodnie z podstawową zasadą określoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w takim zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Zatem z prawa do odliczenia podatku naliczonego może skorzystać tylko podatnik VAT i to pod warunkiem, że towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Tym samym, z prawa do odliczenia nie można skorzystać w przypadku zakupu usług i towarów, które są wykorzystywane do czynności zwolnionych z VAT lub do czynności pozostających poza VAT.

Dodatkowe warunki do spełnienia

Przepisy z zakresu VAT zawierają dodatkowe ograniczenia w przypadku zakupu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych. Od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. odliczenia podatku związanego z nabyciem samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony reguluje art. 3 ustawy z 16 grudnia 2010 r. – o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy, w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, kwotę podatku naliczonego stanowi 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca – nie więcej jednak niż 6000 zł.

W art. 3 ust. 2 tej ustawy wskazano samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe, których to ograniczenie nie dotyczy, a więc w przypadku których występuje pełne prawo do odliczenia  >patrz ramka.

Do przewozu osób

Zgodnie z art. 2 pkt 44 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, przez samochód osobowy należy rozumieć pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu. Natomiast pojazd samochodowy definiowany jest jako pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h; określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego (art. 2 pkt 33).

W ustawie tej również zdefiniowano pojęcie motocykla, przez który rozumie się pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem – wielośladowy (art. 2 pkt 45 prawa o ruchu drogowym). Motocykl jest zatem pojazdem samochodowym, co oznacza, że odnoszą się do niego ograniczenia w zakresie podatku naliczonego.

Firma, która kupuje motor, będzie mogła odliczyć VAT w ograniczonym zakresie, tj. 60 proc. kwoty określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 6000 zł.

Reasumując, gdy podatnik nabył motocykl i odliczył podatek naliczony w ograniczonej wysokości (60 proc., nie więcej jednak niż 6000 zł) i używał go co najmniej pół roku po jego zakupie, a następnie go sprzedał, wówczas powinien zastosować zwolnienie z VAT na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów. Stanowisko to potwierdziła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 27 czerwca 2011 r. (IPPP1-443-665/11-3/Igo).

Zmiany od 2014 r.

Podatnicy powinni jeszcze pamiętać, że art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT od 1 stycznia 2014 r. zostanie zmieniony. Nowelizacja zostanie wprowadzona na podstawie ustawy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2012 r., poz. 35). Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, zwolniona z VAT będzie dostawa towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Ponadto, od początku przyszłego roku zostanie uchylony art. 43 ust. 2 ustawy o VAT, definiujący pojęcie towaru używanego.

Natomiast odnośnie do zwolnienia z VAT wynikającego z § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia wykonawczego, nie ma obecnie żadnego projektu zmian w tym zakresie. Zmiany rozporządzenia będą konieczne chociażby dlatego, że nie będzie definicji towaru używanego w ustawie o VAT, na który obecnie powołuje się § 13 ust. 1 pkt 5 ww. rozporządzenia.

—Łukasz Gogola

Pojazdy z odliczeniem bez ograniczeń

Pełne prawo do odliczenia VAT przysługuje w przypadku:

1) pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;

2) pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50 proc. długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;

3) pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;

4) pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

5) pojazdów samochodowych będących pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku do niniejszej ustawy;

6) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą – jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie;

7) samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, gdy są przedmiotem działalności podatnika poprzez:

a) odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub

b) oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.