Nowe technologie są obecnie podstawą rozwoju i konkurencyjności każdej gospodarki. Rozwój technologii w kolejnych latach stał się priorytetem działań Unii Europejskiej, która przeznaczyła na ten cel znaczną część środków pomocowych na lata 2014–2020. Regulacje dotyczące wspierania nowych technologii znalazły się również w polskich przepisach (ulga technologiczna – art. 18b ustawy o CIT). Dodatkowo, polskie władze pracują nad kolejnym projektem zmian w przepisach, mającym na celu wprowadzenie dodatkowych korzyści podatkowych dla przedsiębiorców wdrażających innowacyjne rozwiązania.

Trzeba spełnić warunki

Możliwość skorzystania z ulgi technologicznej istnieje w Polsce od 2006 r. W praktyce świadomość możliwości skorzystania z tej ulgi była do tej pory u przedsiębiorców niska, m.in. ze względu na brak wiedzy co do tego, jakie wartości niematerialne i prawne mogą zostać zakwalifikowane jako nowe technologie.

Ulga przysługuje w odniesieniu do wartości niematerialnych i prawnych (nabytych bądź udostępnionych na podstawie umowy o korzystanie), które umożliwiają wytwarzanie nowych lub prowadzą do udoskonalenia istniejących towarów bądź usług. Dodatkowo technologia nie może być stosowana na świecie przez okres dłuższy niż ostatnie 5 lat. Przesłanka ta powinna być potwierdzona opinią niezależnej od podatnika jednostki naukowej w rozumieniu przepisów ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (jednostki takie funkcjonują na wielu uczelniach wyższych w Polsce).

Prawo autorskie i know-how

Na początku trzeba wyjaśnić co jest przedmiotem ulgi. Po pierwsze ustawa o CIT stanowi, że nową technologią jest wiedza technologiczna w postaci wartości niematerialnych i prawnych. Katalog tych wartości został określony przez ustawodawcę w art. 16b tej ustawy. W konsekwencji, przedmiotem ulgi mogą być: autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, prawa własności przemysłowej oraz know-how, o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok. Nową technologię będą więc mogły stanowić zarówno nabyte prawa autorskie do określonych rozwiązań technologicznych (np. wiedza z zakresu usprawnienia procesu produkcji, receptury, oprogramowanie), jak i nabyte licencje uprawniające do korzystania z nowatorskich rozwiązań.

Inwestycje w oprogramowanie

Kolejną przesłanką jest to, aby nabyte przez podatnika nowe technologie umożliwiały wytwarzanie nowych lub udoskonalenie procesu wytwarzania istniejących towarów i usług. Szczególnie istotnym udogodnieniem jest przesłanka udoskonalenia procesu produkcji. Oznacza ona bowiem, że wystarczającym warunkiem uznania nabytego rozwiązania za nową technologię jest usprawnienie procesu świadczenia usług bądź produkcji towarów.

W konsekwencji, za nową technologię będą mogły zostać uznane wszelkie rozwiązania, które wywierają wpływ na proces zarządzania przedsiębiorstwem podatnika. Przede wszystkim za nową technologię może więc zostać uznane zakupione oprogramowanie IT, w tym coraz częściej nabywane przez polskich przedsiębiorców systemy ERP, nowoczesne systemy finansowo-księgowe (bądź w niektórych wypadkach upgrade'y takich systemów). Jest to o tyle istotne, że systemy informatyczne stanowią obecnie bardzo duży odsetek dokonywanych przez przedsiębiorców inwestycji.

Potwierdza jednostka naukowa

Nowatorski charakter technologii musi zostać potwierdzony przez niezależną jednostkę naukową. Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o zasadach finansowania nauki, jednostki naukowe to prowadzące w sposób ciągły badania naukowe lub prace rozwojowe:

a) podstawowe jednostki organizacyjne uczelni w rozumieniu statutów tych uczelni,

b) jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk w rozumieniu ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (DzU nr 96, poz. 619 ze zm.),

c) instytuty badawcze,

d) międzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odrębnych przepisów, działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

e) Polska Akademia Umiejętności,

f) inne jednostki organizacyjne, niewymienione wyżej, posiadające osobowość prawną i siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym przedsiębiorcy posiadający status centrum badawczo-rozwojowego, nadawany na podstawie ustawy z 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (DzU nr 116, poz. 730 ze zm.).

W praktyce, z punktu widzenia podatników najistotniejszy jest art. 2 pkt 9 lit. a wymienionej ustawy. Ze względu na to, że tego typu jednostki funkcjonujące na podstawie statutów działają w zasadzie na wszystkich uczelniach wyższych, możliwość uzyskania stosownej opinii nie powinna wiązać się ze znacznymi utrudnieniami, jakie zapewne miałyby miejsce, gdyby krąg podmiotów uprawnionych do wydawania opinii został w znaczący sposób ograniczony.

Nie we własnym zakresie

Istotnym ograniczeniem jest możliwość skorzystania z ulgi tylko przez podatników którzy dokonali nabycia wartości niematerialnych i prawnych. Samo pojęcie nabycia rozumiane jest bardzo szeroko, gdyż obejmuje zarówno umowy dotyczące przeniesienia praw do technologii (zakup technologii), jak i umowy obejmujące nabycie prawa do korzystania z technologii. Z ulgi nie będą jednak mogli skorzystać przedsiębiorcy prowadzący prace badawczo-rozwojowe we własnym zakresie. Warto zaznaczyć, że w chwili obecnej dla takich przedsiębiorców (czyli potencjalnie najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw) nie ma żadnych dostępnych rozwiązań podatkowych mających na celu zrekompensowanie im nakładów poniesionych na rozwój działalności.

Nie każdy może skorzystać z ulgi

Ustawodawca wprowadził pewne ograniczenia w korzystaniu z ulgi. Nie mogą z niej skorzystać podmioty, które w roku wdrożenia lub w roku poprzedzającym wdrożenie prowadziły działalność na podstawie udzielonego zezwolenia na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (dalej: SSE). Podatnicy, którzy kiedyś prowadzili działalność w SSE, mogą mieć jednak pewne problemy z ustaleniem daty zakończenia działalności w strefie. Decyzja o wygaśnięciu zezwolenia na działalność wydawana jest na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a konkretnie - art. 162 § 1 pkt 1 kpa. Decyzje wydawane w tym trybie mają charakter deklaratoryjny, czyli wywołują skutki ex tunc, tj. od momentu, w którym powstały obiektywne przesłanki wygaśnięcia decyzji. Wydaje się, że najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest ustalenie momentu wygaśnięcia decyzji na moment złożenia stosownego wniosku o jej wygaśnięcie. Takie podejście zaprezentowała m.in. Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 4 stycznia 2013 r. (ILPB3/423-418/12-2/AO). Z ulgi nie skorzystają też podatnicy, którzy przed upływem 3 lat od wprowadzenia technologii do ewidencji otrzymali zwrot wydatków na technologię w jakiejkolwiek formie. Ograniczenie to dotyczy zatem np. podatników, którzy otrzymali dotacje z UE na zakup technologii. Dodatkowym istotnym ograniczeniem jest brak możliwości udzielenia w jakiejkolwiek formie praw do technologii innym podmiotom (również przez okres 3 lat). To ograniczenie jest szczególnie istotne dla podmiotów działających w większych grupach kapitałowych, chcących rozszerzyć możliwość korzystania z technologii na inne podmioty z grupy. W takim przypadku konieczna będzie odpowiednia strukturyzacja umowy z dostawcą technologii. Z reguły będzie to zawarcie umowy przez wszystkie spółki z grupy bezpośrednio z dostawcą technologii, a następnie określenie stosownych rozliczeń pomiędzy członkami grupy.