Podatnicy VAT, w celu dostosowania nieruchomości będących ich środkami trwałymi do przedmiotu swojej działalności gospodarczej niejednokrotnie ponoszą wydatki inwestycyjne, od których dokonują odliczenia VAT naliczo- nego.

Gdy w okresie późniejszym są zmuszeni do zaniechania inwestycji na nieruchomości, może powstać wątpliwość co do konieczności dokonania korekty uprzednio odliczonego VAT naliczonego od poniesionych na te inwestycje nakładów.

Co mówią przepisy

W świetle art. 91 ust. 2, 7 i 9 ustawy o VAT konieczność dokonania korekty VAT naliczonego w odniesieniu do towarów i usług nabytych do wytworzenia towaru będącego środkiem trwałym występuje w przypadku, gdy te środki zostały zbyte lub zmieniono ich przeznaczenie przed oddaniem towaru (który miał być środkiem trwałym) do użytkowania. Korekta VAT naliczonego w odniesieniu do nakładów inwestycyjnych poniesionych na nieruchomości będącej środkiem trwałym podatnika jest zatem konieczna w przypadku zbycia lub zmiany przeznaczenia nieruchomości przed oddaniem jej do używania.

Można się zatem zastanawiać, czy „zaniechanie inwestycji" na nieruchomości, a więc niewykorzystanie nabytych dla jej celów towarów i usług, można utożsamiać ze zbyciem bądź zmianą ich przeznaczenia, o których mowa powyżej.

Zależnie od okoliczności

W mojej opinii czynności „zaniechania inwestycji", a więc niewykorzystania nabytych dla jej celów towarów i usług, nie można utożsamiać ze zbyciem, czy też zmianą ich przeznaczenia, jeżeli inwestycja została przez podatnika zaniechana na skutek okoliczności od niego niezależnych.

Dokonanie korekty VAT naliczonego w odniesieniu do poniesionych przez podatnika wydatków inwestycyjnych na nieruchomości, na skutek zaniechania inwestycji z przyczyn od niego niezależnych, pozbawiłoby go prawa do odliczenia VAT naliczonego z tytułu zakupów, które miały związek z jego działalnością opodatkowaną VAT. Pozbawienie podatnika tego prawa stałoby zatem w sprzeczności z zasadą neutralności VAT.

Trybunał potwierdza...

Warto zwrócić uwagę, że orzecznictwo ETS bezpośrednio wskazuje na brak obowiązku korekty VAT naliczonego w przypadku zaniechanych inwestycji w sytuacji, gdy zaniechanie inwestycji następuje z uwagi na okoliczności pozostające poza kontrolą podatnika.

Przykładowo w wyroku z 15 stycznia 1998 r. w sprawie C-37/95 pomiędzy Belgische Staat a Ghent Coal Terminal NV ETS (obecnie TSUE) wskazał, że „podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT naliczonego na towary i usługi nabyte w związku z pracami inwestycyjnymi wykonanymi z przeznaczeniem ich na planowaną działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu, a nabyte prawo do odliczenia pozostaje w mocy, nawet jeśli w wyniku niezależnych od niego okoliczności podatnik nigdy nie wykorzystał nabytych towarów lub usług do transakcji podlegających opodatkowaniu. Jeśli w okresie, w którym jest możliwa korekta, odbywa się dostawa towarów związanych z inwestycją, może być na tej podstawie dokonana korekta odliczenia".

... sądy i fiskus też

Stanowisko takie prezentują również sądy administracyjne oraz organy podatkowe wskazując, że korekta VAT naliczonego w odniesieniu do wydatków związanych z zaniechaną inwestycją nie jest konieczna w przypadku, gdy zachodzą okoliczności niezależne od woli podatnika (pozostające poza jego kontrolą). Potwierdził to m.in. NSA w wyroku z 5 czerwca 2012 r. (I FSK 1352/11), a także Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 6 grudnia 2011 r. (ITPP1/443-1252/11/KM).

Co istotne, podatnicy powinni mieć na uwadze, że korekta VAT nie jest konieczna, jeżeli zaniechanie inwestycji następuje na skutek okoliczności niezależnych od podatnika. Wśród przykładów takich okoliczności można wymienić m.in. niedotrzymanie warunków umowy przez kontrahenta czy brak uzyskania wymaganego prawem pozwolenia, jeżeli są niezawinione przez podatnika. Ponadto, brak winy podatnik powinien odpowiednio udowodnić.

—Katarzyna Olechowska jest konsultantką podatkową w ECA Auxilium Wójciak Sp. z o. o. Sp.k., Grupa ECA Auxilium