Podstawowa definicja działalności agroturystycznej znajduje się w art. 3 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z nią agroturystyką jest działalność polegająca na wynajmowaniu przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczeniu w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
Działalność agroturystyczną może prowadzić wyłącznie osoba posiadająca status rolnika oraz jedynie na obszarze gospodarstwa rolnego. Do prowadzenia tej działalności nie jest wymagana własność gospodarstwa rolnego. Wystarczające jest posiadanie gospodarstwa na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. dzierżawy, użyczenia). Prowadzenie działalności dodatkowej może przyjąć dwie formy:
- świadczenia usług związanych z pobytem dla osób wynajmujących pokoje w gospodarstwie
- świadczenia innych usług, np. organizacja imprez okolicznościowych, wynajem sali na organizację takiej imprezy, wynajem pokoi na inne cele niż wypoczynek.
W pierwszym przypadku nie jest konieczne rejestrowanie działalności gospodarczej, w drugim jest to niezbędne.
W niniejszym artykule zostaną omówione zagadnienia związane z opodatkowaniem działalności agroturystycznej.
Uprawnienia, ale i obowiązki
Spełnienie wymienionych warunków umożliwia prowadzenie agroturystyki na preferencyjnych zasadach, które – w zależności od okoliczności – mogą obejmować:
1. brak konieczności rejestracji działalności gospodarczej,
2. brak konieczności rejestracji rolnika, jako organizatora turystyki,
3. zwolnienie przychodu z podatku dochodowego od osób fizycznych, bądź opodatkowanie go ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych albo kartą podatkową,
4. zwolnienie świadczonych usług z podatku od towarów i usług,
5. płacenie podatku od nieruchomości/rolnego w dotychczasowej wysokości.
Na osobie prowadzącej działalność agroturystyczną ciążą natomiast obowiązki:
1. rejestracji obiektu hotelowego,
2. spełnienia wymogów sanitarnych, budowlanych i przeciwpożarowych,
3. podatkowe – w zakresie wystawiania rachunków,
4. meldunku gości,
5. spełnienia dodatkowych wymagań w przypadku organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży.
Tylko pięć izb
Obowiązki rolnika, którego przedmiotem działalności jest agroturystyka polegająca wyłącznie na wynajmie nie więcej niż pięciu pokoi gościnnych oraz sprzedaży posiłków, zostały przedstawione w tabeli.
Jeżeli dodatkowo będą świadczone inne usługi:
- związane z pobytem dla turystów wynajmujących pokoje – powstanie obowiązek podatkowy w PIT,
- dla innych osób lub w innym zakresie niż usługi związane z pobytem turystów – powstanie obowiązek zarejestrowania działalności gospodarczej w tym zakresie oraz obowiązek podatkowy w PIT.
Muszą być spełnione ustawowe kryteria
Kluczowa dla przedstawienia zasad opodatkowania przedmiotowej działalności jest sama definicja agroturystyki. Niespełnienie jednego z ustawowych kryteriów skutkuje bowiem koniecznością zastosowania mniej korzystnych zasad opodatkowania przychodu. Omówienia wymagają zatem elementy składowe definicji tej formy prowadzenia pozarolniczej działalności.
Jak wskazano wyżej, agroturystyką jest działalność polegająca na:
a) wynajmowaniu pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczeniu innych usług związanych z pobytem turystów,
b) przez rolników,
c) w gospodarstwach rolnych.
Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków oznacza, że dana działalność jest normalną działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Jest to istotne nie tylko z uwagi na konieczność rejestracji działalności gospodarczej w CEIDG, co z kolei może implikować konieczność opłacania składek zdrowotnych i społecznych, ale przede wszystkim może skutkować obowiązkiem zarejestrowania się danej osoby jako organizatora turystyki, a także koniecznością spełnienia innych obowiązków przewidzianych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Rolnicy prowadzący działalność agroturystyczną nie podlegają zaś tym obowiązkom.
Ściśle określony zakres
Jedynie określony wyżej zakres usług umożliwia zakwalifikowanie danej działalności, jako agroturystyki. W szczególności należy wskazać, że:
- Wynajmowanie pokoi nie obejmuje wynajmu odrębnych miejsc noclegowych, całych domów, czy domków turystycznych, przyczep mieszkalnych itp.
- Sprzedaż posiłków domowych nie obejmuje prowadzenia innych ogólnodostępnych usług gastronomicznych, także w zakresie tzw. małej gastronomii.
- Inne usługi związane z pobytem turystów powinny być świadczone w gospodarstwie rolnym i powinny być związane z pobytem turystów w tym gospodarstwie. Przykładowo będzie to wynajmowanie miejsc na ustawienie namiotów, organizowanie zajęć i czasu wolnego na terenie gospodarstwa rolnego (np. usługi rekreacyjne, jazdy konne, przewóz bryczką, wynajmowanie łódek, udostępnianie łowisk, itp.).
Warunków działalności agroturystycznej nie spełnia natomiast m.in.:
- wynajem sali na imprezy okolicznościowe (przepis mówi wyłącznie o wynajmie pokoi), a także
- organizowanie imprez okolicznościowych (nie są to usługi związane z pobytem turystów, ale odrębna impreza, która nie ma charakteru turystycznego),
- wynajem pokoi na inne cele niż wypoczynek.
Przykład
Pan Zygmunt Kowalski prowadzi działalność agroturystyczną – ma pokoje na wynajem. Ponieważ w pobliżu jego gospodarstwa agroturystycznego rozpoczęto budowę dużego hotelu, pan Zygmunt zawarł stałą umowę najmu z firmą budowlaną na wynajęcie służących uprzednio agroturystyce pokoi na rzecz pracowników tej firmy. Spowodowało to utratę preferencji podatkowych, z których korzystał pan Zygmunt (zob. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 20 maja 2011 r., ITPB1/415-196/11/AD).
Trzeba jednak wskazać, że czym innym jest zawarcie umowy najmu z przedsiębiorstwem na cele zakwaterowania pracowników, a czym innym zawarcie z takim przedsiębiorstwem umowy, której przedmiotem jest goszczenie jego pracowników w okresie ich urlopów wypoczynkowych, bądź dni wolnych od pracy.
W tym drugim przypadku, przy spełnieniu pozostałych wymogów ustawowych, możliwe jest skorzystanie przez rolnika ze zwolnienia przychodu z podatku dochodowego od osób fizycznych (zob. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 21 sierpnia 2009 r., ILPB1/415-626/09-2/TW).
Usługi, które wykraczają poza działalność agroturystyczną, są normalną działalnością gospodarczą. Wymagane jest zatem, aby świadczący je podmiot dokonał rejestracji, jako przedsiębiorca. Z drugiej jednak strony takie usługi mogą być wykonywane przez kogokolwiek (także przez osobę, która nie jest rolnikiem).
Dzierżawca też może
Skorzystanie z preferencji wymaga także spełnienia kryterium podmiotowego – osoba świadcząca usługi musi być rolnikiem.
Za rolnika uznaje się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.
Posiadaczem jest właściciel lub osoba działająca w przekonaniu, że jest właścicielem (posiadacz samoistny), natomiast posiadaczem zależnym – np. dzierżawca, użytkownik, czy inna osoba, której prawo do korzystania z posiadanego gospodarstwa wynika z umowy zawartej z właścicielem (posiadacz zależny).
Do prowadzenia działalności agroturystycznej nie jest konieczny tytuł własności gospodarstwa rolnego, wystarczająca jest jego dzierżawa (odpłatna), bądź użyczenie (nieodpłatne).
Odpowiednie wykorzystanie zasobów
Wszelkie usługi muszą być świadczone na terenie gospodarstwa rolnego. Nawet świadczenie usług wskazanych powyżej, ale poza obszarem gospodarstwa, będzie oznaczać prowadzenie działalności gospodarczej, a nawet konieczność zarejestrowania się, jako organizator turystyki.
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
W konsekwencji, świadczenie usług w gospodarstwie rolnym oznacza świadczenie ich przy wykorzystaniu zabudowań, gruntów i innych zasobów tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszenia podstawowej funkcji – zdolności do produkcji rolnej. Budynki i obszary o zmienionej trwale funkcji nie mogą być uznane za część gospodarstwa rolnego. Kryterium to jest podstawowe w odniesieniu do innych usług turystycznych. Dotyczy zatem na przykład usług rekreacyjnych, jazdy konnej, przewozów bryczką, wynajmowania łódek, udostępniania łowisk itp.
Natomiast wynajmowanie pokoi oraz sprzedaż posiłków domowych może odbywać się także przy wykorzystaniu innych zasobów niż grunty i budynki służące produkcji rolnej, jednak pod warunkiem, że świadczy je rolnik, to znaczy osoba prowadząca działalność rolniczą, a działalność ta (wynajem pokoi oraz sprzedaż posiłków) ze względu na jej rozmiar i wyodrębnienie nie spowoduje utworzenia nowego przedsiębiorstwa. Stąd przepisy o podatku dochodowym wyraźnie mówią o wynajmowaniu pokoi w budynku mieszkalnym oraz o posiłkach domowych.
Nie trzeba rejestrować
Działalność spełniająca kryteria działalności agroturystycznej nie jest uważana za działalność gospodarczą, stąd nie ma konieczności jej rejestracji. Zgodnie bowiem z art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jej przepisów nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego.
Z uwagi zaś na to, że organizatorem turystyki może być jedynie przedsiębiorca, rolnik świadczący usługi agroturystyczne nie jest uznawany za organizatora, a zatem nie ma obowiązku spełniać warunków przewidzianych dla organizatorów turystyki (art. 3 pkt 5 ustawy o usługach turystycznych).
Turysta jest też zdefiniowany
Za turystę uważa się osobę, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem pobytu na okres nieprzekraczający 12 miesięcy, dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegu przynajmniej przez jedną noc (art. 3 pkt 9 ustawy o usługach turystycznych).
