PIT i CIT: Brak wpłaty zaliczki na podatek za grudzień 2012 r.

Podatnicy PIT osiągający dochody z działalności gospodarczej oraz z najmu lub dzierżawy zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego wpłacają w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego.

Podatnicy mogą nie wpłacać zaliczki za ostatni miesiąc lub odpowiednio kwartał, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złożą zeznanie i dokonają zapłaty podatku na zasadach określonych dla zeznania rocznego.

Stanowią o tym art. 44 ust. 6 ustawy o PIT oraz odpowiednio art. 25 ust. 1a ustawy o CIT.

Ponieważ w 2013 r. dzień 20 stycznia wypadł w niedzielę, termin zapłaty zaliczki upłynął 21 stycznia. Dla uproszczenia, dalej mowa będzie o zaliczce za grudzień płatnej do 20 stycznia.

Nie da się wyegzekwować

W prasie, w tym na łamach „Rzeczpospolitej", ukazało się ostatnio wiele artykułów, w których zastanawiano się, czy zapłata podatku powinna nastąpić przed upływem terminu do zapłaty zaliczki (do 20 stycznia), czy może w terminie rozliczenia podatku rocznego (do 30 kwietnia).

Moim zdaniem rozważania takie są czysto teoretyczne, gdyż w razie złożenia zeznania w terminie płatności zaliczki za grudzień organy podatkowe nie będą w stanie – w żadnym czasie – wyegzekwować ani tej zaliczki, ani odsetek za zwłokę w zapłacie tej zaliczki.

Dotąd przyjmowano, że nieuiszczona w terminie zaliczka na podatek dochodowy z końcem roku podatkowego traci swój byt prawny. Tak orzekł np. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 7 grudnia 2009 r. (II FPS 5/09). Pogląd ten ulegnie prawdopodobnie modyfikacji. Nie można bowiem zakładać, że racjonalny ustawodawca określił termin zapłaty zaliczki za grudzień po dacie utraty przez tę zaliczkę bytu prawnego.

Załóżmy zatem, że zaliczka za grudzień traci byt prawny z chwilą złożenia przez podatnika zeznania rocznego, nie później niż z upływem terminu do złożenia tego zeznania. Oznacza to m.in., że podatnik, składając zeznanie roczne, doprowadza do utraty bytu prawnego zaliczki za grudzień. Jeśli więc podatnik złoży zeznanie przed upływem terminu płatności zaliczki za grudzień, to oczywiste jest, że nigdy nie powstanie zaległość podatkowa z tytułu nieuiszczenia zaliczki w terminie. Nie może bowiem powstać zaległość podatkowa od zaliczki, która utraciła byt prawny.

Sankcja tylko dla spóźnialskich

Organ podatkowy nie będzie wówczas uprawniony do naliczenia odsetek za zwłokę w trybie art. 53a § 1 ordynacji podatkowej, gdyż odsetki te nalicza się na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy. Nie można zaś naliczać odsetek za zwłokę na dzień, w którym nie upłynął jeszcze termin płatności zaliczki.

Z ewentualną koniecznością zapłaty odsetek od zaliczek za grudzień powinni się liczyć jedynie ci podatnicy, którzy zeznanie roczne złożą po 20 stycznia, a więc ci, którym bez wątpienia nie przysługuje możliwość niewpłacania zaliczki za ostatni miesiąc lub odpowiednio kwartał roku podatkowego.

Nieracjonalny ustawodawca

Powstaje pytanie, czemu miał służyć dodatkowy warunek dokonania zapłaty podatku na zasadach określonych dla zeznania rocznego, skoro jest on z założenia niemożliwy do wyegzekwowania przez organy podatkowe.

Po raz kolejny potwierdza się teza, że nasz ustawodawca nie jest racjonalny w stanowieniu prawa. Równie dobrze można było bowiem poprzestać na warunku złożenia zeznania przed upływem terminu do wpłaty zaliczki za grudzień.

Dodanie warunku dokonania zapłaty podatku, w sytuacji gdy termin zapłaty podatku wynikającego z zeznania rocznego jest absolutnie nieistotny dla istnienia zaległości z tytułu zaliczki na podatek, jak też dla naliczenia odsetek za zwłokę o tej zaliczki, bliskie jest absurdu.

Co mówią przepisy

- art. 44 ust. 6 ustawy o PIT

Zaliczki miesięczne od dochodów wymienionych w ust. 1 wpłaca się w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne podatnicy wpłacają w terminie do 20. dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni miesiąc lub odpowiednio kwartał, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie i dokona zapłaty podatku na zasadach określonych w art. 45.

- art. 25 ust. 1a ustawy o CIT

Zaliczki miesięczne, o których mowa w ust. 1, podatnik wpłaca w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, z zastrzeżeniem ust. 2a. Zaliczkę za ostatni miesiąc roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20. dnia pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego. Podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni miesiąc, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie i dokona zapłaty podatku na zasadach określonych w art. 27 ust. 1.

- art. 53a § 1 ordynacji podatkowej

Jeżeli w postępowaniu podatkowym po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego organ podatkowy stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części, organ ten wydaje decyzję, w której określa wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie – odsetki na ostatni dzień terminu złożenia zeznania, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek. -