Usługi ubezpieczeniowe a VAT: regulacje UE będą doprecyzowane

Komisja Europejska planuje zmiany w prawie, aby jednoznacznie wskazać, które usługi ubezpieczeniowe i finansowe są zwolnione z VAT

Przemawiają one za korzystną dla firm wykładnią obecnych przepisów.

Zmiany te znajdziemy w projekcie:

- z 28 listopada 2007 r. Dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do opodatkowania usług ubezpieczeniowych i finansowych (dalej „projekt zmiany dyrektywy”) oraz

- z 20 lutego 2008 r. Rozporządzenia Rady ustanawiającego przepisy wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do opodatkowania usług ubezpieczeniowych i finansowych (dalej „projekt rozporządzenia”). Celem jest zwiększenie pewności prawnej i zmniejszenie obciążenia administracyjnego firm oraz organów podatkowych.

Jednocześnie, jak wskazuje się w pkt 4 preambuły do projektu zmiany dyrektywy, szczególna niepewność powstaje, gdy podmioty gospodarcze zlecają wykonanie określonych czynności niezależnym osobom lub łączą obszary działalności między podmiotami. W celu uniknięcia niepewności w tych przypadkach należy wyjaśnić, że działalności, które są częścią składową usługi ubezpieczeniowej (lub finansowej), stanowiące odrębną całość i posiadające specyficzne oraz istotne cechy danej zwolnionej usługi podlegają zwolnieniu na warunkach stosowanych dla danej usługi.

Z kolei w preambule do projektu rozporządzenia uznano, że istnieje niepewność co do opodatkowania VAT niektórych usług, które tworzą odrębną całość będąc równocześnie częścią składową usługi ubezpieczeniowej lub finansowej. Należy więc określić, które usługi posiadają specyficzne oraz istotne cechy zwolnionych usług, a które tych cech nie posiadają.

Co ma się zmienić

Komisja Europejska dostrzega zatem niedogodności i zagrożenia dla wspólnego rynku wynikające z niepewności i wątpliwości interpretacyjnych co do zakresu zwolnienia z VAT m.in. usług ubezpieczeniowych i usług pomocniczych do tych usług. Przedstawione mają na celu ich wyjaśnienie.

W zakresie usług pomocniczych zwolnionych z VAT projekt zmiany dyrektywy przewiduje dodanie do niej art. 135 ust. 1a. Zgodnie z nim zwolnienie obejmuje świadczenie każdej części składowej usługi ubezpieczeniowej (lub finansowej), stanowiącej odrębną całość i posiadającej specyficzne oraz istotne cechy danej usługi zwolnionej z opodatkowania.

Artykuł 43 ust. 13 ustawy o VAT jest zatem tożsamy w treści z planowanym art. 135 ust. 1a dyrektywy VAT. Przepis polskiej ustawy o VAT bazuje zatem na planowanym ustawodawstwie UE. W związku z tym, konsekwentnie interpretacja tego przepisu powinna uwzględniać rozumienie tego przepisu przedstawione przez Komisję Europejską w projekcie rozporządzenia, które ma na celu ustanowienie środków wykonawczych do dyrektywy VAT.

Projekt rozporządzenia w art. 13 ust. 2 wskazuje natomiast katalog czynności, które nie posiadają specyficznych oraz istotnych cech usługi zwolnionej. Zgodnie z nim są to np.: przechowywanie, zadania administracyjne, usługi prawne, księgowe, audytowe oraz prowadzenie ksiąg, marketing, badania, identyfikacja oraz rozwijanie nowych produktów i możliwości.

Cel ustawodawcy

Założeniem Komisji jest zatem wykluczenie ze zwolnienia jedynie usług o charakterze technicznym i administracyjnym, które znajdują swe zastosowanie nie tylko w przypadku usług ubezpieczeniowych (i finansowych), ale także w przypadku innego rodzaju usług, w związku z czym, nie można im przyznać przymiotu usług posiadających specyficzne oraz istotne cechy usługi ubezpieczeniowej (finansowej) zwolnionej z opodatkowania.

Należy więc uznać, że wszelkie inne usługi, które znajdują swoje zastosowanie wyłącznie w zakresie usług ubezpieczeniowych, a za takie można uznać usługi likwidacji szkód, powinny korzystać ze zwolnienia z VAT. Potwierdza to także art. 14 projektu rozporządzenia, zgodnie z którym za usługi posiadające specyficzne oraz istotne cechy „ubezpieczenia i reasekuracji” zgodnie z definicją zawartą w art. 135a ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE uważa się m.in. likwidację szkód. W przepisie tym za usługę zwolnioną z VAT jednoznacznie uznano więc usługę likwidacji szkód. Jest to uzasadnione, gdyż likwidacja szkód jest całościowym procesem zmierzającym do realizacji świadczenia ubezpieczeniowego. Jest zatem specyficzna i właściwa dla usług ubezpieczeniowych.

Rozporządzenie nie wymaga wdrożenia

Biorąc pod uwagę planowane zmiany doprecyzowujące obecnie obowiązujące regulacje nie powinno być wątpliwości co do zasadności zwolnienia z VAT usług likwidacji szkód na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. Należy także wskazać, że jeśli projekt rozporządzenia wejdzie w życie, to będzie ono bezpośrednio obowiązywało w Polsce, bez konieczności jego implementacji do polskich przepisów. Jeżeli więc rozporządzenie zacznie obowiązywać w obecnym brzmieniu, to usługi likwidacji szkód będą korzystały ze zwolnienia z VAT, nie tylko na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, ale także bezpośrednio na podstawie prawa UE.

Sądy po stronie podatników

Nie dalej, jak 15 czerwca 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł (III SA/Wa 2538/11), że zapewnienie naprawy samochodu jest elementem kompleksowej usługi likwidacji szkód, a tym samym jest właściwe i niezbędne dla usługi ubezpieczeniowej i może korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. Podobne wnioski wynikają także z innych wyroków np. z 20 grudnia 2011 r. (I SA/Łd 1228/11) czy z 21 grudnia 2011 r. (I SA/Gd 885/11).

Jednocześnie nie sposób nie zgodzić się ze stwierdzeniem ministra finansów, że „pojęcie likwidacji szkód może obejmować, w zależności od konkretnej sytuacji, różny zakres usług – przy czym w grę mogą tu wchodzić zarówno czysto techniczne czynności, jak i czynności w zakresie rozpatrywania roszczeń.

Dlatego też  rozstrzygnięcia podejmowane w zakresie zwolnienia od podatku od towarów i usług wykonywanych usług w ramach likwidacji szkód ubezpieczeniowych wymagać będą odrębnej i szczegółowej analizy konkretnego stanu faktycznego każdej sprawy, przy uwzględnieniu przedstawionej interpretacji przepisów”.

Pytanie tylko, czy to stwierdzenie cokolwiek wyjaśnia i zapewnia jednolite stosowanie regulacji przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, tak jak tego wymaga art. 14a ordynacji podatkowej.