VAT: usługi likwidacji szkód bez podatku

Tak orzekł WSA w Poznaniu 17 maja 2012 r. (I SA/Po 212/12).

Spółka świadczy usługi pomocnicze do usług ubezpieczeniowych dla zakładów ubezpieczeń, w zakresie likwidacji szkód, tj. przyjęcia zgłoszenia szkody, udzielenia informacji ubezpieczonemu, zorganizowania pomocy, dokumentowania rodzaju szkody itp. W związku ze zmianą przepisów od 1 stycznia 2011 r. pytała, czy jej działalność jest zwolniona z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 w związku z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT.

Organ stwierdził, że takie usługi nie zaliczają się do usług ubezpieczeniowych, więc nie mogą być zwolnione. Powołał się też na art. 135 pkt 1 lit. a dyrektywy 112, wskazujący, że zwolnienie z opodatkowania usług ubezpieczeniowych należy interpretować ściśle. Spółka, składając skargę na interpretację, wskazała na błędną wykładnię przepisów ustawy o VAT, która w art. 43 ust. 13 rozszerza zwolnienie także na usługi stanowiące element usługi ubezpieczeniowej. Skarżąca powołała się na wyrok WSA w Łodzi z 20 grudnia 2011 r. (I SA/Łd 1228/11), który potwierdza takie stanowisko.

Sąd uwzględnił skargę W jego ocenie nowelizacja ustawy o VAT zmieniła zasady stosowania zwolnienia – zamiast klasyfikacji statystycznej podstawą zastosowania zwolnienia są przepisy ustawy, dyrektywy oraz orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Organ słusznie zinterpretował przepisy unijne, jednak nie uwzględnił brzmienia art. 43 ust. 13 polskiej ustawy.

Zdaniem sądu polski ustawodawca rozszerzył w tym przepisie zakres zwolnienia także na usługi pomocnicze do usług ubezpieczeniowych. Mieszczą się tu bez wątpienia usługi świadczone przez skarżącą. Przepisy prawa krajowego, jako korzystniejsze dla podatnika, są wiążące dla organów.

—Jakub Pawlak współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Łukasz Szczygieł doradca podatkowy, starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Komentuje Łukasz  Szczygieł, doradca podatkowy, starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Należy zgodzić się z tezą omawianego wyroku, że z brzmienia art. 135 ust. 1 litera a) dyrektywy 112/2006/WE, jak też orzecznictwa ETS wynika, iż usługi polegające na asyście towarzystwu ubezpieczeniowemu w procesie likwidacji szkód komunikacyjnych nie są „transakcjami ubezpieczeniowymi i reasekuracyjnymi, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”, zatem nie powinny podlegać zwolnieniu z VAT. Stanowisko takie zostało potwierdzone np. w wyroku ETS w sprawie C-8/01 Taksatorringen.

Słusznie skład orzekający wskazał jednak, że zakres zwolnienia z VAT wynikający z art. 43 ustawy o VAT, wdrażającego 112 dyrektywę, jest szerszy, tym samym zasadniczo bardziej korzystny dla podatników niż przywołane przepisy unijne.

Dlatego decydującą w sprawie kwestią stała się ocena, czy organy podatkowe są uprawnione do decydowania o zakresie zwolnienia z VAT bezpośrednio na podstawie brzmienia 112 dyrektywy, z pominięciem bardziej korzystnych dla podatników przepisów krajowych.

Opierając się na klasycznym orzecznictwie ETS, warto przypomnieć fundamentalne zasady bezpośredniego stosowania dyrektyw w układzie wertykalnym. Z jednej strony warunkiem bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy przez organy podatkowe czy sądy krajowe jest wadliwe wdrożenie przepisów unijnych, z którym mamy w tym wypadku do czynienia. Z drugiej jednak strony nawet w takiej sytuacji bezpośrednie stosowanie przepisów dyrektywy nie może mieć negatywnego wpływu na zakres uprawnień podatnika, tj. nie może prowadzić do jego traktowania mniej korzystnego niż wynikające z prawa krajowego.

Mając to na uwadze, kwestią decydującą dla zwolnienia z VAT analizowanej usługi jest ocena, czy spełnia ona przesłanki tzw. usługi pomocniczej do usługi finansowej, wskazane w art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, tj. czy jest elementem usługi finansowej podlegającej zwolnieniu, który stanowi odrębną całość i jest właściwy i niezbędny do jej świadczenia.

Należy zgodzić się z sędzią sprawozdawcą, że usługa likwidacji szkód świadczona na rzecz zakładu ubezpieczeń spełnia te przesłanki. Podobne stanowisko przeważa także w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych. Oprócz wyroku wskazanego przez skarżącą można tu przywołać np. wyroki WSA w sprawach I SA/Łd 1505/11 i I SA/Kr 70/12.