Najczęściej szkody nie wynikają z winy firmy transportowej, lecz z przyczyn losowych, takich jak złe warunki pogodowe opóźniające czas dotarcia transportu do celu czy kradzież. Czy gdy zleceniodawca obciąży przedsiębiorcę karą umowną za wadliwe wykonanie usługi, zapłacone tytułem kary kwoty mogą być zaliczone do kosztów podatkowych?
Wyłączenie w przepisach
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, oraz odpowiednio art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodu kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Niewątpliwie przytoczone przepisy dotyczą nie tylko wad dostarczonych towarów, lecz również wad wykonanych robót i usług. Jak jednak ocenić, czy pomimo że przesyłka dotarła do celu – towar został dostarczony, choć z uszczerbkiem – również wadliwie została wykonana sama usługa transportu?
Specyfika działalności
W myśl art. 774 kodeksu cywilnego przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Cechą konstrukcyjną umowy przewozu jest zatem przewiezienie rzeczy za pomocą środka transportu do miejsca przeznaczenia. Co istotne, umowa przewozu co do zasady nie obejmuje jednak samego rezultatu (przewiezienie do celu), ale także należyte działanie (przewiezienie rzeczy w stanie niepogorszonym).
Można uznać, że ustawodawca wyłączył kary umowne z kosztów uzyskania przychodów, nie chcąc „premiować” przypadków nienależytego wykonania zobowiązania. Trzeba jednak podkreślić, że ani ustawa o CIT, ani ustawa o PIT nie definiują pojęcia „wady wykonanych robót czy usług”.
Jaka jest więc wykładnia językowa pojęcia „wadliwy”? Zgodnie z internetowym słownikiem języka polskiego PWN słowo to oznacza „mający wady, usterki, defekty, wykazujący braki, błędy, niewłaściwy, nieprawidłowy, niepoprawny”. Można zatem przyjąć, że wadliwie wykonana usługa to taka, która została wykonana w sposób niepełny, tj. w przypadku której nie zostały spełnione wszelkie obowiązki ciążące na usługodawcy zgodnie z umową oraz przepisami prawa.
Co wynika z orzecznictwa
Tak też interpretują to organy podatkowe. Przykładowo, jak zauważyła Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 18 września 2010 (IBPBI/2/423-713/10/PP), „gdy przewoźnik wypłaca zlecającemu przewóz odszkodowanie z tytułu uszkodzenia towaru, de facto dochodzi do nieprawidłowego wykonania usługi, a to oznacza, że wypłacane z tego tytułu odszkodowanie nie będzie mogło być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, gdyż tego rodzaju wydatki zostały wyłączone z kosztów uzyskania przychodów na mocy art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.
Za prawidłowe i zgodne z treścią ww. przepisu należy uznać stanowisko, iż dotknięta jest wadą usługa przewozu w sytuacji, gdy przewożony towar dociera do miejsca jego przeznaczenia z uszkodzeniem”.
Tego samego zdania są również sądy administracyjne. Przykładowo WSA w Gliwicach w prawomocnym wyroku z 5 czerwca 2008 (I SA/Gl 180/08) orzekł, że „na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy (...) o podatku dochodowym od osób prawnych wyłączone są z kosztów uzyskania przychodu przewoźnika odszkodowania wypłacone przez niego zlecającemu przewóz towaru, z tytułu uszkodzenia przewożonych towarów w trakcie wykonywania usługi transportowej”.
Gdy przewoźnik naprawi szkodę
Jeżeli przedsiębiorca, który dopuścił się szkody w transporcie, zamiast płacić karę czy odszkodowanie, podejmie się naprawić szkodę we własnym zakresie, uznać można, że przytoczone na wstępie przepisy nie znajdą zastosowania. Co za tym idzie wydatki poniesione przez niego na naprawę mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Tak wypowiedziała się np. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 7 sierpnia 2009 (BPBI/2/423-553/ 09/PC).
Skutki kradzieży
Gdy ładunek zostanie skradziony, co do zasady można przyjąć założenie, że usługa w ogóle nie została wykonana, i co za tym idzie odszkodowania wypłaconego zleceniodawcy nie można uznać za wypłatę kary umownej za wadliwe wykonanie usługi, o której mowa w analizowanych przepisach. Taki wniosek wypływa z interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 lutego 2010 (ILPB1/415-1288/09-2/IM). Izba potwierdziła, że odszkodowanie to może być zaliczone do kosztów podatkowych.
Autorka jest biegłym rewidentem, doktorem nauk ekonomicznych i doradcą podatkowym w KDA Grupa Sarnowski i Wiśniewski w Poznaniu
Zobacz serwis
»
»
»
