Tak orzekł WSA w Rzeszowie 9 sierpnia 2011 (I SA/Rz 368/11).

Sprawa dotyczyła zamiany niezabudowanych działek bez planu zagospodarowania przestrzennego, oznaczonych w ewidencji gruntów i budynków jako grunty rolne.

Gmina zamieniła działkę położoną według studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania na terenach rozwojowych, mieszkaniowo-usługowych, na działkę mieszczącą się według studium na obszarze koncentracji usług publicznych.

Pytała o możliwość skorzystania ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT. Organ uznał, że należy zastosować stawkę podstawową. Swoje stanowisko uzasadnił przeznaczeniem terenu określonym w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Wyjaśnił, że akt ten opracowuje gmina i jest on podstawą opracowania planu zagospodarowania przestrzennego. W związku z tym jego zapisy należy uznać za wiążące. Za niedopuszczalne uznał posługiwanie się danymi z ewidencji gruntów i budynków. Z taką interpretacją nie zgodziła się skarżąca, wnosząc skargę do WSA.

Sąd uchylił interpretację. Stwierdził, że gdy nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, to o charakterze gruntu przesądzają zapisy w ewidencji gruntów i budynków. Sąd powołał się na art. 21 prawa geodezyjnego i kartograficznego.

Mówi on, że podstawę wymiaru podatków i świadczeń stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Taką podstawą nie może być studium zagospodarowania przestrzennego, ponieważ nie jest to akt prawa. Zatem, jeżeli w ewidencji grunt figuruje jako rolny, będzie zwolniony z VAT.

Ewa Taszakowska,  współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Katarzyna Tabaka konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Przedstawiony wyrok dotyczy budzącej liczne wątpliwości kwestii opodatkowania VAT dostawy działek, których przeznaczenie nie zostało ustalone w planie zagospodarowania lub stosownej decyzji.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT zwolniona z podatkujest dostawa gruntów innych niż budowlane czy przeznaczone pod zabudowę (np. rolnych lub leśnych). O przeznaczeniu gruntu decyduje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wydawany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Jeśli go nie ma, kluczowe jest przeznaczenie gruntu wynikające z decyzji o warunkach zabudowy (jeśli są podstawy do jej wydania) lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji.

Problem pojawia się, gdy w odniesieniu do konkretnych gruntów nie ma również tych decyzji.Zgodnie ze stanowiskiem sądu decydujące znaczenie ma wtedy wypis z ewidencji gruntów i budynków, a nie studium zagospodarowania przestrzennego. Wyrok ten jest kontynuacją linii orzeczniczej ugruntowanej po uchwale NSA w składzie siedmiu sędziów z 17 stycznia 2011 (I FPS 8/10).

Stanowisko wskazujące na wiążący charakter ewidencji gruntów dla ich kwalifikacji NSA potwierdził także w innych orzeczeniach, np. z 15 kwietnia 2008 (II FSK 372/07), z 29 czerwca 2006 (II FSK 1505/05). Wątpliwości powstały, bo w ustawie o VAT nie ma definicji pojęcia terenów budowlanych lub przeznaczonych pod zabudowę. Pomocny nie jest tutaj art. 12 ust. 3 dyrektywy  2006/112/WE.

Zgodnie z nim dla celów VAT „teren budowlany” oznacza każdy grunt nieuzbrojony lub uzbrojony, uznawany za teren budowlany przez państwa członkowskie. Dyrektywa nakłada więc na państwa członkowie obowiązek wprowadzenia definicji i kryteriów do uznania terenu za budowlany do systemu prawa krajowego. Potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Gemeente Emmen a Belasingdienst Grote Ondrnemingen (C-468/93).

Z uwagi na brak stosownej definicji w ustawie o VAT dla celów klasyfikacyjnych należy odwołać się do art. 21 ust. 1 prawa geodezyjnego i kartograficznego. Zgodnie z tym przepisem przy braku planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla klasyfikacji terenu niezabudowanego wiążące są zapisy ewidencji gruntów i budynków. Nie można natomiast kierować się studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, ponieważ nie są one źródłem prawa.

Ukształtowanie się takiej linii orzeczniczej dla niektórych podatników może oznaczać konieczność skorygowania wcześniejszych rozliczeń. Warto wtedy pamiętać, że potraktowanie dostawy działki jako zwolnionej z VAT może spowodować powstanie zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnej po stronie kupującego.

Na koniec warto zauważyć, że nakazodwołania się do ewidencji gruntów, na który wskazuje sąd, może rodzić pewne wątpliwości. Ewidencja ta przedstawia stan faktyczny działek, który niekoniecznie musi być zgodny z przeznaczeniem terenu.