Wprowadza je ustawa nowelizująca z 29 października br. Uchyla ona załącznik nr 4 do [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link], który dotąd określał listę usług zwolnionych, w tym usług finansowych i ubezpieczeniowych, definiując zakres zwolnienia z VAT przez wskazanie symboli statystycznych poszczególnych usług.

Jednocześnie usługi wymienione w tym załączniku zostaną przeniesione do ustawy i scharakteryzowane w sposób opisowy (tj. bez odwoływania się do symboli PKWiU).

[srodtytul]Opisowe definicje[/srodtytul]

Jak wynika z uzasadnienia do projektu nowelizacji, celem zmian było zapewnienie jednolitego stosowania zwolnienia z VAT w ramach Unii Europejskiej. W konsekwencji nowe definicje usług finansowych i ubezpieczeniowych będą oparte na obiektywnych kryteriach ekonomicznych określających charakter i funkcje tych usług.

W praktyce definicje te bazują na rozwiązaniach przewidzianych w prawie unijnym, jednak w niektórych przypadkach brzmienie przepisów ustawy różni się od regulacji unijnych.

[srodtytul]Kto nie zapłaci[/srodtytul]

Zgodnie z nowelizacją zwolnione z VAT będą:

- usługi ubezpieczeniowe i reasekuracyjne wraz z usługami pośrednictwa w tych usługach, a także usługi ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek (z wyłączeniem praw nabytych w związku z wykonywaniem umów);

- usługi udzielania kredytów i pożyczek wraz z usługami pośrednictwa w tych usługach, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;

- usługi, w tym pośrednictwo, w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;

- usługi, w tym pośrednictwo, w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych oraz transakcji płatniczych i pokrewnych;

- usługi, w tym pośrednictwo, których przedmiotem są instrumenty finansowe, ale z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi.

[srodtytul]Zarządzanie funduszami jak dotąd[/srodtytul]

Należy tu dodać, że bez zmian pozostanie zakres zwolnienia przewidziany dla usług zarządzania określonymi kategoriami funduszy inwestycyjnych i podobnych instytucji wspólnego inwestowania. Zwolnienie to już obecnie wynika bezpośrednio z ustawy (nie z załącznika nr 4) i nie jest oparte na PKWiU.

Co ciekawe, zwolnienie będzie się stosować również do usług będących elementem usług zwolnionych, które same stanowią odrębną całość i są właściwe i niezbędne do świadczenia usługi zwolnionej. Reguła ta nie będzie miała zastosowania do pośrednictwa w usługach finansowych i ubezpieczeniowych.

Jakkolwiek brzmienie tego przepisu jest dość niejednoznaczne, wydaje się, że daje on szanse na rozszerzenie zwolnienia na niektóre czynności pomocnicze, wspierające świadczenie podstawowych usług zwolnionych (np. usługi likwidacji szkody).

[srodtytul]Które opodatkowane[/srodtytul]

Jeśli chodzi o ważniejsze wyłączenia, zwolnienie nie będzie miało zastosowania do czynności ściągania długów, w tym faktoringu, usług doradztwa a także usług w zakresie leasingu.

Nie będzie też obejmować usług dotyczących instrumentów finansowych w zakresie, w jakim odnoszą się one do praw majątkowych, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń i które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów, lub świadczenie usług innych niż zwolnione z VAT.

Zmiany dotyczą też rynku wymiany walut i transakcji pokrewnych. Ustawa o VAT w obecnym brzmieniu przewiduje zwolnienie z VAT dla transakcji na tym rynku, o ile mogą one zostać uznane za „dostawę (…) dotyczącą walut, banknotów i monet”.

Z uwagi na wynikające z takiego sformułowania wątpliwości (jako że pieniądz nie jest towarem, wątpliwe jest traktowanie takich transakcji jako dostawy towarów) proponuje się modyfikację tej definicji.

Zwolnieniu mają podlegać „transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy”, co w praktyce oznacza, że czynności tego typu będą kwalifikowane jako świadczenie usług finansowych.

Zmiana ta może być również dodatkowym argumentem w dyskusji na temat podstawy opodatkowania przy tego typu czynnościach, co w przeszłości niejednokrotnie prowadziło do sporów podatników z władzami skarbowymi.

[srodtytul]Ulga również dla stowarzyszeń[/srodtytul]

Nowym rozwiązaniem, którego do tej pory nie zawierały polskie przepisy, jest wdrożenie przewidzianego w dyrektywie zwolnienia dla usług świadczonych przez niezależne grupy osób na rzecz swoich członków, których działalność jest zwolniona z VAT lub w zakresie której nie są oni uznawani za podatników.

Chodzi o usługi bezpośrednio niezbędne dla wykonywania działalności członków takich grup, w przypadku gdy grupy te ograniczają się do żądania od swoich członków wyłącznie zwrotu kosztów (udziału we wspólnych wydatkach).

Zwolnienie takie może mieć przykładowo zastosowanie do usług (np. wyceny, wsparcia IT) wykonywanych przez stowarzyszenie podmiotów z branży finansowej lub ubezpieczeniowej na rzecz tych podmiotów bez realizowania zysku. Co istotne, zwolnienie to przysługuje pod rygorem nienaruszenia warunków konkurencji.

[b]Etap legislacji: ustawa czeka na podpis prezydenta. Ma wejść w życie 1 stycznia 2011 r.[/b]

[ramka][b]Komentuje Rafał Pawlicki, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte[/b]

Mając na uwadze często wysoki stopień skomplikowania usług finansowych i ubezpieczeniowych oraz dynamiczny rozwój oferowanych na tym rynku produktów, przedstawione zmiany, zwłaszcza w okresie bezpośrednio po ich wprowadzeniu, mogą powodować wątpliwości co do zakwalifikowania danej usługi jako zwolnionej albo opodatkowanej VAT.

W praktyce zmiana sposobu określenia zakresu zwolnienia dla usług finansowych i ubezpieczeniowych może skutkować – w zależności od charakteru działalności danego podmiotu – rozszerzeniem lub zawężeniem zakresu wykonywanych czynności zwolnionych (np. opodatkowana obecnie działalność lombardów będzie objęta zwolnieniem z VAT).

Zmiana wysokości podatku należnego z tytułu realizowanej sprzedaży wiąże się jednocześnie z ograniczeniem lub rozszerzeniem prawa do odliczenia podatku naliczonego – zarówno tej jego części, którą można bezpośrednio przyporządkować działalności opodatkowanej (i która w związku z tym podlega pełnemu odliczeniu), jak i tej odliczanej współczynnikiem (według struktury sprzedaży).

Firmy z branży finansowo-ubezpie-czeniowej powinny więc przeanalizować i zweryfikować naturę poszczególnych świadczonych przez siebie usług i ewentualnie potwierdzić z władzami skarbowymi zakres przysługującego im zwolnienia. Wskazane może być także wypracowanie nowych metodologii alokacji bezpośredniej oraz kalkulacji współczynnika.[/ramka]

[ramka] [b]Czytaj także:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/159382,564564-Nowe-zasady-kalkulacji-wspolczynnika.html]Nowe zasady kalkulacji współczynnika[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56111,561607_Sprawdz--czy-bedziesz-zwolniony-z-VAT.html]Sprawdź, czy będziesz zwolniony z VAT[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56107,562787-VAT-owska-lamiglowka.html] VAT-owska łamigłówka[/link][/ramka]