Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w [b]orzeczeniu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) z 6 listopada 2008 r., w sprawie Kollektivavtalsstiftelsen TRR Trygghetsradet przeciwko Skatteverket (C-291/07)[/b].
Dotyczyła ona szwedzkiej fundacji TTR, utworzonej przez konfederację pracodawców oraz związek zawodowy pracowników i personelu sektora prywatnego. Na działalność fundacji w 95 proc. składały się czynności niepodlegające VAT. Tylko w odniesieniu do 5 proc. czynności TTR występowała w roli podatnika VAT. W ramach działalności fundacja zamierzała zamawiać od osób z innych państw Unii Europejskiej usługi doradcze na potrzeby czynności niepodlegających VAT.
Szwedzki sąd zwrócił się do ETS o rozstrzygnięcie, czy w takiej sytuacji – w świetle art. 9 ust. 2 lit. e) i art. 21 ust. 1 lit. b) szóstej dyrektywy oraz art. 56 ust 1 lit. c) i art. 196 dyrektywy 2006/112 – usługobiorca jest podatnikiem VAT.
[srodtytul]Usługobiorca musi być podatnikiem...[/srodtytul]
Przywołane przepisy mówią, że miejscem świadczenia usług konsultantów, inżynierów, firm konsultingowych, prawników, księgowych oraz innych podobnych usług wykonywanych na rzecz podatników mających siedzibę we Wspólnocie, lecz poza państwem usługodawcy, jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę. Natomiast gdy te usługi są świadczone dla osoby z siedzibą w Unii, która nie jest podatnikiem podatku od wartości dodanej, miejscem opodatkowania jest państwo siedziby usługodawcy.
[srodtytul]...ale usługi mogą służyć działalności nieobjętej VAT[/srodtytul]
ETS stwierdził, że z przepisów nie wynika, by ich zastosowanie było uzależnione od tego, czy podatnik usługobiorca wykorzystuje usługę na potrzeby działalności gospodarczej. Zatem usługobiorca, który wykonuje działalność częściowo opodatkowaną, a częściowo niepodlegającą VAT, powinien być uznany za podatnika VAT z tytułu zakupu usług od podatnika z innego kraju UE. I to nawet gdy są one wykorzystywane do działalności nieopodatkowanej.
Zdaniem ETS taka wykładnia jest zgodna z zasadami zapobiegania unikaniu opodatkowania. Aby stwierdzić, gdzie jest miejsce świadczenia (a więc i opodatkowania usług), usługodawca musi jedynie ustalić, czy usługobiorca ma status podatnika. Jest to spójne z celami i zasadami funkcjonowania wspólnotowego systemu podatku VAT, gdyż zapewnia, że końcowy odbiorca usług poniesie ostateczny koszt należnego VAT.
[srodtytul]Skutki dla polskich podatników[/srodtytul]
Co taka interpretacja przepisów wspólnotowych oznacza dla polskich podatników? Kupując określone usługi od zagranicznych kontrahentów (m.in. doradcze), są zobowiązani do naliczenia VAT z tytułu ich importu. Ten podatek może być odliczony na zasadach ogólnych. W konsekwencji VAT od importu usług powinien być neutralny.
Ale gdy usługi są importowane na potrzeby działalności nieopodatkowanej (nawet gdy jest to działalność podstawowa, której udział wynosi prawie 100 proc. działalności ogółem), konieczna jest zapłata należnego VAT w Polsce. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT nie przysługuje natomiast prawo do odliczenia podatku naliczonego, ponieważ importowane usługi nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Niestety, w świetle omawianego wyroku jest to zgodne z zasadami wynikającymi z dyrektyw VAT.
[i]—Bartłomiej Rodak jest konsultantem w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers
—Edyta Sikora jest starszą konsultantką w tym dziale[/i]
