1 marca 2009 r. zaczną obowiązywać przepisy [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=296270]ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym[/link], które w zakresie energii elektrycznej zakładają przeniesienie obowiązku zapłaty podatku akcyzowego z producentów na dystrybutorów.

Nowelizacja przepisów została uchwalona w związku z koniecznością harmonizacji polskich regulacji z przepisami wspólnotowymi poprzez wdrożenie nowych rozwiązań wynikających z [b]dyrektywy Rady 2003/96/WE oraz dyrektywy Rady 2004/74/WE zmieniającej dyrektywę 2003/96/WE[/b]. Jednakże nowo uchwalone przepisy krajowe zawierają lukę prawną. Sprawi ona, że z chwilą ich wejścia opodatkowaniu podatkiem akcyzowym nie będzie podlegała sprzedaż energii elektrycznej na rzecz podmiotów, które posiadają koncesję jedynie na wytwarzanie energii elektrycznej, która jest zużywana na potrzeby własne.

[srodtytul]Zakres opodatkowania[/srodtytul]

Czynności dotyczące energii elektrycznej opodatkowane akcyzą w stanie prawnym obowiązującym po 1 marca 2009 r. określa art. 9 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. Wynika z niego, że w przypadku energii elektrycznej przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1) nabycie wewnątrzwspólnotowe energii elektrycznej przez nabywcę końcowego;

2) sprzedaż energii elektrycznej, w tym przez podmiot nieposiadający koncesji na przesyłanie, dystrybucję lub obrót tą energią w rozumieniu prawa energetycznego, który wyprodukował tę energię, nabywcy końcowemu na terytorium kraju;

3) zużycie energii elektrycznej przez podmiot posiadający koncesję, o której mowa w pkt 2;

4) zużycie energii elektrycznej przez podmiot nieposiadający koncesji – mowa o niej w pkt 2 – który wyprodukował tę energię;

5) import energii elektrycznej przez nabywcę końcowego;

6) zużycie energii elektrycznej przez nabywcę końcowego, jeżeli nie została od niej zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tej energii elektrycznej nabywcy końcowemu.

Aby zatem ustalić, czy podmiot nabywający energię elektryczną od jej producenta jest podatnikiem podatku akcyzowego, konieczne jest ustalenie, czy nie posiada on statusu nabywcy końcowego, a w przypadku gdyby nie był nabywcą końcowym – czy opodatkowaniu akcyzą nie będzie podlegało zużycie energii elektrycznej.

[srodtytul]Nabywca końcowy[/srodtytul]

W myśl art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku akcyzowym opodatkowaniu akcyzą podlega sprzedaż energii elektrycznej przez producenta na rzecz nabywcy końcowego. Jest nim podmiot nabywający energię elektryczną, nieposiadający koncesji na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót tą energią w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, z wyłączeniem spółki prowadzącej giełdę towarową w rozumieniu ustawy o giełdach towarowych nabywającej energię elektryczną z tytułu pełnienia funkcji opisanej w art. 5 ust. 3a ustawy o giełdach towarowych.

Tym samym podmiot, który posiada koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej, nie będzie posiadał statusu nabywcy końcowego, a sprzedaż energii przez producenta na jego rzecz nie stanowi czynności opodatkowanej.

Posiadający koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej z racji tego, że nie jest uznawany za nabywcę końcowego, nie będzie podatnikiem na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy, który przewiduje opodatkowanie zużycia energii elektrycznej przez nabywcę końcowego, jeżeli nie została od niej zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tej energii elektrycznej nabywcy końcowemu.

[srodtytul]Zużycie energii[/srodtytul]

Kolejnym rodzajem czynności opodatkowanej podatkiem akcyzowym jest zużycie energii elektrycznej. Stosownie do art. 9 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy opodatkowane akcyzą jest zużycie energii elektrycznej przez podmiot posiadający koncesję, o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 2 oraz zużycie energii elektrycznej przez podmiot nieposiadający koncesji, o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 2, który wyprodukował tę energię.

Zauważyć należy, że przepisy ustawy o podatku akcyzowym uzależniają opodatkowanie zużycia energii elektrycznej od posiadania przez podmiot, który zużył energię elektryczną, koncesji określonej w art. 9 ust. 1 pkt 2. Co niezwykle istotne w niniejszej sprawie, ustawodawca określił w art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy koncesje na przesyłanie, dystrybucję oraz obrót energią elektryczną. W katalogu koncesji pominięta została natomiast koncesja na wytwarzanie energii elektrycznej. Zatem zużycie energii elektrycznej przez podmiot, który posiada jedynie koncesję na jej wytwarzanie, nie stanowi zużycia energii elektrycznej opodatkowanego na mocy art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Z kolei na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 4 ustawy opodatkowane akcyzą jest zużycie energii elektrycznej przez podmioty, które nie posiadają koncesji wymienionej w art. 9 ust. 1 pkt 2, a więc również przez podmioty posiadające jedynie koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej. Jednakże do opodatkowania zużytej energii przez ten podmiot konieczne jest, aby był on producentem zużytej energii elektrycznej. Natomiast jeśli posiadający koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej nabywa energię elektryczną od producenta, zużycie energii nie będzie podlegało opodatkowaniu akcyzą na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym.

[srodtytul]Przepisy mają swoje konsekwencje[/srodtytul]

Uwzględniając brzmienie przepisów ustawy o podatku akcyzowym, należy stwierdzić, że sprzedaż przez producentów energii elektrycznej na rzecz podmiotów, które posiadają koncesję jedynie na wytwarzanie energii elektrycznej, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Sprzedaż ta nie znalazła się bowiem w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem akcyzowym. Z pewnością to niedopatrzenie jest wynikiem błędu ustawodawcy polegającym na tym, że katalog koncesji wskazany w art. 2 pkt 19, których posiadanie przesądza o braku statusu nabywcy końcowego, jest określony szerzej niż katalog koncesji określający podmioty zobowiązane do opodatkowania zużycia energii elektrycznej. W tym drugim przypadku brak bowiem koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej.

Naszym zdaniem mimo sprzeczności uchwalonych przepisów krajowych dotyczących opodatkowania akcyzą energii elektrycznej z prawem wspólnotowym, w przypadku nabycia energii elektrycznej przez podmiot posiadający koncesję na wytwarzanie energii, o ile ta energia zostanie zużyta na własne potrzeby nabywcy, nie istnieje obowiązek opodatkowania tej transakcji, jak również zużycia energii, podatkiem akcyzowym. Co więcej, organy podatkowe nie mają w tym przypadku możliwości powoływania się na prawo wspólnotowe, bowiem zgodnie z naczelną zasadą ustawodawstwa unijnego wszelkie niezgodności prawa krajowego z legislacją wspólnotową, które działają na korzyść podatników, wiążą państwo członkowskie.

Tym samym w celu opodatkowania sprzedaży bądź też zużycia energii elektrycznej w opisywanym przypadku konieczna jest zmiana przepisów ustawy o podatku akcyzowym.

[i]Autorzy są pracownikami Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej[/i]