Mandat karny można nałożyć jednak tylko w określonych sytuacjach. Jest to dopuszczalne, gdy sprawca i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości (czyli jeśli wiadomo, kto i jakie wykroczenie popełnił), a także wtedy, gdy nie ma potrzeby wymierzenia kary surowszej niż ta, którą można nałożyć mandatem karnym (kara ta nie może przekroczyć podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia).

[srodtytul]Kara w określonej wysokości... [/srodtytul]

Grzywna za wykroczenia skarbowe, co do zasady, wymierzana jest w granicach od 1/10 do 20-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Mandatem karnym można jednak nałożyć grzywnę tylko w wielkości nieprzekraczającej podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W tym roku wynosi ono 1126 zł ([link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=238600]rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2007 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę; DzU nr 171, poz. 1209[/link]). Oznacza to, że grzywna nałożona mandatem karnym nie może wynieść więcej niż 2252 zł.

[srodtytul]...i tylko za zgodą sprawcy[/srodtytul]

Aby sprawcę wykroczenia skarbowego można było ukarać mandatem, musi wyrazić zgodę na jego przyjęcie. Oczywiście nie musi tego robić. Co więcej, może odmówić przyjęcia mandatu, i to nie podając nawet przyczyn odmowy. Przepisy kodeksu karnego skarbowego nie zobowiązują go bowiem do podawania powodów odmowy.

Gdy za wykroczenie skarbowe przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, warunkiem ukarania mandatem jest dodatkowo wyrażenie zgody na ich przepadek. Zgodę tę odnotowuje się w protokole przesłuchania lub na dokumencie mandatu karnego.

Wymierzając przedsiębiorcy grzywnę mandatem karnym, urzędnik musi określić zarzucane mu wykroczenie skarbowe oraz pouczyć go o warunkach dopuszczalności postępowania mandatowego, zwłaszcza o skutkach prawnych braku zgody.

Jeśli sprawca wykroczenia nie zgadza się na przyjęcie mandatu karnego, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, co oznacza, że trzeba przeprowadzić konieczne czynności w ramach postępowania przygotowawczego i zdecydować, czy kierować akt oskarżenia do sądu.

[srodtytul]Gotówkowy lub kredytowany[/srodtytul]

Przepisy karne skarbowe przewidują dwa rodzaje mandatu karnego – gotówkowy i kredytowany. Mandat płatny od razu (gotówkowy) można wystawić jedynie osobom czasowo przebywającym w Polsce lub niemającym stałego miejsca zamieszkania czy stałego miejsca pobytu.

[wyimek][b]5630 zł[/b] - jeśli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności lub wartość przedmiotu czynu nie przekracza tej wartości, mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym[/wyimek]

Można go wymierzyć również osobom, które stale przebywają w Polsce, ale czasowo opuszczają to terytorium. Ten rodzaj mandatu polega na wpłaceniu określonej kwoty w chwili i miejscu popełnienia wykroczenia skarbowego bezpośrednio do rąk upoważnionego funkcjonariusza, który następnie wpłaca ją do kasy lub na rachunek bankowy.

Drugi rodzaj mandatu – kredytowany, jest wydawany ukaranemu za potwierdzeniem odbioru. Ten rodzaj mandatu powinien zawierać pouczenie o obowiązku zapłaty grzywny w ciągu siedmiu dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach braku zapłaty w terminie. W razie braku zapłaty mandatu kredytowanego we wspomnianym terminie wobec zobowiązanego wszczynane jest postępowanie egzekucyjne w trybie administracyjnym.

[ramka][b]Kiedy uchyla się karę[/b]

[b]Przedsiębiorca otrzymujący mandat może go zakwestionować. Uprawnienie to przysługuje mu nawet wówczas, gdy mandat przyjął czy opłacił i on się uprawomocnił.[/b]

Uchylenie mandatu następuje na wniosek ukaranego, złożony w terminie zawitym siedmiu dni od daty przyjęcia mandatu. Termin zawity oznacza, że wniosek złożony po czasie będzie nieskuteczny.

Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania nałożono karę grzywny. W praktyce uchylenie mandatu może dotyczyć dwóch sytuacji. Pierwszej, korzystnej dla ukaranego, gdy okaże się, że jego czyn w ogóle nie był wykroczeniem, i drugiej – niekorzystnej – gdy czyn zagrożony jest karą większą, co wyklucza możliwość ukarania mandatem.

Gdy następuje uchylenie mandatu na korzyść ukaranego, sąd jednocześnie nakazuje organowi, na którego rachunek pobrano grzywnę, niezwłoczny zwrot uiszczonej kwoty. Jeżeli jednak czyn zarzucany sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego, przestępstwa lub wykroczenia – uiszczoną kwotę zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie majątkowe grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania. [/ramka]