Przy świadczeniu usług generalną regułą w VAT jest rozliczanie podatku przez usługodawcę. To on obowiązany jest do zastosowania właściwej stawki podatkowej, ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego oraz wystawienia faktury. Są jednak takie obszary działalności, w których reguła ta nie znajduje zastosowania. Jednym z nich jest świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy o VAT.
Czytaj także: Odwrotne obciążenie VAT w budowlance nie przy każdym zleceniu
Kto jest podatnikiem
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są warunki:
a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (czyli niekorzystający ze zwolnienia podmiotowego ze względu na wartość sprzedaży do 200 tys. zł rocznie; gdy podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku kwotę tę przelicza się proporcjonalnie),
b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Przepis ten stosuje się, jeżeli usługodawca świadczy usługi wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT jako podwykonawca.
Podwykonawca
W ustawie o VAT nie ma definicji terminu „podwykonawca". W takiej sytuacji należy odwołać się do znaczenia tego terminu w języku powszechnym. W wyjaśnieniach dotyczących odwróconego obciążenia przy świadczeniu usług budowlanych zawartych na stronie Ministerstwa Finansów ( https://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/komunikaty/-/asset_publisher/6Wwm/content/objasnienie-podatkowe-w-zakresie-odwroconego-obciazenia-podatkiem-vat-transakcji-dotyczacych-swiadczenia-uslug-budowlanych), odwołując się do internetowego wydania Słownika Języka Polskiego organ stwierdził, że „(...) podwykonawca – to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy", przy czym kolejny podwykonawca zlecający jest – w stosunku do swojego podwykonawcy – głównym wykonawcą swojego zakresu prac".
Jeśli więc w danym przypadku podatnik występuje jako podwykonawca, to zgodnie z przytoczonym art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT może być zobowiązany do wystawienia faktury w systemie „odwróconego obciążenia". Warunkiem jest świadczenie usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT.
Należy przy tym pamiętać, że na potrzeby VAT, identyfikując świadczone przez podatników usługi odwołujemy się do klasyfikacji statystycznych, a konkretnie PKWiU z 2008 r., wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (DzU Nr 207, poz.1293, ze zm.), którą stosujemy do celów VAT do 31 grudnia 2018 r.
Co wynika z klasyfikacji
Różnice w klasyfikacji określonych usług można przedstawić na przykładzie usług sprzątania po pracach wykończeniowych. Zgodnie z PKWiU 2008 usługi sprzątania klasyfikowane są w sekcji N „Usługi administrowania i usługi wspierające" w dziale 81 „Usługi związane z utrzymaniem porządku w budynkach i zagospodarowaniem terenów zieleni". Sekcja ta nie obejmuje usług czyszczenia budynków z zewnątrz w powiązaniu z wykończeniem budynku, sklasyfikowanych pod pozycją 43.39.19.0. Kodem tym objęte są z kolei roboty związane z wykonywaniem pozostałych wykończeniowych robót budowlanych, gdzie indziej nie skalsyfikowanych. Usługi objęte kodem 43.39.19.0 zostały też wymienione w poz. 38 załącznika nr 14 do ustawy.
Oznacza to, że mechanizmem odwrotnego obciążenie mogą być objęte wyłącznie usługi sprzątania zewnętrznych ścian budynków.
Potwierdzeniem tego stanowiska są zapisy PKWiU z 2016 r. (rozporządzenie Rady Ministrów z 4 września 2015 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (DzU poz.1676, ze zm.), gdzie w sekcji N obejmującej usługi sprzątania zawarto wyjaśnienie, że sekcja ta nie obejmuje usług czyszczenia budynków po zakończeniu budowy, sklasyfikowanych w 43.39.19.0.
Grzegorz Patek doradca podatkowy i radca prawny, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
