VAT: udzielenie pożyczki jest odpłatnym świadczeniem usług

Tak wynika z interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 maja 2018 r. (0111-KDIB3-1.4012.244.2018.2.IK).

Podatnik będący osobą prawną, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży hurtowej, udzielił swemu kontrahentowi pożyczki. Przy czym działalność w zakresie pozostałych form udzielania kredytów nie należy do przedmiotu działalności (PKD) podatnika ujawnionej w KRS. Udzielenie pożyczki nastąpiło na podstawie zawartej umowy, zgodnie z którą pożyczkobiorca jest zobowiązany do zapłaty pożyczkodawcy wynagrodzenia w postaci odsetek kapitałowych. Podatnik nigdy wcześniej nie udzielał pożyczek innym podmiotom. Tym samym, była to transakcja o charakterze jednorazowym.

Czytaj także: Kiedy pożyczka podlega opodatkowaniu PCC

W związku z tym podatnik zwrócił się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z pytaniem, czy udzielenie pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy jest odpłatnym świadczeniem usług w rozumieniu ustawy o VAT, które jest zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 tej ustawy.

Zdaniem podatnika, na tak postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej. Jak wskazał, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. To ostatnie należy rozumieć szeroko, jako każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów, jeżeli cechuje się odpłatnością i jest wykonywane przez podmiot, który przy wykonywaniu takiego świadczenia występuje w roli podatnika VAT. W przedstawionym stanie faktycznym pożyczkobiorca ma zwrócić podatnikowi kwotę pożyczki powiększoną o odsetki określone w umowie. Tym samym, różnica pomiędzy kwotą pożyczoną a kwotą zwróconą podatnikowi, wyrażająca się w kwocie odsetek, jest wynagrodzeniem należnym podatnikowi z tytułu udzielonej pożyczki. W konsekwencji, udzielenie pożyczki stanowi odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. W ocenie podatnika nie zmienia tego fakt, iż transakcja miała charakter jednorazowy, a sam podatnik „zawodowo" nie trudni się udzielaniem finansowania. Jak zauważył, wykorzystywanie przez osobę prawną majątku w celu uzyskiwania przy jego użyciu dochodu, w tym przypadku z odsetek od udzielonej pożyczki, przesądza o tym, że pożyczka została udzielona w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, przy czym na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT czynność ta podlega zwolnieniu z VAT.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko podatnika za prawidłowe i podzielił argumentację przedstawioną we wniosku o wydanie interpretacji.

Komentarz eksperta

Daria Paszko, aplikant radcowski, associate w dziale prawnopodatkowym PwC

Pożyczka może być opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 2 proc. kwoty pożyczki albo VAT ze stawką „zw". W sytuacji gdy udzielona pożyczka jest opodatkowana VAT, nie podlega opodatkowaniu PCC i odwrotnie. Określenie który podatek należy zastosować nie zawsze jest łatwe. Zwłaszcza, gdy pożyczkodawca jest podatnikiem VAT i prowadzi działalność gospodarczą.

Problem opodatkowania pożyczki udzielonej jednorazowo jest kością niezgody pomiędzy organami podatkowymi a sądami administracyjnymi. Te pierwsze w wydawanych interpretacjach indywidualnych twierdzą, że nawet jednorazowe udzielenie pożyczki przez podatnika VAT można zakwalifikować jako czynność podjętą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zaś sama częstotliwości udzielania pożyczek, cel ich udzielania, czy też brak wpisanego w PKD „udzielania pożyczek" nie mają przy tym znaczenia (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 5 stycznia 2017 r., 2461-IBPP2.4512.901.2016.1.JJ). Bardziej powściągliwe są sądy administracyjne, które stoją na stanowisku, że pytanie - czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności występuje jako podatnik VAT – każdorazowo wymaga oceny odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Sam fakt posiadania statusu podatnika VAT to za mało, aby nie płacić PCC. Dopiero ustalenie, że udzielenie pożyczki jest usługą w rozumieniu ustawy o VAT, wykonaną przez pożyczkodawcę z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w tym zakresie, będzie skutkować opodatkowaniem VAT i zastosowaniem zwolnienia, o którym mowa w 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT (vide: wyrok NSA z 24 czerwca 2016 r., II FSK 1493/14).

Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że objęcie podatkiem od towarów i usług jednorazowej pożyczki przy jednoczesnym zastosowaniu zwolnienia z VAT, które w konsekwencji skutkuje brakiem PCC, jest równie korzystne dla obu stron transakcji. Należy jednak zwrócić uwagę, że świadczenie usług opodatkowanych stawką „zw" powoduje, iż podatnikowi (tutaj: pożyczkodawcy) nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur dokumentujących zakupy związane z czynnościami zwolnionymi. Natomiast w przypadku wykonywania czynności o charakterze mieszanym (opodatkowanych i zwolnionych), w razie braku możliwości alokacji poniesionych wydatków do danego typu działalności (opodatkowanej lub zwolnionej), podatnik ma prawo do zastosowania tzw. proporcji, tj. częściowego odliczenia VAT naliczonego. Tym samym, na koniec dnia skutki opodatkowania pożyczki VAT ze stawką „zw" będą bardziej odczuwalne po stronie pożyczkodawcy, podczas gdy opodatkowanie pożyczki podatkiem PCC odczuje pożyczkobiorca, który jest podatnikiem tego podatku.