Podstawą ustalenia odpisów amortyzacyjnych oraz ujmowania ich w kosztach uzyskania przychodów jest prawidłowe określenie wartości początkowej danego środka trwałego. Ustalenie tej wartości uzależnione jest przede wszystkim od sposobu ich nabycia. Ustawa o CIT przewiduje trzy zasadnicze wartości będące wyznacznikami ustalenia wartości początkowej: cenę nabycia, cenę wytworzenia oraz wartość rynkową.
Jest zasada...
Zgodnie z art. 16g ust. 3 ustawy o CIT, za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy
- powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz
- pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o VAT. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.
...i są dwa wyjątki
Zasadą jest więc nieuwzględnianie wartości VAT w wartości początkowej środków trwałych. Istnieją jednak dwa wyjątki, w których należy wartość VAT wliczyć do wartości początkowej środków trwałych. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, w której VAT nie stanowi podatku naliczonego, drugi natomiast sytuacji, w której podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o naliczony albo zwrot różnicy podatku.
Kiedy jest kosztem uzyskania przychodu
Według art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT kosztem uzyskania przychodów może być jedynie podatek naliczony, jeżeli:
- podatnik jest zwolniony z VAT lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych z VAT oraz
- w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy VAT – jeżeli naliczony VAT nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
A zatem tylko VAT, który zgodnie z przepisami ustawy o VAT nie podlega odliczeniu, może podwyższać wartość początkową środka trwałego.
Przykład:
1 sierpnia 2017 r. podatnik nabył samochód osobowy, który będzie wykorzystywany do celów mieszanych (czyli w prowadzonej działalności gospodarczej oraz prywatnie). Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o VAT podatnik może w tej sytuacji odliczyć tylko 50 proc. naliczonego VAT. Natomiast pozostałe 50 proc. zwiększy wartość początkową środka trwałego.
Skutki błędnej interpretacji przepisów
Podatnik nie może według własnego uznania decydować o nieodliczeniu naliczonego podatku, jeśli zgodnie z przepisami takie prawo mu przysługuje. W sytuacji, gdy podatnik nie odliczał podatku naliczonego – błędnie uznając, że nie ma takiej prawnej możliwości – i kwoty nieodliczonego VAT naliczonego zaliczył do wartości początkowej środków trwałych na podstawie ustawy CIT i od tych wartości dokonywał odpisów amortyzacyjnych, musi skorygować rozliczenia z tytułu VAT oraz wartość początkową środków trwałych. Musi także skorygować odpisy amortyzacyjne w okresach, w których pierwotnie zostały one zawyżone. Stanowisko to potwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 10 czerwca2015 r. (IBPBI/2/4510-289/15/IZ).
Przykład:
Podatnik otrzymał fakturę za zakupiony środek trwały, nie odliczył VAT naliczonego – błędnie przyjmując, że nie ma takiej prawnej możliwości – i kwoty nieodliczonego VAT naliczonego zaliczył do wartości początkowej środków trwałych na podstawie przepisów ustawy o CIT. Od tak ustalonej wartości początkowej dokonywał odpisów amortyzacyjnych.
Jeżeli podatnik nie odliczy VAT naliczonego w związku z błędną interpretacją przepisów, przez pomyłkę lub dobrowolnie zrezygnuje z odliczenia VAT naliczonego i jednocześnie zwiększy wartość początkową środka trwałego, to powinien skorygować zawyżoną wartość początkową oraz dotychczasowe odpisy amortyzacyjne.
Autorka jest konsultantką podatkową oraz trenerem w ECDDP Sp. z o.o. http://www.ecddp.com
podstawa prawna: art. 16g ust. 3 oraz art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)
