Na to rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego biura podróży i firmy turystyczne czekały od prawie trzech lat. W poniedziałek w sprawie kontrowersyjnego opodatkowania VAT zaliczek w turystyce NSA przyznał rację podatnikom, a nie fiskusowi.

Chaos po zmianach

Problem z zaliczkami, które są powszechną praktyką w branży turystycznej, zaczął się po zmianie ustawy o VAT. Od 1 stycznia 2014 r. ustawodawca zdecydował się na usunięcie wielu szczególnych momentów powstania obowiązku podatkowego w VAT. Ich ofiarą padły m.in. biura podróży, które tak jak skarżąca nie wiedziały, jak rozliczać VAT.

We wniosku firma wyjaśniła, że korzysta z procedury VAT marża przewidzianej dla branży (art. 119 ustawy o VAT). Pobiera od klientów zaliczkę na poczet usługi turystyki. Podkreślała, że dopiero po powrocie klienta z wycieczki w ramach świadczonej usługi jest w stanie uzyskać informacje o całkowitej wysokości kosztów. Do końca 2013 r. jako moment powstania obowiązku podatkowego w VAT (w tym do zaliczek) spółka – zgodnie z przepisami wykonawczymi – traktowała chwilę ustalenia marży, nie później jednak niż 15. dnia od dnia wykonania usługi. Od 2014 r. ta podstawa zniknęła i powstał problem, jak przy zaliczce ustalić obowiązek podatkowy.

Sama uważała, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do zaliczki otrzymanej przed wykonaniem usługi turystyki powstaje w momencie ustalenia marży, tj. w praktyce z momentem wykonania usługi turystyki (powrotu klienta z wycieczki).

Fiskus uznał, że jeśli przed wykonaniem usługi turystyki świadczący otrzyma całość lub część zapłaty (zaliczkę), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Innego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu. Stanowczo stwierdził, że skoro opodatkowaniu podlega marża, to moment powstania obowiązku podatkowego przy wpłacie zaliczki powstanie dopiero z chwilą ustalenia tej marży.

Korzystną dla branży wykładnię utrzymał NSA. Przypomniał, że przepisy unijne dla usług turystycznych przewidują szczególny sposób opodatkowania, tj. VAT marża. Polska nie skorzystała z odstępstwa w tym zakresie.

Chodzi o marżę

W ocenie NSA w spornej sprawie oprócz całej gamy problemów praktycznych istotne jest to, że na moment uiszczenia zaliczki nie ma możliwości ustalenia marży. A to ona podlega opodatkowaniu VAT. Nie ma żadnej podstawy prawnej, żeby nałożyć na podatnika obowiązek ustalania jakichś wewnętrznych reguł pozwalających na rozliczenia VAT. Jak zauważyła sędzia Izabela Najda-Ossowska, takie elementy jak podstawa opodatkowania muszą być uregulowane w ustawie. NSA zgodził się, że w spornym przypadku obowiązek podatkowy w VAT powstaje w momencie wykonania usługi.

Wyrok jest prawomocny.

sygnatura akt: I FSK 510/15

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.tarka@rp.pl

Opinia

Krzysztof J. Musiał, doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy

Opodatkowanie zaliczek w usługach turystycznych nie jest regulowane w sposób specjalny w polskiej ustawie o VAT. Naczelny Sąd Administracyjny dobitnie wskazał to w wyroku, konstatując dwie zasady niezmienne w tym podatku. Po pierwsze zauważył, iż usługi turystyczne podlegają szczególnej stworzonej dla nich procedurze opodatkowania marży. To powoduje, iż stosowanie zasad ogólnych, w tym związanych z opodatkowaniem zaliczki, nie może mieć miejsca, jeśli państwo członkowskie nie zastrzegło odstępstwa od reguł wynikających z dyrektywy. Po drugie, że Polska, chcąc opodatkowywać zaliczki na usługi turystyczne, powinna wystąpić do Komisji z wnioskiem, czego nie uczyniła. Gdyby zaliczki dla firm turystycznych, dla których przewidziano specjalną procedurę marży, miały być opodatkowane przed wykonaniem usługi turystycznej, de facto podatek byłby płatny od szacowanej marży, nie zaś od uzyskanej, czego żaden przepis dyrektywy VAT ani polskiej ustawy nie przewiduje.