Tak wynika z poniedziałkowej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, która może nieco poskromić apetyt skarbówki na tzw. kontrole krzyżowe u kontrahentów podatników.
Kanwą uchwały była konkretna sprawa. Podatniczka wystąpiła o zwrot części nadwyżki podatku naliczonego nad należnym za kwiecień 2013 r. w terminie 25 dni. Fiskus miał wątpliwości i uznał za konieczne skonsultowanie się ze skarbówkami Niemiec i Czech w sprawie zagranicznych kontrahentów. W związku z tym urzędnicy kilkakrotnie przedłużali termin na zwrot VAT. Tak powstał spór, czy fiskus, prowadząc tylko czynności sprawdzające wobec podatniczki, miał prawo przedłużyć termin do zakończenia kontroli krzyżowych u jej kontrahentów.
Gdy sprawa trafiła na wokandę NSA, ten zwrócił uwagę na rozbieżności w orzecznictwie. W większości wyroków sądy uznawały, że tzw. kontrola krzyżowa dopuszczalna jest w ramach prowadzonego wobec podatnika postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, a nie poza nimi, tj. jedynie w ramach czynności sprawdzających. Zdarzały się jednak też rozstrzygnięcia odmienne.
Ostatecznie sąd zapytał, czy w przypadku przedłużenia terminu zwrotu różnicy podatku w związku z weryfikacją w ramach czynności sprawdzających możliwe jest żądanie dokumentów od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności.
Siedmiu sędziów NSA odpowiedziało, że nie. W ich ocenie spór został wygenerowany przez samego ustawodawcę. Przenosząc bowiem kontrolę krzyżową u kontrahenta do działu dotyczącego czynności sprawdzających, wykazał się brakiem precyzji. Intencja była bowiem taka, żeby kontrole krzyżowe u kontrahentów były bardziej efektywne i mogły się odbywać w formie czynności sprawdzających. Muszą jednak być powiązane z kontrolą lub postępowaniem podatkowym u podatnika.
Jeśli fiskus dokonuje weryfikacji zasadności zwrotu VAT u podatnika w ramach czynności sprawdzających, to żeby mógł dokonać kontroli krzyżowej kontrahentów, musi przejść do kolejnej fazy, np. postępowania podatkowego.
Jak wyjaśnił sędzia NSA Jan Rudowski, dopiero wszczęcie np. postępowania podatkowego względem podatnika otwiera drogę do kontroli krzyżowych w ramach czynności sprawdzających u kontrahenta.
sygnatura akt: I FPS 3/16
