Wyłączenie przez tzw. Polski Ład możliwości amortyzacji budynków i lokali mieszkalnych wywołało spore poruszenie. Pretensje do ustawodawcy zgłaszali zwłaszcza podatnicy, którzy już zaczęli ją stosować, i uważali, że powinni mieć prawo do jej dokończenia. Wywodzili swoje uprawnienie z konstytucyjnej zasady ochrony praw nabytych i interesów w toku.

Potwierdził to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Wprawdzie to nie kończy sprawy, ponieważ orzecznictwo nie jest jednolite, ale pogląd łódzkiego WSA rzuca na nie nowe światło i daje kolejne argumenty w dyskusji.

Nie zmienia się reguł...

Spółka z branży budowlanej w lipcu 2022 r. wystąpiła o interpretację. We wniosku podała, że wybudowała trzy budynki. Wszystkie wpisała do ewidencji środków trwałych i  rozpoczęła ich amortyzację przed 1 stycznia 2022 r. Spółka zapytała m.in., czy dla nieruchomości mieszkalnych będzie mogła korzystać z odpisów aż do pełnej ich amortyzacji.

Fiskus się na to nie zgodził. Przypomniał, że tzw. Polski Ład wprowadził zmiany w amortyzacji podatkowej. Wyłączają one z kosztów podatkowych odpisy od budynków i lokali mieszkalnych.

Reklama
Reklama

Wydatki na nabycie lub wytworzenie budynków i lokali mieszkalnych, począwszy od 1 stycznia 2022 r., nie będą stanowiły już kosztów poprzez odpisy amortyzacyjne.

Urzędnicy zauważyli jedynie, że dla budynków i lokali mieszkalnych nabytych lub wytworzonych przed 1 stycznia 2022 r. podatnicy – przejściowo – dostali jeszcze ekstra czas na amortyzację. Jednak fiskus zastrzegł, że na zasadach obowiązujących przed zmianą można ją zaliczać do kosztów tylko przez rok, tj. do końca 2022 r. Od 1 stycznia 2023 r. już nie.

Spółka kategorycznie nie zgodziła się z taką wykładnią przepisów. W skardze do łódzkiego WSA zarzuciła ich niezgodność z Konstytucją RP. Na rozprawie zaś wniosła o skierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.

WSA wniosku nie uwzględnił, ale i tak rację w sporze o konstytucyjność przyznał spółce. Uznał bowiem, że ma prawo dokonać samodzielnej oceny konstytucyjności spornych przepisów.

Sąd podkreślił, że model skoncentrowanej kontroli konstytucyjności prawa nie wyklucza odstąpienia od kierowana pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego przez sąd administracyjny, jeżeli zachodzi przypadek oczywistej niekonstytucyjności mających zastosowanie w konkretnej sprawie przepisów. W takich warunkach sąd jest zwolniony – wyjątkowo – z powinności przedstawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego.

Wykluczenie z mocą od 1 stycznia 2022 r. możliwości amortyzacji budynków i lokali mieszkalnych oraz dopuszczenie odpisów dla budynków i lokali nabytych lub wytworzonych przed 1 stycznia 2022 r. jeszcze tylko przez rok łódzki WSA ocenił jako jednoznacznie niezgodne z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych i interesów w toku. Sąd podparł to gruntowną analizą orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

...w trakcie gry

Skoro skarżąca przed nowelizacją nabyła nieruchomości, wprowadziła do ewidencji i dokonywała amortyzacji, to ma gwarancje wynikające z zasady ochrony praw nabytych i interesów w toku.

Zdaniem WSA w Łodzi nowe zasady powinny mieć zastosowanie wyłącznie do tych lokali mieszkalnych, które zostały nabyte lub wytworzone po 1 stycznia 2022 r. A przemawia za tym sposób wprowadzania zmian, który zaskoczył podatników i w istocie powodował ich retrospektywne działanie.

Wyrok nie jest prawomocny.

Sygnatura akt: I SA/Łd 258/23

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Robert Dudkowiak, radca prawny z kancelarii RDK Kancelaria Radców Prawnych

Pogląd, że sądy administracyjne mogą dokonywać tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności, jest utrwalony w orzecznictwie. I w przypadku oczywistej niezgodności danego przepisu z ustawą zasadniczą mogą odmówić jego zastosowania. Nie mam też wątpliwości, że wprowadzony tzw. Polskim Ładem zakaz amortyzacji nieruchomości mieszkalnych, który nie zabezpiecza praw nabytych, narusza konstytucję. Ustawodawca może zmienić reguły gry, ale nie może tym zaskakiwać. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał, że dla długotrwałych inwestycji, do których należą te w nieruchomości, w przypadku zmiany opodatkowania podatnikom należy dać możliwość dokończenia rozliczania na dotychczasowych zasadach. Oczywiście najnowszy problem dotyczący możliwości dokończenia amortyzacji nie jest jeszcze przesądzony. Wiele sądów, w tym jeden ze składów NSA, nie potwierdza takiej możliwości. Niemniej wyrok WSA w Łodzi to kolejny argument w dyskusji, której finałem może być nawet uchwała NSA.