Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjną izby rzemieślniczej w sporze o prawo do zwolnienia z VAT.

Konkretnie chodziło o usługę przeprowadzania egzaminów na tytuły czeladnika i mistrza w zawodzie oraz egzaminów sprawdzających wybrane kwalifikacje zawodowe. Z wnioskiem o interpretację przepisów o VAT wystąpiła jedna z izb rzemiosła i przedsiębiorczości.

Wyjaśniła, że jest organizacją samorządu gospodarczego rzemiosła. Zauważyła, że jednym z najważniejszych jej zadań, określonych w ustawie o rzemiośle, jest organizacja i nadzór na przebiegiem procesu zawodowego w rzemiośle oraz uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki. Podstawowym elementem tego zadania jest zaś przeprowadzanie egzaminów czeladniczych, mistrzowskich oraz sprawdzających.

Izba tłumaczyła, że egzaminy przeprowadza na podstawie wniosku po uiszczeniu opłaty. Była przekonana, że usługi egzaminacyjne są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy o VAT, a nawet jeśli nie, to w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a ustawy o VAT.

Fiskus chciał 23 proc. VAT

Inaczej sprawę widział fiskus. Jego zdaniem usługi egzaminacyjne, o które pyta izba, które nie stanowią elementu składowego usług polegających na prowadzeniu kursów czy szkoleń przygotowawczych do egzaminów organizowanych dla osób do nich przystępujących, nie mogą korzystać ze zwolnienia ani z art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a, ani art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy o VAT. Przy czym przyznał nawet, że izba jest jednostką objętą systemem oświaty, ale w ocenie fiskusa sporne czynności nie stanowią usług w zakresie kształcenia i wychowania.

Ponadto urzędnicy tłumaczyli, że przeprowadzanie egzaminów, jakkolwiek jest ściśle związane z usługą kształcenia lub przekwalifikowania zawodowego, to jednak nie korzysta ze zwolnienia, bo nie jest ona wykonywana przez podmiot świadczący usługę podstawową. Dlatego usługi egzaminacyjne podlegają opodatkowaniu 23-proc. stawką podatku.

NSA: ścisły związek z usługami kształcenia

Izba nie złożyła broni, ale w pierwszej instancji przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Bydgoszczy przegrała. Rację przyznał jej dopiero NSA.

Sąd nie zgodził się co prawda, że w spornym przypadku chodzi o usługi kształcenia, bo skarżąca sama nie prowadzi szkoleń. Niemniej przepisy dyrektywy i krajowe obejmują zwolnieniem także usługi ściśle związane z usługami kształcenia zawodowego czy przekwalifikowania. A sam fiskus przyznał, że ten związek zachodzi. Ponadto, jak tłumaczył sędzia NSA Ryszard Pęk, izba jest jedynym podmiotem uprawnionym do prowadzenia spornych egzaminów, co potwierdza ścisły związek z usługami kształcenia. NSA uznał również, że w tym przypadku art. 43 ust. 17a ustawy o VAT wykracza poza warunki przewidziane w dyrektywie i zwolnienie nie jest wyłączone, choć usługi podstawowej i powiązanej nie świadczy ten sam podmiot.

Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: I FSK 268/20