Mamy niepokojące zjawisko: w ciągu dziewięciu miesięcy tego roku KAS wykryła ponad 220 tys. fikcyjnych faktur VAT na kwotę ponad 7 mld zł. To dwukrotnie więcej, niż w takim samym okresie ubiegłego roku i najwięcej od 2019 r. Skąd się to wzięło?
Zacznijmy od wyjaśnienia, skąd pochodzą te dane. Całkowicie nieprawdziwe i wprowadzające w błąd są pojawiające się w przestrzeni publicznej informacje o tym, że fałszywe faktury zostały wykryte w ostatnich miesiącach automatycznie, na podstawie plików JPK_VAT nadsyłanych przez podatników. W rzeczywistości fikcyjność lub autentyczność faktur można stwierdzić w wyniku kontroli podatkowych bądź kontroli celno-skarbowych. Dlatego dane o liczbie wykrytych fikcyjnych faktur dotyczą okresów, które kontrolujemy, sięgających nawet do pięciu lat wstecz, czyli w okresie przedawnienia zobowiązań podatkowych. Czasem wykrywamy takie faktury wystawione kilka miesięcy temu, innym razem rok albo np. trzy lata wcześniej. Dzisiejsze wyniki kontroli są zatem zbiorem danych dotyczących faktur z różnych okresów w ciągu ostatnich kilku lat. System JPK sam z siebie nigdy nie wskazuje fikcyjnego dokumentu. Oczywiście bieżące dane z tego systemu są bardzo istotnym wskazaniem dla kontrolerów co do typowania podmiotów, których rozliczenia należy sprawdzić, ale sam automatycznie nie wskazuje, że dana faktura dotyczy nieistniejącej transakcji.
W związku z tym całkowicie nieprawdziwa jest narracja, że rekordowa liczba ujawnionych w 2024 r. fikcyjnych faktur wynika z nasilenia tego zjawiska po zmianach politycznych. Według dokonanej analizy okresów wprowadzenia do obiegu prawnego wskazanych 220 tys. fikcyjnych faktur ujawnionych przez KAS w ciągu III kw. 2024 r. tylko 2100 sztuk było wystawionych w 2024 r. Pozostałe fikcyjne faktury, czyli ponad 218 tys. szt., znalazły się w obiegu prawnym w latach wcześniejszych, ale nie zostały wykryte przez właściwe organy i służby. Prawie 63 tys. takich faktur z liczby ujawnionej w 2024 r. zostało wystawionych w 2023 r., prawie 55 tys. w 2022 r., a pozostałe ponad 102 tys. fikcyjnych faktur znalazło się w obiegu jeszcze wcześniej, czyli przed 2022 r. Te dane nie wymagają chyba dalszego komentarza.
Czytaj więcej:
A zatem dopiero kontroler „w terenie” może to zweryfikować?
Z poziomu analiz sprawdzamy, czy dane co do wystawionych faktur po stronie sprzedawcy zgadzają się z danymi po stronie odbiorcy. Jeśli nie – możemy nabrać podejrzeń, że nie wszystko działa prawidłowo. Poza tym w systemie JPK mamy dane o kwotach faktur, ich wystawcy czy odbiorcy, ale nie mamy informacji o przedmiocie transakcji…
Czytaj więcej:
...bo jeszcze nie działa Krajowy System e-Faktur?
Gdy KSeF zacznie działać, rzeczywiście takie dane będziemy mieli i będą one bardzo przydatne. Ale ani dziś, ani nawet gdy ruszy KSeF, żaden algorytm sam nie zdefiniuje faktury jako fałszywej. To musi zrobić człowiek poprzez procedury kontrolne i cały wachlarz środków weryfikacji, jakie mamy do dyspozycji.
Cała rozmowa w poniedziałek w „Rzeczpospolitej” i na Rp.pl
Czytaj więcej:
