Zgodnie z przepisami podatnicy odliczają VAT naliczony na bieżąco. W praktyce zdarza się jednak, że nie skorzystali z tego uprawnienia w odpowiednim czasie. Zazwyczaj nie powoduje to definitywnej utraty prawa do odliczenia. Istnieje bowiem procedura „uratowania" nieodliczonego pierwotnie podatku naliczonego.
Zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Konieczne jest więc ustalenie przez nabywcę towarów i usług momentu powstania obowiązku podatkowego u ich dostawcy. Przepis szczególny (art. 86 ust. 10b ustawy o VAT) stanowi natomiast, że gdy prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynika z otrzymanej przez podatnika faktury, to jego realizacja nie może nastąpić wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym faktura ta została otrzymana.
Jeżeli jednak przedsiębiorca nie odliczył podatku w tym podstawowym okresie rozliczeniowym, a więc w rozliczeniu za okres, w którym powstało uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego, to może skorzystać z dwóch mechanizmów przewidzianych w ustawie o VAT. Mianowicie, w myśl art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego w terminach określonych w art 86 ust. 10, 10d i 10e, to może zrobić to w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. W praktyce odliczenia tak przesuniętego podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji rozliczeniowej składanej za kolejny miesiąc lub kwartał – w zależności od przyjętych przez podatnika okresów rozliczeniowych.
Zdecydowanie bardziej złożony model realizacji prawa do obniżenia wartości podatku należnego występuje wtedy, gdy podatnik nie rozliczył podatku naliczonego w okresie powstania prawa do tego uprawnienia ani w żadnym z kolejnych dwóch okresów rozliczeniowych. W takim przypadku, zgodnie z art. 86 ust. 13 ustawy o VAT, podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego przez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, ale nie później niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (z zastrzeżeniem sytuacji wskazanych w art 86 ust. 13a – dotyczących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz dostawy towarów i usług, dla której podatnikiem jest nabywca). Regulacja ta przyznaje więc podatnikom prawo do obniżenia podatku należnego o naliczony w drodze korekty deklaracji podatkowej składanej za okres, w którym powstało uprawnienie do odliczenia, przy czym możliwość przeprowadzenia takiej korekty została ograniczona w czasie. Można ją bowiem zrobić nie później niż w ciągu pięciu lat, ale – co szczególnie istotne – licząc od początku roku, w którym powstało uprawnienie do obniżenia podatku należnego. Oznacza to, że do końca roku 2015 korektę taką można rozliczyć najdalej w stosunku do uprawnienia powstałego w roku 2011. Trzeba także pamiętać o przewidzianych przepisami ordynacji podatkowej zasadach składania deklaracji korygujących, w tym także o ograniczeniach w tym zakresie, np. w związku z kontrolą podatkową.
Autor jest doradcą podatkowym
