- Na podstawie uchwały zarząd spółki z o.o. powołał prokurenta, który za pełnienie tej funkcji otrzymuje wynagrodzenie. Prokurent nie jest pracownikiem spółki zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Nie wykonuje też swoich czynności w ramach umowy-zlecenia i pozarolniczej działalności gospodarczej. Czy spółka z o.o. jako płatnik ma obowiązek pobierania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przy wypłacie wynagrodzenia dla prokurenta za sprawowanie przez niego tej funkcji? Czy w tym przypadku występuje obowiązek zapłaty składek ZUS? – pyta czytelniczka.

Prokurent to inaczej pełnomocnik spółki umocowany do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna i to tylko ta, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Zasady udzielania prokury i jej zakresu oraz ewentualnego odwołania są określone  w art. 1091–1099 kodeksu cywilnego.

Prokurent reprezentuje spółkę na zewnątrz wobec innych podmiotów. Ma on możliwość wykonywania wszelkich czynności sądowych dotyczących spółki. Może także reprezentować przedsiębiorcę przed organami administracji państwowej i samorządowej, bankami itp. Zakres uprawnień prokurenta jest więc dość szeroki.

Prokury udziela przedsiębiorca, w tym np. spółka z o.o. Decyzja o powołaniu prokurenta jest podejmowana na podstawie uchwały wspólników lub zarządu. Udzielenie jej następuje w drodze złożenia jednostronnego oświadczenia woli przez spółkę. Oświadczenie to musi zostać złożone na piśmie pod rygorem nieważności. Udzielenie prokury podlega obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Z którego źródła

Prokurentowi za sprawowanie tej funkcji przysługuje wynagrodzenie. Jeżeli jest ono wypłacane za pełnienie funkcji prokurenta na podstawie uchwały zarządu spółki z o.o., to przychód ten, na podstawie art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, jest kwalifikowany do przychodów z tzw. innych źródeł. Nie można go bowiem zaliczyć do żadnego ze źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1–8 ustawy o PIT. W szczególności nie można go zaliczyć do przychodów ze stosunku pracy, ani do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, ani do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W takim przypadku spółka z o.o., w związku z wypłatą wynagrodzenia dla prokurenta, nie występuje w roli płatnika zobowiązanego do obliczania i potrącania zaliczki na PIT. W trakcie roku przy wypłacaniu wynagrodzenia nie pobiera ona zaliczki na PIT. Do obowiązków spółki należy natomiast sporządzenie po zakończeniu roku informacji o wysokości przychodów uzyskanych przez prokurenta na formularzu PIT-8C. Informację PIT-8C należy sporządzić do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, którego ona dotyczy. W tym terminie należy przekazać PIT-8C podatnikowi (prokurentowi) oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika (prokurenta). Prokurent po otrzymaniu informacji o uzyskanych przez siebie przychodach z innych źródeł (PIT-8C) wartość tych przychodów wykazuje w rocznym zeznaniu podatkowym i odprowadza należny z tego tytułu podatek dochodowy w terminie do 30 kwietnia po zakończeniu roku podatkowego, którego to rozliczenie dotyczy.

Fiskus potwierdza

Brak obowiązku pobrania przez spółkę z o.o. zaliczek na PIT potwierdzają również organy podatkowe, w tym m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 20 grudnia 2013 r. (IBPBII/1/ 415-890/13/MCZ). W piśmie tym czytamy, że: „(...) Spółka nie jest zobowiązana do poboru miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w związku z wypłatą wnioskodawcy – prokurentowi wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prokurenta w tejże spółce. Wnioskodawca po zakończeniu roku podatkowego we własnym zakresie dokona rozliczenia podatku od tych przychodów".

Analogicznie uznała Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 29 sierpnia 2013 r. (ILPB2/415-564/13-2/AJ).

Nawet gdy jest pracownikiem

Nawet gdy osoba fizyczna wykonująca obowiązki prokurenta jest jednocześnie pracownikiem spółki z o.o. zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, wynagrodzenie otrzymane za pełnienie przez nią funkcji prokurenta podlega zakwalifikowaniu do przychodów z innych źródeł. W tym przypadku obowiązki wykonywane na podstawie umowy o pracę nie mogą jednak obejmować czynności związanych z prokurą. Jeśli podstawą działania prokurenta jest wyłącznie uchwała zarządu spółki, a z zawartej umowy o pracę nie wynikają żadne zobowiązania do działania w zakresie prokury, to spółka z o.o., wypłacając wynagrodzenie za pełnienie przez tę osobę funkcji prokurenta, również nie występuje w roli płatnika PIT.

Potwierdzenie tego stanowiska można odnaleźć w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 31 paź- dziernika 2013 r. (ILPB2/415-756/13-2/ES). Organ podatkowy wskazał, że gdy umowa o pracę nie obejmuje czynności związanych z prokurą, to „(...) jeżeli prokurent dokonuje czynności na rzecz spółki i uzyskiwane z tego tytułu przychody zaliczane są do przychodów z innych źródeł, to spółka nie jest obowiązana do pobrania zaliczki na podatek dochodowy. Ma ona jedynie obowiązek sporządzić informację o wysokości uzyskanych przez prokurenta przychodów".

Podobnie uznała Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 3 października 2013 r. (IBPBII/ 1/415-694/13/BD) oraz Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 8 lipca 2013 r. (ITPB1/415-447/13/MR).

Bez obowiązku ubezpieczeń

Wynagrodzenie wypłacone za pełnienie funkcji prokurenta na podstawie uchwały zarządu spółki nie podlega również składkom ZUS. Prokura nie została wymieniona wśród tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń. W rezultacie wynagrodzenie otrzymane przez prokurenta nie jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia do ZUS. Oznacza to, że od tego wynagrodzenia nie należy naliczać i opłacać żadnych składek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych potwierdził to w interpretacjach indywidualnych wydanych przez: oddział w Lublinie 12 lipca 2013 r. (WPI/200000/ 451/966/ 2013) oraz oddział w Gdańsku 22 października 2013 r. (DI/100000/ 451/287/ 2013). Z tego ostatniego pisma wynika, że: „Ubezpieczeniom społecznym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. W art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca wskazał wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. (...) Wyliczenie zawarte w tym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego. (...) Pełnienie funkcji prokurenta spółki na podstawie uchwały zarządu jest neutralne w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym, gdyż powyższe powołanie nie stanowi tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Bez znaczenia prawnego w kontekście obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu pełnienia funkcji prokurenta na podstawie powołania jest fakt równoległego świadczenia pracy u wnioskodawcy w oparciu o umowę o pracę".