Gastronomia to – jak wynika z internetowego słownika języka polskiego – działalność produkcyjno-usługowa obejmująca prowadzenie restauracji, barów itp. (http://sjp.pwn.pl/szukaj/gastronomia). Działalność tego rodzaju mieści się w dziale 56 PKD, który obejmuje działalność usługową związaną z wyżywieniem. Czynności wykonywane w ramach tej działalności klasyfikowane są w PKWiU w dziale 56, tj. jako usługi związane z wyżywieniem.

Nie zawsze świadczenie usług

Nie zawsze jednak sprzedaż posiłków jest na gruncie VAT świadczeniem usług. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zob. wyrok z 2 maja 1996 r. w sprawie C-231/94 oraz wyrok z 10 marca 2011 r. w połączonych sprawach C-497/09, C-499/09, C-501/09 i C-502/09) oraz art. 6 unijnego rozporządzenia wykonawczego wynika, że w niektórych przypadkach sprzedaż posiłków jest dla celów VAT dostawą towarów, tj. dostawą gotowych posiłków i dań (PKWiU 10.85) >patrz tabela.

Kiedy z preferencją, a kiedy bez

Usługi związane z wyżywieniem (PKWiU 56) opodatkowane są, co do zasady, stawką 8 proc. (na podstawie § 3 ust. 1 pkt 1 ?w zw. z poz. 7 załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2013 r. w sprawie obniżonych stawek). Stawka ta nie dotyczy jednak sprzedaży niektórych napojów i towarów ?w ramach usług związanych z wyżywieniem >patrz tabela.

Usługi stołówkowe świadczone przez szkoły i przedszkola są zwolnione z VAT

Wyłączenie stosowania stawki 8 proc. do niektórych napojów i towarów powoduje wątpliwość, jak należy traktować świadczenie usług związanych z wyżywieniem, w których skład częściowo wchodzą takie towary. Według mnie, w takich przypadkach świadczona jest usługa związana z wyżywieniem, która opodatkowana jest częściowo obniżoną stawką 8 proc., częściowo zaś – stawką podstawową 23 proc. Wydaje się bowiem, że gdyby minister finansów chciał, aby sprzedaż niektórych towarów w ramach usługi związanej z wyżywieniem była dostawą towarów, postanowiłby o tym wprost. Organy podatkowe uważają jednak, że w przypadkach, o których mowa, dochodzi – oprócz świadczenia usługi związanej z wyżywieniem – odrębnie do dostaw towarów opodatkowanych stawką 23 proc. Tytułem przykładu można wskazać interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 2 sierpnia ?2013 r. (IPPP1/443-513/13-2/JL), w której czytamy, że „w sytuacji przedstawionej w niniejszym wniosku, na gruncie obowiązujących przepisów ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia z odrębnymi świadczeniami: usługą gastronomiczną, która opodatkowana będzie 8-proc. stawką podatku oraz dostawą towarów wymienionych w poz. 7 załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra finansów, których dostawa opodatkowana będzie podstawową 23-proc. stawką podatku".

Kłopot także z zaliczkami

Z przepisów nie wynika przy tym, jak powinni postępować podatnicy otrzymujący zaliczki na poczet świadczenia usług związanych z wyżywieniem obejmujących sprzedaż napojów ?i innych towarów, których sprzedaż w ramach usług związanych z wyżywieniem opodatkowana jest według stawki podstawowej 23 proc., którzy w momencie otrzymywania zaliczki nie wiedzą, jaka ilość tych napojów i towarów zostanie sprzedana w ramach zaliczkowanej usługi związanej z wyżywieniem. W mojej ocenie w takim przypadku można zaliczkę w całości opodatkować według obniżonej stawki 8 proc. (skoro dotyczy ona usługi związanej z wyżywieniem), a po wykonaniu usługi związanej ?z wyżywieniem uwzględnić ewentualną korektę. Organy podatkowe wydają się mieć jednak odmienne zdanie. Jak bowiem uznała Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 2 czerwca ?2009 r. (IBPP2/443-174/09/ICz), w takich przypadkach zaliczka powinna być opodatkowana w połowie według stawki obniżonej (obecnie 8 proc.), w połowie zaś według stawki podstawowej (obecnie 23 proc.).

Obsługa pasażerów i ładunków

Wyjątkowo usługi związane z wyżywieniem mogą być także opodatkowane stawką zero proc. Sytuacja taka może mieć miejsce w przypadku usług świadczonych na rzecz przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym (na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 8 ustawy ?o VAT stawkę zero proc. stosuje się do usług związanych z obsługą startu, lądowania, parkowania, obsługą pasażerów i ładunków oraz innych usług o podobnym charakterze świadczonych na rzecz przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym). Dopuszczalność stosowania stawki zero proc. w takich przypadkach potwierdzają w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, np. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 5 grudnia 2013 r. (IPPP3/443-878/13-2/JK).

Zapiekanki z mniejszym obciążeniem niż gofry

Stawka 8 proc. nie ma zastosowania do dostaw gotowych posiłków i dań. Dostawy takie opodatkowane są, co do zasady, jeszcze niższą stawką VAT, tj. stawką 5 proc. (na podstawie ?art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 28 załącznika nr 11 do ustawy o VAT; nie dotyczy to gotowych posiłków i dań o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc., których dostawa jest opodatkowana VAT według stawki podstawowej 23 proc.). Z opodatkowania stawką 5 proc. korzysta, między innymi, klasyfikowana jako dostawy towarów sprzedaż (zwłaszcza sprzedaż na wynos):

1) ?zapiekanek, hot-dogów, hamburgerów, kebabów czy frytek (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy ?z 7 maja 2012 r., ITPP1/443-103/12/BJ), w tym sprzedaż hot-dogów na stacjach benzynowych (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 18 lutego 2013 r., IPPP3/443-107/13-2/RD),

2) ?dań mięsnych, rybnych, pierogów, placków, sałatek czy zup dowożonych pod wskazany przez klienta adres, odbieranych na wynos w kasie albo przez okienko znajdujące się na zewnątrz lokalu (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 28 listopada 2012 r., IPPP1/443-849/12-2/MPe); dotyczy to również dań na wynos sprzedawanych przez restauracje (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej ?w Poznaniu z 14 kwietnia 2014 r., ILPP2/443-105/14-3/AK),

3) lodów i deserów lodowych (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 19 marca 2013 r., IPPP1/443-140/13-5/AW),

4) pizzy (zarówno sprzedaż pizzy na wynos w lokalu, jak ?i sprzedaż pizzy dostarczanej do domu klienta – zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 7 listopada 2012 r.,  IPPP1/443-893/12-2/MP),

5) popcornu (na podstawie ?art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 22 załącznika nr 10 do ustawy o VAT; zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Katowicach ?z 12 kwietnia 2012 r., IBPP2/443-38/12/RSz),

6) soków owocowych (na podstawie art. 41 ust. 2a w zw. ?z poz. 19 oraz poz. 31 załącznika nr 10 do ustawy o VAT; zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 4 kwietnia 2013 r., IPPP1/443-234/13-5/AW).

Z opodatkowania stawką 5 proc. nie korzystają natomiast, między innymi, dostawy gofrów. Dostawy takie opodatkowane są według stawki 8 proc. (na podstawie art. 41 ust. 2 w zw. ?z poz. 34 załącznika nr 3 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT).

Stawki 5 proc. nie można również stosować, gdy wydawane posiłki czy napoje są elementem świadczenia usług gastronomicznych (usług związanych z wyżywieniem). Jak czytamy ?w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 27 marca 2014 r. (ILPP2/443-9/14-4/AD): „(...) soki podawane są w trakcie uroczystości weselnych i przyjęć do posiłków. Zatem sprzedaży soków towarzyszą inne usługi, którym można przypisać charakter dominujący – określone przez wnioskodawcę jako usługi związane z wyżywieniem sklasyfikowane w PKWiU pod symbolem ex 56 (usługi gastronomiczne). Tym samym sprzedaż soków dokonywana w ramach usługi gastronomicznej korzysta z 8-proc. stawki podatku VAT".

Obiad ze zwolnieniem zje uczeń...

Usługi stołówkowe (PKWiU 56.29.20.0) co do zasady są opodatkowane według stawki 8 proc. Nie dotyczy to jednak części usług stołówkowych świadczonych przez szkoły i przedszkola.

Przyjmuje się, że świadczenie tych usług stołówkowych jest zwolnione od podatku jako świadczenie usług w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą (na podstawie art. 43 ust. 1 ?pkt 24 ustawy o VAT). Dotyczy to usług stołówkowych świadczonych przez szkoły i przedszkola nie tylko dla własnych uczniów, ale również usług dla uczniów innych szkół i przedszkoli (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 31 sierpnia 2012 r., IPPP2/443-596/12-2/KG, czy interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 25 marca 2014 r., IBPP3/443-1541/13/JP).

...oraz nauczyciel

Zwolnione od podatku są również usługi stołówkowe świadczone przez szkoły i przedszkola dla pracowników pedagogicznych. Podstawą prawną tego zwolnienia jest od 1 stycznia ?2014 r. znowelizowany art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy o VAT (do końca 2013 r. przepis ten nie obejmował usług ściśle związanych z usługami w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą, ?a w konsekwencji zwolnienie obejmujące usługi stołówkowe świadczone przez szkoły i przedszkola dla pracowników pedagogicznych wynikało z § 13 ust. 1 pkt 26 poprzedniego rozporządzenia wykonawczego – zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Łodzi z 13 grudnia 2012 r., IPTPP4/443-643/12-7/BM, czy interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 13 marca 2014 r., IPPP1/443-1310/13-2/MPe). Również w tym przypadku zwolnienie obejmuje usługi stołówkowe świadczone przez szkoły ?i przedszkola nie tylko dla własnych pracowników pedagogicznych, ale również dla pracowników pedagogicznych innych szkół i przedszkoli (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 31 sierpnia 2012 r., IPPP2/443-596/12-2/KG).

Zwolnione od podatku nie są natomiast usługi stołówkowe świadczone przez szkoły i przedszkola na rzecz (własnych oraz obcych) pracowników niepedagogicznych. W tym zakresie usługi stołówkowe opodatkowane są stawką 8 proc. (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Łodzi z 13 grudnia 2012 r., IPTPP4/443-643/12-7/BM, czy interpretację Izby Skarbowej ?w Katowicach z 25 marca 2014 r., IBPP3/443-1541/13/JP). Ze zwolnienia od podatku nie korzystają oczywiście również usługi stołówkowe świadczone na rzecz osób innych niż pracownicy szkoły lub przedszkola.

Autor jest doradcą podatkowym ?oraz autorem komentarza do ustawy o VAT