Zgodnie z art. 291c ordynacji podatkowej do kontroli podatkowej podatnika, który jest przedsiębiorcą, stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy ?z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: u.s.d.g.). Chodzi o art. 77–84d dotyczące kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów, np. w razie nieokazania przez pracowników kontroli legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności, niedoręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli czy wykonywania czynności kontrolnych podczas nieobecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej.

Sprzeciw wnosi się do organu właściwego w sprawie – podejmującego kontrolę i wykonującego ją, np. do dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej.

Trzy dni to dość krótko

Ustawodawca dał podatnikowi krótki termin na wniesienie sprzeciwu. Zgodnie bowiem ?z art. 84c ust. 3 u.s.d.g. sprzeciw wnosi się w terminie trzech dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli, ?a wnosząc taki sprzeciw, przedsiębiorca musi tę czynność uzasadnić. Ten krótki termin sprawia w praktyce wiele problemów. Zdarza się bowiem, że sprzeciw jest wnoszony nie ?w ciągu trzech dni roboczych, ale znacznie później.

W art. 84c u.s.d.g. nie ma uregulowań w zakresie warunków przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu, jednak ?w art. 84c ust. 16 u.s.d.g. wskazano, że do postępowań prowadzonych przez organ kontroli wskutek wniesienia przez przedsiębiorcę sprzeciwu, ?w zakresie nieuregulowanym ?w u.s.d.g., stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.

Instytucja przywrócenia terminu oznacza możliwość uchylenia negatywnych skutków opóźnienia w dokonaniu czynności prawnej, dla której zastrzeżono termin procesowy, w sytuacji gdy nastąpiło to bez winy strony (wyrok WSA w Krakowie z 9 lutego 2007 r., I SA/Kr 923/05).

Niezbędne wymogi

Zgodnie z art. 58 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) w razie uchybienia terminu należy go przywrócić, ale tylko gdy są spełnione określone warunki.

1. Termin jest przywracany na prośbę zainteresowanego – przy czym prawo wniesienia sprzeciwu przysługuje ściśle określonym podmiotom – przedsiębiorcy i to tylko temu, wobec którego wszczęto kontrolę, formalnie uznanego przez organ za podmiot kontrolowany.

2. Uchybienie terminu nastąpiło bez winy przedsiębiorcy ?i zainteresowany uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

3. Prośba o przywrócenie terminu została wniesiona w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu.

4. Jednocześnie z wniesieniem prośby kontrolowany musi dopełnić czynności, dla której określony był termin. Oznacza to, że jednocześnie z wnioskiem kontrolowany musi wnieść sprzeciw na czynności kontrolne. Przy czym przywrócenie terminu do złożenia prośby ?o przywrócenie terminu jest niedopuszczalne.

Trzeba uprawdopodobnić

Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu ?w znaczeniu ścisłym. Musi ono dawać wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia ?o jakimś fakcie. W postępowaniu o przywrócenie terminu to organ podatkowy ma ustalić, czy podatnik jest winny uchybienia. Jako kryterium przy ocenie winy w uchybieniu takiego terminu procesowego przyjmuje się obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od podatnika dbającego należycie o swoje interesy. Podatnik powinien więc uwiarygodnić swoją staranność w dochowaniu terminu oraz to, że przeszkoda uniemożliwiająca mu zachowanie go była od niego niezależna i niemożliwa do przezwyciężenia.

Zdarzeniami uzasadniającymi brak winy w uchybieniu terminu mogą być np. pożar, powódź, nagła choroba, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą, przerwa w komunikacji (wyrok WSA w Gliwicach ?z 10 grudnia 2012 r., I SA/Gl 419/12). To organ podatkowy ocenia stan faktyczny, jaki przedstawił podatnik we wniosku o przywrócenie terminu. Organ musi obiektywnie ocenić, czy okoliczności, które wnioskodawca wskazał we wniosku, pozwalają stwierdzić owo uprawdopodobnienie, a więc to, że uchybienie terminu nastąpiło bez winy kontrolowanego.

Przykład

W firmie podatnika Adama Nowaka przeprowadzana jest kontrola podatkowa wszczęta 24 marca 2014 roku. Ponieważ organ kontrolny dopuścił się zdaniem podatnika naruszenia przepisów ?w postaci wykonywania przez organy kontroli czynności podczas jego nieobecności, podatnik Adam Nowak uznał, że wniesie sprzeciw na tę czynność organu. Nie zrobił tego jednak  w terminie, gdyż ?26 marca 2014 r. jego firma została zalana i pan Adam musiał zająć się tą kwestią. Dopiero 27 marca ?2014 r. sytuacja została opanowana. Pan Adam natomiast wniósł sprzeciw 1 kwietnia 2014 r. ?i jednocześnie złożył wniosek ?o przywrócenie terminu ?na wniesienie sprzeciwu. Organ kontrolny przywrócił panu Adamowi termin do wniesienia sprzeciwu wobec wykonywania czynności kontrolnych, gdyż podatnik złożył taki wniosek wraz ze sprzeciwem ?w ustawowym terminie siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Organ wskazał także, że uchybienie nastąpiło bez winy podatnika, co uprawdopodobnił on, dołączając do wniosku odpowiednie dokumenty.

Zawsze warto spróbować

Organ kontroli w terminie trzech dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje postanowienie o:

- ?odstąpieniu od czynności kontrolnych,

- ?kontynuowaniu czynności kontrolnych.

Na postanowienie to przedsiębiorcy przysługuje zażalenie w terminie trzech dni od dnia otrzymania postanowienia. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje w drodze postanowienia, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jego wniesienia.

Wniosek o przywrócenie terminu warto zawsze złożyć. Zgodnie bowiem z art. 84c ?ust. 12 u.s.d.g. nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie trzech dni roboczych jest równoznaczne ?w skutkach z wydaniem przez organ właściwy postanowienia ?o odstąpieniu od czynności kontrolnych (uchwała NSA z 13 stycznia 2014 r., II GPS 3/13).

Przykład

W firmie XYZ wszczęto 24 marca 2014 r. kontrolę podatkową. Pani Katarzyna Wiśniewska – osoba upoważniona do reprezentacji firmy – miała wypadek 25 marca 2014 r. i przez kilka dni ?była hospitalizowana. ?31 marca 2014 r. pani Katarzyna została wypisana ze szpitala, ?a 1 kwietnia 2014 r. niezwłocznie złożyła w organie kontrolującym sprzeciw wraz z wnioskiem ?o przywrócenie terminu ?do wniesienia sprzeciwu, motywując go dokumentacją lekarską.