Warunkiem odliczenia jest, aby zagraniczna spółka wykazała związek pomiędzy zakupami realizowanymi przez oddział w Polsce a swoją działalnością za granicą.

12 lutego 2014 r. Naczelny Sąd Administracyjny (I FSK 353/13) uchylił wyrok WSA ?w Gliwicach (III SA/Gl 986/12) ?i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, wskazując, że rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest niezgodne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi VAT. Uchylone orzeczenie za niezasadne uznało odliczanie na podstawie art. 86 ?ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT podatku naliczonego od zakupów zrealizowanych przez oddział i związanych z czynnościami wykonywanymi na rzecz centrali, która z kolei wykonuje w kraju swojej rezydencji czynności podlegające opodatkowaniu VAT ?na rzecz kontrahentów zewnętrznych.

Czego dotyczył problem

Naczelny Sąd Administracyjny musiał ocenić, czy zasadne jest odliczanie naliczonego VAT od zakupów zrobionych przez oddział na rzecz centrali, która wykonuje czynności na rzecz podmiotów trzecich. WSA w Gliwicach w wyroku ?z 25 września 2012 r. uznał bowiem, że w związku z brakiem dwóch podmiotów – oddział i centrala uznawane są jedynie za wewnętrznie wyodrębnione jednostki – brak jest także powstania prawa do odliczenia VAT zapłaconego przy zakupach.

NSA wskazał jednak, że ?w świetle art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT w pełni zasadne jest odliczanie VAT, skoro zakupy są związane w sposób bezsprzeczny z opodatkowanymi czynnościami świadczonymi za granicą na rzecz kontrahentów zewnętrznych.

To już kolejny taki wyrok

Podobnie orzekł NSA w wyroku z 26 lutego 2013 r. (I FSK 493/12) oddalającym skargę kasacyjną organu podatkowego, który domagał się uznania, że przedsiębiorca zagraniczny prowadzący w Polsce oddział nie ma prawa do odliczania VAT od wydatków ponoszonych przez oddział w związku z czynnościami wykonywanymi na rzecz swojej centrali. Rozstrzygnięcie sądu miało istotne znaczenie dla wszystkich przedsiębiorstw zagranicznych, prowadzących działalność w Polsce poprzez oddziały lub zarejestrowanych ?w Polsce dla celów VAT. ?W praktyce oddziały są tworzone dla celów świadczenia usług niematerialnych (takich jak usługi inżynieryjne, badawczo-rozwojowe), wdrażania dużych projektów inwestycyjnych czy realizacji określonych czynności dla podmiotów z grupy kapitałowej (na przykład obsługa roszczeń gwarancyjnych, serwis producencki, wsparcie sprzedaży lub dystrybucji). W każdym z tych przypadków oddziały z reguły ponoszą koszty towarów i usług nabywanych w kraju, a związanych z działalnością prowadzoną przez swoje jednostki centralne za granicą. Biorąc pod uwagę zasady unijnego systemu VAT, można łatwo wykazać związek pomiędzy zakupami realizowanymi przez oddział w kraju a działalnością gospodarczą wykonywaną przez jednostkę centralną za granicą. Taki związek powinien być wystarczającą przesłanką do uznania, że VAT od zakupu towarów i usług w Polsce podlega odliczeniu.

Fiskus nieprzychylny spółkom

Organy podatkowe chętnie stosują skrajnie niekorzystną interpretację przepisów. W ocenie urzędów skarbowych oddział i jednostka centralna to ten sam podmiot prawny (oddział nie ma odrębnej osobowości prawnej ani podatkowej). Zatem rozliczenia wewnętrzne pomiędzy jednostką centralną a oddziałem nie mogą być kwalifikowane jako czynności podlegające VAT, a podatek naliczony związany z takimi czynnościami nie powinien podlegać odliczeniu z uwagi na brak związku z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu. Taka interpretacja, nawiązująca do wykreowanej zasady „terytorialności" VAT, prowadziła do zakwestionowania odliczenia VAT dla wielu podatników zagranicznych. Organy podatkowe wydały wiele niekorzystnych interpretacji indywidualnych, z których część nie została jeszcze uchylona przez sądy administracyjne.

Kształtuje się nowa linia orzecznicza

Tomasz ?Hatylak, doradca podatkowy ?w kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak

W pełni podzielam stanowisko NSA, gdyż orzecznictwo sądowe niemal jednoznacznie uznaje oddział za jednostkę organizacyjną wyodrębnioną jedynie wewnętrznie, której działalność jest ?w istocie formą organizacyjną działalności przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce. Rażąco niekonsekwentne było więc w tym kontekście odbieranie przez WSA w Gliwicach przedsiębiorcy zagranicznemu prawa do odliczania podatku zapłaconego w związku z zakupami dokonanymi przez jego oddział, związanymi niepodważalnie ?z jego opodatkowaną działalnością realizowaną ?na terytorium UE.

Nie znamy jeszcze uzasadnienia wyroku, jednak można się domyślać, że sąd zechce nawiązać ?do argumentacji zawartej we wcześniejszych orzeczeniach, które w ostatnim czasie uznały prawo oddziału spółki zagranicznej do odliczenia VAT naliczonego, w szczególności do precedensowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lutego 2013 r. (I FSK 493/12), stanowiącego, że oddział zagranicznej firmy lub podatnik tylko zarejestrowany dla celów VAT ma prawo do pełnego odliczania VAT od zakupów związanych ?z wykonywaniem usług serwisu gwarancyjnego ?na rzecz jednostki macierzystej.

Stanowisko NSA z 26 lutego 2013 r. jasno określiło, że zasady wspólnego systemu VAT i wydane na ich podstawie polskie przepisy ustawy o VAT nie mogą prowadzić do naruszenia zasady neutralności podatku dla podmiotów prowadzących transgraniczną działalność gospodarczą na terenie UE. ?W mojej ocenie jest to istotny argument w sporach z organami podatkowymi. Wówczas NSA po raz pierwszy zajął się rozstrzygnięciem tego ważnego problemu prawnego. Najnowszy wyrok NSA ?z 12 lutego 2014 r. pozwoli na umocnienie linii orzeczniczej przyznającej polskim oddziałom podmiotów zagranicznych prawo odliczania VAT naliczonego i w sposób jednoznaczny rozstrzygnie kontrowersje w tym zakresie, co z kolei może okazać się znaczące dla funkcjonowania ?w Polsce oddziałów zagranicznych podmiotów.