Ze względu na zły stan zdrowia zawiesiłem działalność gospodarczą na pół roku. Jednak w tym czasie ponosiłem wydatki związane z leasingiem samochodu osobowego oraz najmem lokalu. W okresie zawieszenia działalności nie składałem deklaracji VAT. Od grudnia zamierzam wznowić działalność gospodarczą. Co z fakturami kosztowymi z tego okresu? Czy i kiedy mogę odliczyć z nich VAT? – pyta czytelnik.

Z art. 14a ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej wynika, że przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników, może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Co do zasady w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie może on wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Ma jednak prawo do tego, aby wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Temu celowi służą właśnie wydatki ponoszone na podstawie umów, które zostały zawarte przez przedsiębiorcę jeszcze w czasie prowadzenia działalności gospodarczej, do których należy np. umowa najmu lokalu, umowa leasingu czy umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych.

Zmniejszone obowiązki

Podatnicy, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, nie mają obowiązku składania deklaracji VAT za te okresy rozliczeniowe, których dotyczy to zawieszenie (art. 99 ust. 7a ustawy o VAT). Nie oznacza to, że podatnik traci prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych w trakcie zawieszenia działalności, jeżeli są one związane z działalnością opodatkowaną i powodują zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów.

Prawo do tego odliczenia potwierdzają także organy podatkowe, czego przykładem jest interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 20 kwietnia 2012 r. (IBPP2/443-56/12/AM). W piśmie tym organ podatkowy potwierdził przysługujące podatnikowi prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego wynikającego z otrzymywanych w okresie zawieszenia działalności faktur z tytułu zakupu usług telekomunikacyjnych oraz rat leasingowych za przyczepę. W związku z tym podatnik ten miał prawo do składania deklaracji VAT w okresie zawieszenia działalności i wykazania w nich podatku naliczonego do przeniesienia na kolejne okresy rozliczeniowe zgodnie z art. 86 ust. 19 ustawy o VAT. W tej sytuacji kwestią niezwykle istotną jest ustalenie, za który okres rozliczeniowy podatnik może dokonać tego odliczenia.

Nie można kumulować

Przepisy o VAT nie pozostawiają swobody w zakresie wyboru terminu, w którym przysługuje prawo do odliczenia VAT od zakupów, czyli zasadniczo za okres otrzymania faktury zakupu lub za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 10 i 11 ustawy o VAT). Tym samym przedsiębiorca dokonujący odliczenia VAT od zakupów w trakcie zawieszenia działalności, nie może zbierać faktur przez cały okres tego zawieszenia po to, aby skumulowaną w tym czasie kwotę podatku naliczonego wykazać np. w pierwszej deklaracji VAT-7 składanej za okres po wznowieniu działalności gospodarczej. Podatnik nie może wybrać sobie dowolnie deklaracji VAT, w której rozliczy podatek naliczony od wydatków poniesionych w trakcie zawieszenia działalności. Odliczenie to jest bowiem możliwe tylko rozliczeniu za okres, w którym powstało to prawo lub ewentualnie za dwa kolejne okresy rozliczeniowe.

Przykład

Przedsiębiorca Zygmunt Kowalski zawiesił działalność gospodarczą za okres od 1 października 2012 r. do 30 września 2013 r. Pan Zygmunt rozlicza VAT za okresy miesięczne. W październiku ubiegłego roku otrzymał fakturę dokumentującą czynsz za lokal. Podatek naliczony, który z niej wynika, pan Zygmunt powinien wykazać w deklaracji VAT-7 za październik, listopad lub grudzień 2012 r. Wykazanie podatku naliczonego w pierwszej deklaracji VAT-7 za okres po zawieszeniu działalności, czyli za październik 2013 r. jest nieprawidłowe, gdyż prawo do jego odliczenia powstało wcześniej.

Decyzja należy do podatnika

Termin odliczenia podatku naliczonego to jedna sprawa, a termin złożenia deklaracji z wykazaną kwotą odliczenia to druga sprawa. Podatnik nie ma obowiązku składania deklaracji VAT za okres zawieszenia działalności. Jednocześnie nie ma też zakazu ich składania, co oznacza, że z uwagi na występujący podatek naliczony podatnikowi przysługuje prawo do tego, aby w okresie zawieszenia działalności gospodarczej składać deklaracje VAT, wykazując w nich kwotę odliczonego podatku. Za okres zawieszenia działalności gospodarczej podatnikowi przysługuje prawo wyboru momentu, w którym może on złożyć deklaracje VAT z wykazaną w nich kwotą odliczenia VAT od zakupów ponoszonych w związku z zabezpieczeniem czy zachowaniem źródła przychodów. Dokonuje on tego odliczenia za okres, w którym przysługuje mu prawo do odliczenia VAT od zakupów na podstawie art. 86 ust. 10 i 11 ustawy o VAT, w deklaracji VAT składanej:

1. w trakcie zawieszenia działalności (podatnik nie ma obowiązku składania deklaracji VAT w tym okresie, ale ma do tego prawo) lub

2. po wznowieniu działalności (podatnik na podstawie art. 99 ust. 7a ustawy o VAT nie ma obowiązku składania deklaracji VAT w okresie zawieszenia działalności, wobec czego stosowne deklaracje VAT za ten okres może także złożyć jednorazowo po wznowieniu działalności).

Przykład

Podatniczka Anna Wiśniewska zawiesiła działalność gospodarczą na okres 6 miesięcy, tj. od 1 stycznia do 30 czerwca 2013 r. W okresie zawieszenia działalności pani Anna otrzymywała faktury za najem lokalu oraz za usługi leasingu samochodu osobowego. VAT naliczony od tych zakupów rozliczyła w deklaracjach VAT za okresy, w których zgodnie z art. 86 ust. 10 i 11 ustawy o VAT powstało prawo do tego odliczenia. Deklaracje te podatniczka może złożyć albo w okresie zawieszenia działalności, albo po jej wznowieniu.

Zwrot na rachunek bankowy

Decydując się na złożenie deklaracji VAT w okresie zawieszenia działalności, kwoty odliczonego podatku wykazuje się jako „Kwotę do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy". Podatnik może także w okresie zawieszenia działalności wystąpić o zwrot tej kwoty na rachunek bankowy. W takim przypadku brak sprzedaży opodatkowanej w deklaracji VAT nie wyklucza tego zwrotu, a podstawą do jego uzyskania jest art. 87 ust. 5a ustawy o VAT.

Otrzymanie zwrotu wymaga złożenia wraz z deklaracją VAT umotywowanego wniosku. Jednak w tym przypadku termin zwrotu podatku jest wyjątkowo długi, ponieważ podatek naliczony wykazany w tej deklaracji podlega zwrotowi w terminie 180 dni, licząc od dnia jej złożenia. Skrócenie terminu zwrotu do 60 dni może nastąpić wówczas, gdy podatnik złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe odpowiadającej kwocie wnioskowanego zwrotu.

Czasem więc lepiej poczekać z tym zwrotem do czasu wznowienia działalności i pojawienia się obrotu ze sprzedaży. Wówczas termin zwrotu VAT będzie wynosił 60 dni.