VAT: Nie było porozumienia co do kontynuacji dzierżawy, nie było usługi

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił dwie skargi kasacyjne fiskusa, który żądał VAT od bezumownego korzystania z nieruchomości (sygnatura akt: I FSK 1315-1316/12).

Chodziło o grunty, które gmina Bytom oddała w dzierżawę. Po wygaśnięciu umowy dzierżawca nie oddał nieruchomości. Okazało się też, że bez tytułu prawnego zajął inną działkę. Gmina, broniąc swoich interesów, ustaliła i naliczyła odszkodowanie za bezumowne korzystanie z obu działek.

Gmina zapytała, czy odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości trzeba opodatkować VAT. Sama uważała, że nie. Podkreślała, że w tym przypadku nie ma porozumienia wyrażającego wolę świadczenia usługi dzierżawy za wynagrodzeniem. Z tego powodu ponosi straty i żąda odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy. Odszkodowanie nie stanowi zapłaty za usługi.

Fiskus był innego zdania.  Wyjaśnił wprawdzie, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nie bezumownego korzystania z nieruchomości po zakończeniu umowy mają okoliczności faktyczne,  jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy, czynność ta podlega VAT jako świadczenie usług. I tak było w przypadku gminy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uwzględnił skargi gminy. Korzystne dla skarżącej stanowisko ostatecznie potwierdził też NSA. Jak wyjaśnił sędzia NSA Roman Wiatrowski, organ podatkowy dokonał nadinterpretacji stanu faktycznego. Doszukał się bowiem we wnioskach gminy dorozumianego stosunku prawnego. NSA takowego się nie dopatrzył. Przypomniał, że do uznania danej czynności za usługę musi wystąpić odpłatność i bezpośredni związek między stronami.

NSA zgodził się, że gdyby taki związek istniał nawet w formie dorozumianej, to można mówić o usłudze. Ale w tej sprawie o takim związku nie może być mowy. Gmina wskazała, że umowa wygasła, a ona podjęła działania przywrócenia stanu pierwotnego. Nie można tego uznać za porozumienie. Było to tylko tolerowanie stanu przejściowego. A skoro nie było stosunku między stronami, to nie było też usługi opodatkowanej VAT.

Wyroki są prawomocne.